در حالی که کمتر از هفت ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم باقی مانده، هنوز هیچ کاندیدایی به طور قطعی حضور خود در انتخابات را اعلام نکرده، گرچه گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره کاندیداهای جریان‌های مختلف در انتخابات، انجام می‌شود.
در این میان تاکنون نام‌های زیادی مطرح و پیشنهادهایی نیز از سوی چهره‌های سیاسی با دیگران در میان گذاشته شده، اما به نظر می‌رسد که هنوز در این زمینه گروه‌های سیاسی به جمع‌بندی نرسیده‌اند.
با این حال، یکی از مورد توجه‌ترین چهره‌های سیاسی در انتخابات آتی، هاشمی‌رفسنجانی است که هر از چندی، خبر موضع‌گیری‌های وی به رسانه‌ها راه می‌یابد. برخی رسانه‌ها پیش از این اعلام کرده بودند که هاشمی‌رفسنجانی قصد کاندیداتوری در انتخابات را دارد، اما این خبر توسط خود وی و اطرافیانش با این عبارت که “نه هاشمی حالش را دارد و نه نظام، ظرفیتش را” تکذیب شد.لیکن اخبار منتشر شده حکایت از آن دارد که هاشمی رفسنجانی در پی آن است تا “دولت وحدت ملی” بر سر کار بیاید. گفته می‌شود که وی به افرادی چون حسن روحانی، علی‌اکبر ناطق‌نوری و علی‌اکبر ولایتی نظر دارد.
در این میان حسن روحانی از کاندیداتوری در انتخابات مجلس امتناع ورزید و تاکنون سخنی درباره امکان حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری بر زبان نیاورده است. ناطق‌نوری نیز تلویحا این موضوع را تکذیب کرده است. برخی منابع به “روز” گفته‌اند که ناطق‌نوری در پاسخ به درخواست برخی گروه‌های نزدیک به هاشمی برای کاندیداتوری، گفته است که در شرایط فعلی امکان کار کردن رییس‌جمهوری با رهبر جمهوری اسلامی، مهیا نیست و وی به همین دلیل قصد حضور در انتخابات را ندارد.
داستان علی‌اکبر ولایتی اما در این میان کمی متفاوت است. وی بیش از ۱۶ سال وزیر امورخارجه و چهره‌ای نسبتا شناخته شده در محافل بین‌المللی است. ولایتی همچنین از نزدیکان رهبر جمهوری‌اسلامی و مشاور امور بین‌الملل اوست و به تازگی در بحث انرژی هسته‌ای و همچنین رابطه با آمریکا فعال‌تر شده است. او از پشتیبانی هاشمی رفسنجانی نیز برخوردار است و شاید همه‌ی این فاکتورها بتواند باعث اجماع گروهی از نیروهای سیاسی روی او شود. گرچه ولایتی نیز تاکنون اظهارنظر شفافی درباره انتخابات نکرده است.
با این حال طرح دولت ائتلافی هاشمی‌رفسنجانی، با واکنش برخی گروه‌های اصولگرا هم روبه‌رو شده است. جعفر شجونی، عضو جامعه روحانیت مبارز، در واکنش به طرح دولت وحدت ملی، این تلاش را “فتنه جدید” نامیده است.
سایت جهان نیوز ـ نزدیک به علی‌رضا زاکانی ـ نیز طرح هاشمی را “حمایت علنی از بازگشت فعالان فتنه” دانست و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام را فردی توصیف کرد که “همچنان در کانون انتقادات مردم قرار دارد”.
سایت فردانیوز ـ نزدیک به مرتضی طلایی- با انتشار تحلیلی، در این‌باره نوشته است: “هاشمی و طرفداران او با یادآوری انتقادات خود از مدیریت کشور، تصویری منجی گونه از او ترسیم می کنند که مواضع او و انتقاداتش درست بوده و لذا راه حل برون رفت از وضعیت موجود هم ایده ها و برنامه های هاشمی رفسنجانی است”.
اسدالله بادامچیان، قائم‌مقام حزب موتلفه هم اجرای طرح دولت وحدت ملی از سوی اصلاح‌طلبان را با توجه به آنچه “سابقه اصلاح‌طلبان در هشت سال تصدی‌گری آنها” خوانده بود، غیرممکن توصیف کرده و حسین فدایی، دبیرکل جمعیت ایثارگران نیز اصولگرایان طرفدار طرح وحدت ملی را “ناآگاه یا غرض‌ورز و خارج از شمول عنوان اصولگرایی” دانسته بود. مهدی کوچک‌زاده از نمایندگان حامی احمدی‌نژاد در مجلس نیز درباره طرح دولت وحدت ملی گفته بود “آقایان می بینند که خودشان در جامعه مورد بی توجهی و پراکندگی قرار گرفتند، خیال می کنند همین شکل پراکندگی در بین مردم هم وجود دارد و یا تصور می کنند که مردم شیفته بازگشت این ها به قدرت هستند”. وی اضافه کرده بود: “آقای هاشمی رفسنجانی به دنبال یکی کردن حرف احزاب و توافق احزاب بر روی خودش است و طرح این مسائل توسط آقای هاشمی نیز احساسی است که وی در درون خودش داشته و در غالب طرح وحدت ملی و این قبیل مسائل مطرح می کند”.
صادق محصولی، وزیر اسبق کشور در دولت احمدی‌نژاد، هم از این طرح انتقاد کرده و گفته بود: “کسانی که بحث اجماع یا وحدت ملی را مطرح می‌کنند یک پیش‌فرضی دارند که توجه به آن مهم است. آن پیش فرض این است که در کشور بحران است و برای رفع آن باید دولت وحدت ملی یا آشتی ملی ایجاد کنیم. در حالی که ما الان نه تنها در بحران نیستیم بلکه در بهترین شرایط کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از هر جهت اعم از امنیت داخلی، ثبات سیاسی، رفاه عمومی و پیشرفت علمی و نفوذ معنوی در کشورهای منطقه و جهان هستیم. بنابراین اینها سعی دارند با طرح «وحدت ملی» القای بحران کنند”.
احمد سالک، عضو جامعه روحانیت مبارز نیز از دیگر منتقدان این طرح است: “تفکر تشکیل حزب وحدت ملی مربوط به کشورهایی می‌شود که با بحران مواجه هستند، درحالی‌که جمهوری‌اسلامی با درایت مقام معظم رهبری در حال حاضر هیچ‌گونه بحرانی ندارد. تضاد میان اصلاح‌طلبان و تلاش آنها برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، علت طرح مباحثی از قبیل تشکیل حزب وحدت ملی است، اما مردم با‌بصیرت ایران با درنظرداشتن عمل‌کرد خواص در انتخابات ۸۸، زیر بار بازگشت خیانت‌کاران به عرصه قدرت نمی‌روند”.
اما علاوه بر اصولگرایان جوان‌تر، برخی از نزدیکان قدیمی هاشمی هم از این طرح استقبال چندانی نکردند. از آن جمله می‌توان به محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره کرد که درباره این طرح گفت: “هرکس دیدگاه و نظرات خودش را مطرح می‌کند و آنچه مهم است اینست که در شرایط فعلی کشور، همه دست به دست هم دهیم و کمک کنیم کشور را از شرایطی که دشمنان درست کرده‌اند با سربلندی عبور دهیم”.
اصلاح‌طلبان اما به سخنان هاشمی واکنش‌های مختلفی نشان داده‌اند. گرچه چهره‌های نزدیک‌تر به جنبش سبز در این زمینه بیشتر سکوت کرده‌اند، اما برخی از سیاست‌مداران نزدیک به خاتمی، از این طرح استقبال کرده‌اند. از آن جمله محمدرضا عارف ـ– که گفته می‌شود از کاندیداهای احتمالی انتخابات آینده است ـ پیش‌تر در این باره گفته بود: “من نظرم نسبت به ائتلاف اصلاح طلبان و اصولگرایان مثبت است. کشور در شرایطی است که نیاز به تفاهم کلی یا به قول شما ائتلاف دارد. البته با شناختی که از هر دو جریان دارم این اتفاق هرگز نخواهد افتاد”.
در این میان، گروه‌های نزدیک به محمود احمدی‌نژاد برنامه دیگری در ذهن دارند. برخی از اصولگرایان تاکنون بارها نسبت به اجرای مدلی چون مدل روسیه در ایران و اجرای طرح “پوتین –ـ مدودوف” هشدار داده‌اند. پیش از این، محمد دهقان، عضو هیات رئیسه مجلس و از چهره های شاخص اصولگرا خطاب به احمدی نژاد گفته بود: “رئیس جمهور باید بداند ایران روسیه و ایشان هم پوتین نیست و مدودف مورد نظر آقای احمدی نژاد نیز چنین جایگاهی در میان افکار عمومی ندارد و نخواهد داشت” و مهدوی کنی، رییس مجلس خبرگان هم گفته بود: “دولت نباید فکر کند که کاندیدایش در انتخابات ریاست جمهوری رای می‌آورد”.
برخی رسانه‌ها نیز هفته گذشته سخنانی منتسب به اسفندیار رحیم‌مشایی را منتشر کرده بودند که وی در آن از کاندیداتوری خود خبر می‌داد. با این وجود، رییس دفتر احمدی‌نژاد این اخبار را تکذیب کرده هر چند نام وی، به عنوان یکی از کاندیداهای بالقوه از سوی اطرافیان محمود احمدی‌نژاد همواره مطرح است.
شبکه ایران –ـ سایت وابسته به موسسه دولتی ایران –ـ هفته گذشته با انتشار یک نظرسنجی، خبر داده بود که اسفندیار رحیم‌مشایی، نخستین گزینه مورد حمایت مردم برای انتخابات آتی ریاست‌جمهوری است. شبکه ایران مدعی شده بود این نظرسنجی توسط “یک مرکز مطالعات ملی” و در “مناطق ۲۲ گانه تهران” انجام شده است. این سایت چند ساعت پس از انتشار این خبر، آن را از خروجی خود حذف کرد. در این نظرسنجی نام دوازده نفر از کاندیداهای احتمالی انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح شده بود. علاوه بر رحیم‌مشایی، نام سیدمحمد خاتمی، محمدرضا عارف، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، محمدباقر قالیباف، منوچهر متکی، علی لاریجانی، محسن رضایی و غلام‌علی حدادعادل نیز در این لیست دیده می‌شد. آن‌گونه که شبکه ایران نوشته بود ۵.۳۵ شرکت کنندگان در این نظرسنجی به رحیم‌مشایی رای داده‌اند. سیدمحمد خاتمی بیست و یک و محمدباقر قالیباف هجده درصد آرای شرکت کنندگان در این نظرسنجی را به خود اختصاص داده‌اند.
شبکه ایران پیش از این نیز با انتشار برخی “نظرسنجی‌های منتشر نشده مراکز رسمی” خبر از آن داده بود که رحیم مشایی، محبوب‌ترین چهره سیاسی تهران است. این سایت ماه گذشته نیز مدعی شده بود که تفکر محمود احمدی نژاد و نزدیکان و همفکران او در میان مردم تثبیت شده و ۵۷ درصد مردم به نامزد مورد حمایت او در انتخابات دور بعدی، رای خواهند داد.
در این میان برخی از اصولگرایان نیز دل به کاندیداتوری علی لاریجانی بسته‌اند، گرچه رییس مجالس هشتم و نهم آن را تکذیب کرده است. وی اولین بار در واکنش به سوالی درباره آمادگی خود برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم گفت که برنامه‌ای در این رابطه ندارد. محمدرضا باهنر نیز در یک نشست خبری درباره کاندیداتوری لاریجانی گفت: “چندین بار از ایشان سوال شده است، گفته‌اند که قصدی ندارند”.
لاریجانی اخیرا نیز در یکی از دانشگاه ها نسبت به حضور در انتخابات استغفار کرد و وقتی دانشجویی از او پرسید آیا این واقعیت است که رییس جمهور بعدی ایران شما هستید، وی پاسخ داد: “استغفرالله ،اشتباه کردید. سوال بعدی را بپرسید”.
این گمانه‌زنی‌ها در حالی مطرح می‌شود که هفته گذشته احمد علم‌الهدی٬ امام جمعه مشهد و عضو مجلس خبرگان، گفت که باید جریان وابسته به رهبر جمهوری‌اسلامی در ایران مسلط شود و علی سعیدی، مسوول نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه پاسداران، نیز اشاره کرده بود که “رییس جمهور آینده باید ارزشی بوده و با رهبری هماهنگ باشد”. وی افزوده بود که “سه اصل هماهنگی با رهبری، مدیریت قوی برای اداره کشور و ارزشی بودن از ویژگی های یک رییس جمهور شایسته و کارآمد” است.
شرایط اصلاح‌طلبان اما در این میان متفاوت‌تر است. بسیاری از احزاب اصلاح‌طلب تعطیل و اعضای آن در زندان هستند. میرحسین موسوی و مهدی کروبی، دو کاندیدای معترض انتخابات پیشین، همچنان درحصرند و اصلاح‌طلبان تقریبا هیچ رسانه‌ای نیز در دست ندارند. برخی از اعضای سپاه پاسداران نیز در ماه‌های گذشته چندین بار به آنها حمله کرده و گفته‌اند که اصلاح‌طلبان اجازه حضور در انتخابات را پیدا نخواهند کرد.
با این همه اما گروه‌هایی از اصلاح‌طلبان ـ بیشتر با هدایت سیدمحمد خاتمی ـ معتقد به حضور فعال در عرصه انتخابات و معرفی کاندیدا هستند. از افرادی چون محمدعلی نجفی٬ محمدرضا عارف و یا حتی خود سیدمحمد خاتمی هم به عنوان کاندیدای این گروه در انتخابات یاد می‌شود. این گروه عمدتا در انتخابات مجلس نهم نیز شرکت کرده و در ماه‌های گذشته فعالیت‌های خود را افزایش داده‌اند. گفته می‌شود به طور غیررسمی ستادهای انتخاباتی آنها نیز در نقاط مختلف کشور راه‌اندازی شده است.
خاتمی پیش از انتخابات مجلس نهم شروطی هم‌چون آزادی زندانیان سیاسی٬ آزادی مطبوعات و آزادی فعالیت احزاب را پیش شرط حضور در انتخابات دانسته بود٬ اما در نهایت در انتخابات حاضر شد و رای خود را به صندوق انداخت. بسیاری از نزدیکان خاتمی هم چون موسوی خویینی٬ مجید انصاری٬ یونسی٬ ابطحی و… نیز در انتخابات مجلس نهم حاضر شدند؛ هرچند این روند باعث انتقادات تندی از سوی حامیان جنبش سبز و از جمله سایت کلمه ـ نزدیک به میرحسین موسوی ـ شد.
