کریستن چیک
خبر کشته شدن بن لادن در بسیاری از بخش های خاورمیانه با استقبال سردی مواجه شد و نشان از آن داشت که خیزش های اخیر درکشورهای عربی افکار و ایده های بن لادن را بیش از پیش نامربوط و کم طرفدارتر کرده است.
در مصر و برخی کشورهای عرب منطقه از بن لادن و افکار او به عنوان یادگاری از گذشته یاد می شود که ارتباط اندکی با نهضت مردم منطقه در اعتراضات صلح آمیز و قوی آنها دارد.
حسین شبوکشی روزنامه نگارنشریه سعودی الشرق الاوسط با اشاره به فردی که در یمن خودسوزی کرد و باعث به راه افتادن انقلاباتی درجهان عرب شد می گوید: “من فکر می کنم ما آشکارا از دوره بن لادن گذر کردیم؛ اکنون وارد دوره بوعزیزی شدیم.” وی می گوید: “تفاوت عظیمی میان این دو وجود دارد. یک متعلق به گذشته ای پر حرمان و تاسف بار است در حالیکه دیگری نوید بخش آینده ای روشن است.”
خبر کشته شدن بن لادن در مصر بحث های فراوانی را بر انگیخت، که حتی شامل بحث در باره زیر سئوال بردن صحت این خبر هم می شد؛ ولی از هیجان زیاد خبری نبود. محمد، دانشجوی دانشگاه قاهره می گوید: “ما واقعا دیگر اهمیتی به او نمی دادیم. این برای ما خبر خیلی مهمی به حساب نمی آید. ما به القاعده نگاه نمی کنیم، بلکه بیشتر به فکر آن هستیم که چگونه می توانیم کشورمان را پس از انقلاب بسازیم.”
در خیابان های صنعا، پایتخت یمن هم عکس العمل های مشابهی را شاهد بودیم. احمد الشفیعی، مغازه داری در صنعا می گوید: « خبر خوبی است. ولی در اینجا چندان اهمیتی ندارد.» بسیاری از یمنی ها و همچنین سوری ها می گویند ما آنقدر درگیر اعتراضات علیه رژیم های خود هستیم که برای پرداختن به خبر مرگ بن لادن چندان وقت نداریم.
حتی قبل از انقلاب مصر، که باعث سرنگونی حکومت حسنی مبارک در فوریه شد، کمتر کسی در آن کشور بن لادن را به زندگی خود مرتبط می دانستند. در مصر، گروه اخوان المسلمین که خشونت را رد می کند، مدت هاست که از افراط گرایی فاصله گرفته است.
بی تفاوتی مصر نسبت به خبر کشته شدن بن لادن نشان دهنده ضربه شدیدی است که موفقیت اعتراضات صلح آمیز در مصر و تونس بر پیکر ایدئولوژی القاعده و تغییرات خشونت آمیز رژیم ها زده است.
فهمی هویدی، روزنامه نگار مصری که در مورد مسائل اسلامی می نویسد گفت: “اکنون آنها به بن لادن نیازی ندارند؛ به افکار و دستورات او نیازی نیست چون القاعده بخشی از نهضت مردم عرب نبود.” وی گفت: “حتی در یمن، که شاخه هایی از القاعده در آن وجود دارد، هم این سازمان بخشی از اعتراضات مردم نبوده است.”
القاعده اغلب دولت هایی نظیر مصر را به عنوان عروسک های خیمه شب بازی آمریکا و اسرائیل توصیف می کرده است. ولی اکنون مصریان مشاهده می کنند که پس از انقلاب موفقیت آمیز آنها دولت این کشور خط مشی مستقلی از آمریکا و اسرائیل در پیش گرفته است واین دستاور بدون استفاده از خشونت به دست آمده است. مصر پس از انقلاب این کشور روابط دوستانه تری با ایران برقرار کرده است و مرزهای خود به روی نوار غزه را باز کرده است تا آثار محاصره این منطقه توسط اسرائیل را محدود تر سازد و نیز تحقیقاتی را در زمینه قرارداد فروش گاز مصر به اسرائیل آغاز کرده است.
آقای هویدی گفت هرچند مصری ها معتقدند که مرگ بن لادن تاثیری بر زندگی آنها نخواهد داشت، ولی این موضوع در عراق، الجزیره و یمن که القاعده در آنها فعالیت هایی را انجام می دهد تاثیر بیشتری داشته است.
ولی حتی در یمن هم، که زادگاه اجداد بن لادن است و سازمان محلی “القاعده شبه جزیره عربستان” در سال های اخیر در آن رو به رشد بوده است، تحلیلگران می گویند خبر کشته شدن رهبر القاعده چندان با اهمیت تلقی نشد. در هر حال بن لادن بیشر یک رهبر نمادین بود که در جریان عملیات روزانه نبوده است و شاخه های آن مانند “القاعده شبه جزیره عربستان” رابطه کمی با رهبری القاعده در افغانستان و پاکستان داشته است.
در یمن هم اعتقاد بر این است که حرکت اعتراضی که اخیرا به راه افتاده است در حال کمرنگ کردن افراط گرایی در این کشور است.
عبدالغنی الایرانی، تحلیلگری سیاسی در یمن می گوید: “ممکن است کشته شدن بن لادن نوعی حرکت را به عضو گیری القاعده در منطقه بوجود آورد، ولی حرکت های سیاسی و پیگیری آزادی ها بیش از پیش بر ذهن جوانان غالب شده است. آثار این خبر محدود خواهد بود.“ وی گفت: “بن لادن از مسلمانانی مثل خود من تصویر زشتی ارائه داد.”
البته روز دوشنبه طرفداری هایی هم از رهبر القاعده در خاورمیانه انجام شد. برخی از مصریان مقیم آمریکا از حرکت وی علیه ایالات متحده تقدیر کردند.
شخصی که خود را فقط احمد معرفی کرد گفت: “من نمی توانم خوشحال باشم چون مبارزه او را با آمریکائیان اشغالگر را می ستودم.”
اسماعیل الهانیه، رهبر گروه فلسطینی اسلامی حماس کشتن بن لادن را محکوم کرد و او را “جنگجوی مقدس” نامید.
ولی برخی دیگر از کشته شدن وی استقبال کردند. در لبنان یکی از مبارزین حزب الله، آمریکا را برای “بوجود آوردن” بن لادن محکوم کرد و از مبارزه وی علیه اشغالگران شوروی در افغانستان در دهه 1980 حمایت کرد ولی از کشته شدن وی استقبال کرد. ابومهدی گفت: “همه از کشته شدن او حمایت می کنند چون او علیه شیعیان بود.”
منبع: کریستین ساینس مانیتور- 2 مه
