درحالی که تشکیل فراکسیون حامی دولت در مجلس بهار سال جاری و پیش از انتخاب اعضای هیات رییسه مجلس با توافقات صورت گرفته میان حامیان دولت و سایراعضای فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت مسکوت ماند، استیضاح وزیر علوم دولت حسن روحانی و همسویی برخی از اعضای این فراکسیون اصولگرایان با این استیضاح، بار دیگر موضوع انشعاب و تغییر ترکیب مجلس نهم در ادامه کار را قوت بخشیده است.
در همین ارتباط ابراهیم نکو ،یکی از اعضای مجلس که در ماه های گذشته به دنبال تشکیل فراکسیون حامی دولت بود طی اظهاراتی اعلام کرد: “در صورتی که فراکسیون رهروان ولایت تصمیم به حمایت از استیضاح بگیرد، از این فراکسیون خارج و فوراً فراکسیون اعتدال را تشکیل خواهیم داد.”
او که هم اکنون عضوی از فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت است در گفت و گو با خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران اضافه کرده است که “رفتار کسانی که فراکسیون رهروان ولایت را مدیریت می‌کنند برای برخی از اعضای این فراکسیون از جمله کسانی که به دنبال فراکسیون اعتدال هستند، آزار دهنده است.”
این عضو حامی دولت در مجلس همچنین با گفتن اینکه “شاهد دوگانگی گفتار و رفتار در فراکسیون رهروان ولایت هستیم” در ادامه تصریح کرد: “ما استیضاح را حق نمایندگان می‌دانیم اما از آن حمایت نمی‌کنیم. ما انتظار نداریم سخنگوی فراکسیون رهروان ولایت بگوید که این فراکسیون برای انصراف نمایندگان از استیضاح، تلاش نخواهد کرد.”
این اظهارات در شرایطی منتشر شده که کاظم جلالی، رییس فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت که اکثریت کرسی های مجلس را در اختیار دارد در چند روز گذشته از جلسه با رضا فرجی دانا وزیر علوم خبرداده و بدون اشاره به جزییات این جلسه اعلام کرده بود این فراکسیون پیش از استیضاح نظرش را اعلام خواهد کرد.
کاظم جلالی گفته بود: “قبل از استیضاح ولو اینکه سه‌شنبه باشد یا چهارشنبه، شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت تشکیل جلسه خواهد داد و این مسئله بستگی به نظر شورای مرکزی و مجمع عمومی دارد.”
از دیگرسو ابراهیم نکو در اظهارات اخیر خود درباره نظر علی لاریجانی که ریاست مجلس را برعهده دارد و به نوعی فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت تحت تاثیر اوست نیز گفته: “ما مطلبی درباره اینکه آقای لاریجانی مخالف یا موافق استیضاح است نشنیده‌ایم اما به نظر می‌رسد که ایشان مخالف استیضاح نیست چون اگر بود، ابراز می‌کرد. از طرفی هم برخی از سران فراکسیون مصاحبه می‌کنند و می‌گویند چون وزیر علوم به وعده‌هایی که به رئیس مجلس داده پایبند نبوده ما از استیضاح حمایت می‌کنیم که با این توصیف باید بگویم احساسمان این است که برخی اعضای فراکسیون به دنبال مدیریت و تاثیر گذاری بر نظر فراکسیون درباره استیضاح هستند.”
خبر تشکیل فراکسیون حامی دولت در صورت رای به استیضاح و برکناری وزیر علوم در دولت حسن روحانی در حالی است که علیرضا زاکانی از بانیان استیضاح وزیر علوم در مجلس نیز در خبرگزاری نسیم به نوعی احتمال تشکیل فراکسیون حامی دولت پس از استیضاح را تایید کرده است.
اوگفته است: “معتقدم یکی از جنبه‌های بی‌نظیر و کم نظیر این استیضاح فشارهایی است که از خارج از مجلس به منظور تغییر نظر نمایندگان نسبت به استیضاح به آنها وارد شده است. از نکاتی که وجود دارد راجع به فراکسیون اعتدال است که رهروانی‌ها را تهدید به فشار و تجزیه می‌کنند، البته اینها مواردی است که در پیامک‌ها و شنیده‌ها آمده است.”
ترکیب کنونی مجلس اصولگرایان
هم اکنون مجلس نهم شامل دو فراکسیون اصلی متشکل از اصولگرایان و اصولگرایان رهروان ولایت است.اصولگرایان رهروان ولایت با رهبری فکری علی لاریجانی و ریاست کاظم جلالی با داشتن اکثریت کرسی های مجلس و فراکسیون اصولگرایان به ریاست غلامعلی حدادعادل به عنوان فراکسیون اقلیت در مجلس فعال اند.
در دوسال ابتدایی مجلس نهم که همزمان با دوسال پایانی ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بود اعضای فراکسیون اصولگرایان به ریاست حداد عادل هرچند انتقاداتی علیه دولت مطرح می کردند اما در عمل از حامیان دولت بودند و در مقابل فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت، از منتقدین دولت محمود احمدی نژاد.
اما پس از انتخابات اخیر ریاست جمهوری فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت به ریاست کاظم جلالی ،همراه همیشگی علی لاریجانی، مواضع نزدیک تری به دولت حسن روحانی داشته اند. در مقابل اعضای فراکسیون اصولگرایان که بیشتر اعضای آن فرماندهان سابق سپاه و سایر چهره های نظامی یا امنیتی و اعضای جبهه پایداری هستند، مخالف دولت حسن روحانی بوده و بصورت مرتب از تریبون مجلس انتقادهای تند خود را حواله دولت کرده اند.
از دیگر سو تعداد زیادی از اعضای مجلس به طور همزمان در هر دو فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت و فراکسیون اصولگرایان عضویت دارند که این موضوع در انتقاد از دولت، پرسش های مکرر از وزرا و هم اکنون در آستانه استیضاح رضا فرجی دانا به دوگانگی در میان فراکسیون اکثریت مجلس منجر شده است. با این حال اما به نظر می رسد استیضاح وزیر علوم به عنوان نخستین رویارویی علنی مجلس با دولت می تواند به تغییر ترکیب مجلس در روزهای پس از استیضاح بیانجامد.
زمزمه تشکیل فراکسیون حامی دولت
این نخستین بار نیست که خبر تشکیل فراکسیون حامی دولت از سوی برخی از اعضای مجلس مطرح می شود. ۴ بهمن ماه ابراهیم نکو طی اظهاراتی که در خبرگزاری فارس متعلق به سپاه پاسداران منتشر شد، از تشکیل فراکسیون حامیان دولت توسط تعدادی از اعضای فراکسیون “رهروان ولایت” خبرداده بود.
در ادامه او اسفندماه سال گذشته خبرداد که “فراکسیون اعتدال با ۱۴۰ عضو بعد از تعطیلات نوروز در مجلس شورای اسلامی اعلام موجودیت خواهد کرد.”
پیش تر نیز در آبان ماه سال گذشته شریف حسینی عضو هیات رییسه مجلس در همین ارتباط گفته بود: “با توجه به اینکه دولت اعتدال روی کار آمده و اصولگرایان در دو فراکسیون سیاسی (فراکسیون اصولگرایان و رهروان ولایت) مجلس حضور دارند دولت جدید به عنوان اعتدال، فراکسیونی که نماینده آراء و افکار سیاسی اش باشد ندارد به همین دلیل عده ای در تلاش برای تشکیل فراکسیون جدید هستند.”
به موازات این ۲۴ بهمن ماه سال جاری عابد فتاحی از اعضای مجلس شورای اسلامی نیز از ایجاد ساز و کار تشکیل فراکسیونی تحت عنوان “صدای ملت” با حضور ۷۰ نماینده اصولگرا، اصلاح طلب و مستقل به عنوان فراکسیونی حامی دولت خبرداده بود.
او در حالیکه از چندماه پیش نیز خبرهایی درباره تشکیل فراکسیون حامی دولت در مجلس در سطح رسانه ها منتشر می شد، درباره علت تاخیر ایجاد این فراکسیون گفته بود: “سازوکار تشکیل فراکسیون اصلاح طلب «صدای ملت» انجام گرفته و این فراکسیون در حدود ۷۰ عضو از نمایندگان مجلس خواهد داشت؛ این تعداد باعث می شود وزن سه فراکسیون اصولگرایان، رهروان ولایت و صدای ملت در مجلس متعادل شود. ما تا امروز تنها به خاطر آقای لاریجانی رئیس مجلس تشکیل این فراکسیون رابه تاخیر انداختیم؛ چرا که با تشکیل فراکسیون صدای ملت بیشترین ریزش را فراکسیون رهروان خواهد داشت.”
در بهار سال جاری اما با نزدیک شدن به انتخابات هیات رییسه مجلس و همچنین همراهی نسبی فراکسیون اکثریت مجلس (اصولگرایان رهروان ولایت) با دولت حسن روحانی، تشکیل فراکسیون حامی دولت منتفی شد. از جمله دلایل عدم تشکیل فراکسیون حامی دولت، آنگونه که نمایندگان حامی دولت عنوان کردند ائتلاف برای ابقای هیات رییسه مجلس و جلوگیری از تغییر رهبری همسوی با دولت در مجلس بود.
چنانچه کمال الدین پیرموذن یکی از حامیان دولت در فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت 26 اردیبهشت ماه چند روز پیش از انتخابات هیات رییسه مجلس درباره علت عدم تشکیل فراکسیون حامی دولت گفت: “با توجه به اینکه تشکیل این فراکسیون ممکن بود برخی تبعات سیاسی را به دنبال داشته باشد این فراکسیون شکل نگرفت اما همچنان فراکسیون رهروان ولایت با تاثیر‌گذاری و حرکت‌های مثبت و عزم جدی در عرصه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی حاضر است و به نظر نمی‌رسد نیازی به تشکیل فراکسیون‌های جدید همچون فراکسیون اعتدال باشد.”
هم اکنون اما دوگانگی ایجاد شده میان اعضای این فراکسیون که بیشتر از ۲۰۰ کرسی مجلس را در اختیار دارد در مقابل استیضاح وزیر علوم دولت حسن روحانی و همراهی تعدادی از اعضای آن با فراکسیون اقلیت (اصولگرایان) در استیضاح رضا فرجی دانا، تشکیل فراکسیون حامی دولت با هر نامی (اعتدال- تدبیر- صدای ملت) قوت بیشتری گرفته است که البته نتیجه استیضاح، برکناری یا ابقای وزیر علوم دولت حسن روحانی نیز در شکل گیری آن نقش بسزایی خواهد داشت.
فراکسیون حامی دولت چند کرسی می خواهد؟
غلامعلی حداد عادل در اسفندماه سال گذشته طی مصاحبه ای با نشریه مثلث درباره تشکیل فراکسیون حامی دولت در مجلس با ۱۴۰ نفر عضو گفت: “در دقیق بودن این اعداد و ارقام باید شک کرد ولی اصلاح‌طلبان مجلس از ابتدا حامی دولت بودند. تعداد علنی اینها در ابتدای مجلس بسیار کم بود و برخی می‌گفتند که اصلاح‌طلبان نشان‌دار بیست نفر هم نیستند. گاهی در ابتدای مجلس که برخی می‌پرسیدند چرا فراکسیون رهروان مستقلا اعلام‌حضور کرده است، می‌گفتند که اصلاح‌طلبی وجود ندارد که بخواهید اصولگرایان را در برابر آنها متحد کنید اما تعداد بیشتر بود و برخی ظاهر نکرده بودند. در هر صورت، بین ۴۰ تا ۶۰ نفر اصلاح‌طلب بالفعل و بالقوه در مجلس نهم داشتیم. بعد از انتخابات، عده‌ای تصمیم گرفتند که از دولت حمایت کنند.”
رییس فراکسیون اصولگرایان با گفتن اینکه “ممکن است برخی آینده‌نگری کرده باشند” درباره تعداد اعضای این فراکسیون اضافه کرده بود: “به هر حال در زمان رای اعتماد به وزرا احساس شد که یک سبد رایی تکرار می‌شود. حداقل رای‌ها نشان می‌داد که جریان سومی در مجلس به وجود آمده است. بنده تصور می‌کنم که باید عدد ۱۴۰ را اصلاح کرد. حداقل رای ها به برخی وزرایی که رای نیاوردند؛ حدس من این است.”
به نظر می رسد منظور غلامعلی حداد عادل رقمی بین ۱۰۵ تا ۱۴۲ نفر از اعضای مجلس باشد که در جلسه رای اعتماد مجلس به کابینه حسن روحانی به گزینه های پیشنهادی او همچون محمدعلی نجفی ، جعفر میلی منفرد و مسعود سلطانی فر رای موافق دادند، هرچند این افرادبا مخالفت اصولگرایان موفق به راهیابی به کابینه نشدند.
در هر صورت استیضاح رضا فرجی دانا که با ۱۵۹ رأی موافق، ۷۰ رأی مخالف و ۳۲ رأی ممتنع از مجموع ۲۶۱ در ۵ آبانماه سال گذشته به وزارت علوم رسید و آرای موافق یا مخالف به ادامه کار او تعداد حامیان و یا اعضای همسو با دولت روحانی در مجلس، به ویژه در فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت را در این نخستین رویارویی علنی شفاف تر خواهد کرد.
