سورنا کیانی
«50 دانشجو در زندان و 70 دانشجو در کمیته ی انضباطی، این بیلان کاری دولت محمود احمدی نژاد در دانشگاهها تنها طی یکی دو ماه اخیر است»، این جمله را مهدی عربشاهی از اعضای شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت به خبرنگار روز می گوید.
و همه اینها به جز سه دانشجوی پلی تکنیک که به رغم صدور حکم تبرئه و آنگونه که محمد علی دادخواه می گوید «با لجاجت مسئولین در زندان مانده اند» و سه دانشجوی کرد که از سخنرانان تجمع 18 آذر دانشگاه تهران بودند[سهراب کریمی،فرشاد دوستی پور و جواد علیزاده]، بقیه ی دانشجویان بازداشتی متعلق به طیف چپ جنبش دانشجویی که اکثرا از «گروه دانشجویان آزادیخواه و برابری طلب» هستند. بازداشت این دانشجویان از 11 آذر ماه آغاز شده و تا امروز نیز ادامه داشته است. این دانشجویان تصمیم داشتند در 13 آذر برنامه ای به مناسبت روز دانشجو برگزار کنند، که از دو روز پیش از آن، بازداشت چهره های سرشناس این جریان دانشجویی آغاز شد.
با این حال و به رغم این بازداشتها، تجمع آنها در موعد مقرر در دانشگاه تهران برگزار شد. در روز تجمع تعداد زیادی از دانشجویان بازداشت شدند. بازداشتها تا چند روز پس از این تجمع در تهران و در شهرهایی نظیر شیراز،بابل،ساری و کرمانشاه هم ادامه داشت.
روز 18 آذر طی تجمع گسترده ای که دفتر تحکیم وحدت و دانشجویان لیبرال در دانشگاه تهران برگزار کردند، دانشجویان نسبت به این بازداشتها به شدت اعتراض کردند؛ اعتراض به بازداشت این دانشجویان، ترجیع بند سخن سخنرانان تجمع 18 آذر بود. دانشجویان پلاکاردهای بزرگی در دست داشتند که روی آنها نوشته بود: «دانشجویان چپ را آزاد کنید».
علی وفقی عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم که خود نیز18 تیرماه سال جاری و به دنبال تحصن چند ساعته ی اعضای شورای مرکزی این تشکل دانشجویی در برابر دانشگاه پلی تکنیک توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد و به مدت یکماه به زندان رفت، در هیمن ارتباط در گفتگو با خبرنگار روز می گوید:
” دانشجویان به رغم اختلافات فکری، در مورد دفاع از حقوق یکدیگر هیچ اختلافی ندارند. وقتی یک دانشجو به جرم عقاید و پیگیری حقوق قانونی اش بازداشت می شود، دیگر فرقی نمی کند که طرز فکر او چیست، دانشجویان در دفاع از حقوق همکلاسیهای خود به هیچگونه مرزبندی قائل نیستند.”
دانشجویان چپ بازداشتی آنگونه که خانواده و دوستانشان می گویند تا مدتها از حق تماس تلفنی و ملاقات با خانواده محروم بوده اند؛ طی این مدت اکثر آنها تنها یک بار با خانه تماس گرفته و برخی حتی تماس هم نداشته اند. بالاخره بر اساس آخرین گزارشها طی چند روز گذشته بیشتر خانواده ها موفق به دیدار با فرزندان خود شدند: «دوشنبه 24 دیماه، خانواده های چند تن از دانشجویان بازداشتی،بهروز کریمی زاده، ایلناز جمشیدی، علی کلایی، محسن غمین، کیوان امیری، روزبه صف شکن، نسیم سلطان بیگی، انوشه آزادبر، سعید آقام علی، علی سالم، و هادی سالاری موفق به دیدار با فرزندان زندانی خود شدند. اما متاسفانه خانواده های مهدی گرایلو و نادر احسنی نتوانستند با فرزندانشان ملاقات کنند. مسئولان زندان، علت عدم امکان ملاقات با مهدی گرایلو را عدم حضور بازجویش ذکر کرده اند. همچنین در پرسش از وضعیت مهدی اله یاری گفته شده که وی ملاقات ندارد. از آنجا که خانواده های دیگر دانشجویان دربند امروز حضور نداشتند وضعیت ملاقات آنان نامشخص است.»
خانواده های این دانشجویان به شدت تحت فشار هستند، به گونه ای که ساناز اللهیاری، خواهر مهدی اللهیاری در موج جدید بازداشت دانشجویان چپگرا روانه ی زندان اوین شده است. بهزاد کریمی زاده برادر بهروز کریمی زاده نیز بنا به اعلام خانواده و دوستانش به خاطر فشارهای روحی وارده، دست به خودکشی زده که البته با تلاش پزشکان نجات یافته است. به گفته ی خانم امیری، مادر کیوان امیری الیاسی که در میان خانواده ی دانشجویان زندانی بیشترین فعالیتها را داشته است: “ اتفاقاتی از این قبیل بیانگر فشار شدیدی است که خانواده ها تحمل می کنند، متاسفانه مسئولین هیچ توجهی به وضعیت ناگوار خانواده ها ندارند.“
بی خبری از سرنوشت دانشجویان بازداشتی و درز خبر خودکشی نافرجام یکی از آنها که در سلول مجاور عمادالدین باقی محبوس بوده است، نگرانیها نسبت به وضعیت نگهداری این دانشجویان را به شدت افزایش داده است. وکلای این دانشجویان نیز تاکنون موفق به دیدار با آنها نشده اند، وکالت بیشتر این دانشجویان را ناصر زرافشان، عبدالفتاح سلطانی، محمد شریف و فریده غیرت به عهده دارند. آنها نیز از سرنوشت موکلان خود ابراز بی اطلاعی می کنند.
تا کنون از بین گروههای داخل کشور تنها دفتر تحکیم وحدت، کانون نویسندگان، انجمنهای اسلامی دانشجویی و گروه دانشجویان لیبرال به علاوه ی چند نهاد حقوق بشری نظیر کانون مدافعان و کمیته ی گزارشگران نسبت به بازداشت این دانشجویان واکنش نشان داده اند. روزنامه ها خبر بازداشت این دانشجویان را بسیار کمرنگ انعکاس داده و احزاب هیچ واکنشی به این دستگیریهای گسترده نشان نداده اند.
پروانه وحید منش یکی از دست اندرکاران «کمپین آزادی سعید حبیبی و دیگر دانشجویان چپ بازداشت شده» در این مورد می گوید:“متاسفانه حمایت‌های کافی از این دانشجویان نشد و رسانه‌ها نیز اخبار مربوط به آنان را منتشر نکردند و توجه چندانی به این دانشجویان نشد. باید بگویم که افراد دستگیر شده، از سرشاخه‌های جریان دانشجویان چپ محسوب می‌شوند و اطلاع رسانی درباره آنان بسیار ضعیف است. البته باید تاکید کرد که اعضای دفتر تحکیم وحدت و برخی از گروه های دانشجویی دیگر به ما برای حمایت از دوستان خود کمک کردند. اما اکثریت جامعه و به ویژه رسانه‌ها آن‌طور که باید، اخبار مربوط به این افراد را پوشش ندادند”
وی می افزاید:“گروه های سیاسی اصلا تمایلی برای حمایت از دانشجویان و جریانات چپگرا نشان ندادند. آنان هم نتوانستند دانشجویان را به عنوان یک شهروند که دارای بسیاری از حقوق است، بپذیرند. در صورتی که اگر کسی به حقوق بشر و آزادی اعتقاد دارد، نباید تمایزی بین چپ، راست یا اصلاح طلب و غیره بگذارد و همه را باید زندانی سیاسی قلمداد کند. به نظر من درحق این بچه‌ها اجحاف بزرگی صورت گرفته‌است.“
این در حالیست که در میان دانشجویان بازداشتی، تعداد زیادی دختر دانشجو مانند نسیم سلطان بیگی،انوشه آزادبر،بیتا صمیمی زاده و ساناز اللهیاری نیز حضور دارند.
بهاره هدایت عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت در گفتگو با خبرنگار روز ضمن ابراز نگرانی برای دانشجویان دختر بازداشت شده، شرایط و فشارهای زندان را برای دختران دشوار تر توصیف می کند و خواهان آزادی همه ی دانشجویان و از جمله دختران دانشجو می شود.
هدایت می افزاید:” دختران دانشجو امروز با فعالیتهای خود و حتی با زندان رفتن هایشان نشان می دهند که برای برخورداری از حقوق برابر و مشارکت در امور سیاسی کاملا جدی هستند.“
سه شنبه و چهارشنبه، دو تن از دانشجویان بازداشتی به نامهای آرش پاکزاد و روزبهان امیری پس از تحمل 45 روز انفرادی از زندان آزاد شدند، اما خبر آزادی آنها با خبر دومین موج بازداشت گسترده ی دانشجویان چپگرا همزمان شد. دست کم 12 دانشجوی چپ دیگر روز گذشته در حالی که در خانه ی محمد پور عبدالله، از فعالین دانشجویی دانشگاه تهران گرد هم آمده بودند، بازداشت شدند. مرتضی اصلاحچی، امین قضایی، بیژن صباغ،سروش ثابت،آناهیتا حسینی و سروش دشتستانی از جمله ی این بازداشت شدگان هستند. اصلاحچی یکبار نیز در تیرماه سال جاری به همراه دانشجویان تحکیمی و اعصای ادوار در محل سازمان ادوار بازداشت شده بود.
در چنین شرایطی کانون مدافعان حقوق بشر که ریاست آن بر عهده ی شیرین عبادی ـ حقوقدان و برنده ی جایزه ی صلح نوبل ـ است با صدور بیانیه ای نسبت به ادامه ی نقض حقوق دانشجویان و بازداشت و محرومیت آنها از تحصیل به شدت ابراز نگرانی کرد.
مهدی عربشاهی هم ادامه ی این بازداشتها را نشانه ی عزم حاکمیت برای سرکوب فعالین دانشجویی می داند و می افزاید:“متاسفانه گویا برخی نهادها تصمیم ندارند رویه ی خود رانسبت به دانشگاه تغییر دهند و همچنان بنا را بر سرکوب و برخورد نهاده اند، اینگونه است که دانشجویان یا بازداشت می شوند و یا محروم از تحصیل.“
رشید اسماعیلی، فعال دانشجویی دانشگاه علامه نیز در گفتگو با خبرنگار روز ضمن انتقاد از سکوت گروههای مختلف سیاسی در قبال سرکوب دانشجویان این برخوردها را در “ادامه و در واقع اجرایی کردن استراتژی انقلاب فرهنگی دوم” می داند و می گوید:” انقلاب فرهنگی دوم تفاوتش با انقلاب فرهنگی اول این است که تدریجا اتفاق می افتد، یعنی ما می بینیم که حکومت به تدریج و از طریق کمیته های انضباطی و نهادهای امنیتی با بازداشت فعالین دانشجویی و محروم کردن آنها از تحصیل، رفته رفته دانشگاهها را تصفیه می کند، تصفیه ی اساتید نیز که از طریق اخراج و بازنشستگی اجباری، پیش از این آغاز شده است. در واقع انقلاب فرهنگی دوم در حال روی دادن است و اگر بی توجهی های داخلی و بین المللی به سرنوشت دانشگاه و دانشجویان در ایران تداوم یابد، حکومت خود را به زودی برای ضربه ی نهایی به دانشگاه آماده خواهد کرد.“
به هر حال ادامه ی بازداشت دانشجویان چپ و ادامه ی احضارها به کمیته های انضباطی و صدور احکام محرومیت از تحصیل، آنگونه که فعالین دانشجویی می گویند نشانه ایست از تداوم سیاست سرکوب. باید به انتظار نشست و دید در ادامه واکنش نهادهای مدنی داخلی و نهادهای حقوق بشری در برابر این سرکوبها چه خواهد بود.