استفان بوسار
جمهوری اسلامی علیرغم منابع عظیم هیدروکربن در شرایط سختی گرفتار شده و تورم به وجود آمده باعث گردیده تا طبقه محروم جامعه بیش از پیش در تنگنا قرار گیرد.
مهدی قدیمی، 62 ساله، در دکان فرش فروشی خود در بازار تهران پذیرایمان می شود. او با نگاهی نوستالژیک به پدر خود اشاره می کند که قبل از انقلاب تولیدی پارچه خود در اراک را ترک کرده و به تهران آمده. او با اشاره به اینکه سالهاست تخته های فرش در دکانش خاک می خورند و تعداد ارباب رجوع بسیار کاهش یافته می گوید: “من تجارت فرش را با ایتالیا، آلمان و امریکا شروع کردم، ولی امروز وضعیت اقتصادی در این کشورها به مانند گذشته نیست و علاوه بر آن، تحریم های بسیاری علیه ایران اعمال شده. من نسبت به این موضوع کاملاً بدبین ام، مگر اینکه انگلستان از دخالت در امور ایران دست بکشد و امریکا هم مجدداً به مانند گذشته رفتار کند.” انگلستان؟ به نظر می رسد که مهدی قدیمی در اشاره به دوره مورد نظر اشتباه کرده. لندن مدتهاست که علم خود را از جمهوری اسلامی خارج کرده.
گویا اظهارات ستیزه جویانه رییس جمهور محمود احمدی نژاد علیه اسراییل و یهودیان چندان بر ذهنیت این دکان دار تأثیر نداشته است. اما مهدی قدیمی می گوید: “امیدوارم که یهودیان بازگردند. آنها کاسب های خوبی هستند. نقش آنها قبل از انقلاب بسیار پررنگ بود و اگر روزی نمی آمدند، بازار کساد بود.” او قصد بازنشسته کردن خود را ندارد و همچنان به فروش فرش هایی که اکثراً در ایران بافته شده اند مشغول است. ولی او ادویه تند نیز از کره جنوبی و ژاپن وارد می کند و با حالتی طعنه آمیز می گوید: ”البته این عمامه ها از انگلستان وارد شده اند.“
پرس و جو از بازاری ها همیشه برای پی بردن به روح اقتصادی کشور مفید است. برخی از آنان معتقدند که تهران به لطف کسب و کار آنها همچنان به عنوان پایتخت باقی مانده، وگرنه تاکنون شهر دیگری مانند تبریز، اصفهان یا شیراز به عنوان پایتخت انتخاب شده بود. از زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، شخصیت فوق محافظه کار، بی شک شاهد افزایش قابل توجهی در فروش بازار بوده ایم؛ تا جایی که طی سال جاری در حدود 6 درصد افزایش یافته، ولی این میزان بیش از هر چیز بر اساس مصارف خانگی که از این پس بسیار ناچیز خواهد بود محاسبه شده است. طی یک سال اخیر قیمت ها به شکلی بی رویه افزایش داشته؛ به عنوان مثال اکنون اجاره یک آپارتمان 140 متری کمتر از 2000 دلار تقریباً غیرممکن شده. قیمت مواد شوینده و برنج نیز به ترتیب 250 و 300 درصد افزایش داشته است.
ایمان فهیمی در دانشگاه مریلند در ایالات متحده تحصیل می کند. او پنج سال پیش ایران را ترک کرده، ولی هر از گاهی بازمی گردد. او با صراحت می گوید: “سرمایه گذاری در زمینه ای غیر از مسکن با شکست مواجه خواهد شد. تا چند سال پیش برای خرید یک قطعه زمین تا 3000 دلار کفایت می کرد، ولی امروز قیمت همان زمین به 250 هزار دلار رسیده.” او در ادامه می افزاید: “اشتباه شاه در این بود که می خواست کشور را مدرنیزه و غربی کند، ولی متأسفانه اختلافات فرهنگی را محاسبه نکرده بود.“
قیمت هر کیلو گوشت تقریباً 15 دلار است و برای طبقه زیرمتوسط جامعه به یک ماده غذایی غیرقابل خرید تبدیل شده. این یکی از مشکلات بزرگ ایران است که طبقه محروم درآمد بسیار ناچیزی دارد و طبقه مرفه از هرگونه امکاناتی برخوردار است. در محله مرفه نشین الهیه، صاحب یک فروشگاه لوازم ورزشی دریایی از وضعیت فروش بسیار راضی و خشنود است و قصد بزرگ کردن فروشگاه را دارد. او می گوید: “ما یک سال پیش این فروشگاه را باز کردیم و جت اسکی، تخته موج و قایق می فروشیم. گاهی قیمت قایق ها به 350 هزار دلار نیز می رسد. فروش بسیار رضایت بخشی داریم.”
یک دیپلمات اروپایی که در تهران مستقر است در خصوص اختلاف طبقاتی در ایران می گوید: “زمانی که شاهد گشایش ایران به سوی جامعه بین الملل باشیم، قبل از هر چیز به یک مصالحه و آشتی در سطح ملی نیاز است. مطمئناً بدون یک تلاش جمعی چنین مصالحه ای امکان پذیر نخواهد بود.” تناقضی که در این خصوص وجود دارد چیست؟ علیرغم تورم 25 درصدی که برخی آن را بیش از 30 درصد برآورد می کنند، تعداد فست فودها و فروشگاه های صوتی تصویری روز به روز افزایش می یابد. امین، یک دامپزشک ایرانی که بین تهران و تورنتو در تردد است، در تهران از هر عمل آب مروارید که روی سگ ها انجام می دهد 150 دلار دریافت می کند، درحالی که همین عمل در کانادا 1500 دلار عاید او خواهد کرد. او می گوید: “در ایران بسیار به ندرت می توان سگی را در خیابان دید. طبق قانون اسلام، این حیوان نجس محسوب می شود و به همین دلیل سلامت آنها را چندان جدی نمی گیرند.“
در قبال گلایه های مردم، تدابیری که توسط رییس جمهور احمدی نژاد به دلیل نادیده گرفتن وعده های انتخاباتی اتخاذ می شوند، باز هم خشم بیشتری را دامن می زنند. اقتصاد ایران که به میزان 80 درصد دولتی شده موجب قطع یارانه ها گردیده. این عدم تخصیص یارانه حوزه های مختلفی را در برمی گیرد: برق، مسکن، مواد غذایی، بذر کشاورزی. پیش بینی می شود که اصلاحات فعلی به افزایش ارزش افزوده و مالیات های مختلف منتهی خواهد شد.
اکنون جمهوری اسلامی به لطف درآمدهای نفتی موفق شده بدهی های خارجی خود را به 24 میلیارد دلار محدود کند. ازسوی دیگر، قطع برق در تابستان امسال بسیار افزایش یافته و گاهی تا چهار ساعت ادامه می یابد. برخی از مغازه داران، به ویژه قنادی ها، با مشکل روبرو شده اند. بمب ساعتی دیگری که در ایران شنیده می شود، معضل بیکاری است که میزان آن در میان جوانان زیر 25 سال به 30 درصد می رسد.
ایمان فهیمی دراین رابطه می گوید: “در ایران والدین تا قبل از ازدواج فرزندان شان به آنها کمک مالی می کنند و اگر چنین کمکی از سوی آنها تأمین نشود، از نظر اجتماعی وجهه خوبی ندارد. جوانان نیز با حقوق زیر 200 دلار راضی به کار نمی شوند. در ایران کنترل 30 درصد مسایل به عهده خودمان است و 70 درصد باقیمانده از دست ما خارج است.”
منبع: لوتان، 9 ژوئیه
مترجم: علی جواهری