شش روز مانده به آغاز مذاکرات اتمی در روسیه، معاونین مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا نامه ای های خود را رسانه ای کرده اند.از سوی دیگرهمزمان با شکست مذاکرات نمایندگان جمهوری اسلامی و آژانس بین المللی، وزیر دفاع اتهامات مبنی بر پاکسازی یک سایت نظامی در شرق تهران از آثار هسته ای را رد و آن را ادعایی “غیر عقلانی” خواند. این در شرایطی ست که امیدها به موفقیت مذاکرات مسکو کاهش یافته و قرار است وزیر امورخارجه روسیه فردا برای مذاکره با مقامات نظام اسلامی به تهران سفر کند.
“نامه شما موجب تعجب اینجانب شد.” مخاطب معاون شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی، هلگا اشمیت است. علی باقری در نامه ای که شامگاه یکشنبه در خبرگزاری فارس منتشر شده با گلایه از محتوای نامه خانم اشمیت در باره مذاکرات جمهوری اسلامی با گروه 1+5 نوشته است: “نامه 18 خردادماه شما را دریافت کردم. سرکار عالی در این نامه مواردی را مطرح کردید که با توافق‌ها و روند گفت‌وگوهای ایران و 1+5 در بغداد و نیز توافق‌ها و دو دور گفت‌وگوهای تفصیلی معاونان در ژنو فاصله بسیاری داشت.”
در حالی که تنها هفت روز تا آغاز مذاکرات سرنوشت ساز مسکو مانده است، معاون سعید جلیلی در ادامه شکوه و شکایت های خود از معاون کاترین اشتون ـ– مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا-ـ ادعا کرده که هلگا اشمیت پس از مذاکرات استانبول در نشست معاونین در سوئیس به وی گفته است: “برای مذاکره به ژنو نیامده‌ام.” باقری افزوده است: “شما نه طرحی ارائه کردید و نه پاسخ مشخصی برای پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران داشتید.”
وی همچنین به جزئیات اظهارات سعید جلیلی در دیداری دوجانبه با کاترین اشتون در حاشیه گفتگوهای بغداد اشاره کرده؛ جایی که مسئول مذاکرات هسته ای جمهوری اسلامی به اشتون گفته است: “عدم آمادگی شما موجب کندشدن روند و وقفه در مسیر پیشرفت گفتگوها شده است.”
گفتنی است در سال جاری دیپلمات های تهران و کشورهای 1+5 دو دور مذاکرات را در استانبول و بغداد انجام دادند که اولی امید بخش و دومی بی نتیجه بود. ناظران معتقدند سرنوشت این مذاکرات در روسیه رقم خواهد خورد.
با این حال به گفته باقری قرار بوده در حد فاصل مذاکرات بغداد تا مسکو، معاونان و کارشناسان بتوانند برای محورهای پیشنهادی جمهوری اسلامی و نیز پیشنهاد 1+5 دستور کار مشخصی آماده کنند، اما علیرغم پیگیری‌ها و نامه‌های متعدد جمهوری اسلامی، هلگا اشمیت چنین جلسه ای را ترتیب نداده است. باقری در پایان نامه خود پرسیده است: “آیا گفت‌وگوهای آتی با داشتن دستورکاری که ابعاد آن مشخص باشد، موفق خواهد بود یا بدون برنامه و گفت‌وگو صرفاً برای گفت‌وگو؟”
نامه اشمیت
این نامه دو روز پس از آن انتشار می یابد که هلگا اشمیت متن نامه اش به دیپلمات های جمهوری اسلامی را در روزنامه گاردین منتشر کرد. در این نامه تصریح شده بود که گروه 1+5 پیشنهاد “صریحی” را ارائه کرده است که از یک طرف به نگرانی‌های اصلی درباره فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی ۲۰ درصدی (اورانیوم) می‌پردازد و همزمان، فرصت‌های مهمی را برای همکاری‌های هسته‌ای و نیز همکاری در زمینه‌های دیگری که به نفع ایران است، فراهم می‌کند.
گفتنی است تاریخ ارسال نامه اشمیت به باقری چهار ژوئن ( پانزدهم خرداد) است، حال آنکه باقری هفدهم خرداد ادعا کرده بود دیپلمات اروپایی پاسخ نامه وی را نداده است. این چنین شد که چاره ای برای اشمیت نماند جز آنکه متن نامه خود را رسانه ای کند؛ کاری که یکشنبه این هفته باقری نیز برای تلافی آن را تکرار کرد.
پارچین، همچنان مرموز
اما بحث های رسانه ای میان معاونین مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا تنها نشانه تیره برای حل و فصل نزاع میان تهران و غرب در مسکو نیست. شکست مذاکرات علی اصغر سلطانیه – نماینده جمهوری اسلامی در آژانس بین المللی انرژی اتمی - با بازرسان آژانس در جریان جلسه شورای حکام هم به ناامیدی ها دامن زده است.
در حالی که آژانس خواستار بازرسی از سایت نظامی پارچین در حوالی تهران شده، سلطانیه آب پاکی روی دست بازرسان ریخته و گفته است: “آژانس فقط وقتی می‌تواند از پارچین بازدید کند که توافقی درخصوص چگونگی پاسخگویی به سئوالات آژانس درباره وجوه نظامی احتمالی در برنامه هسته‌‌یی ایران حاصل شده باشد.”
در همان حال در جلسه ای در آژانس بین المللی اتمی در وین، هرمان ناکارتس-ـ معاون دبیر کل آژانس در امور پادمان ها-ـ تصاویر ماهواره‌ای مختلفی را به دیپلمات ها نشان داد که از تخریب دو یا سه ساختمان در این سایت خبر می داد.
دیپلمات ها می گویند: “این شبیه به یک ناحیه تخریب شده است.” ناکارتس که در بهمن و اسفند سال 90 دو بار به ایران سفر کرده و بار دوم از مذاکره با مقامات جمهوری اسلامی “ناامید” شده بود در کنفرانس مذکور بار دیگر بر لزوم رفتن به این محل برای روشن ساختن مساله تاکید کرد.
سردار وحیدی: تکذیب می کنم
همزمان وزیر دفاع نیز به اتهام آژانس و غرب پیرامون فعالیت های اتمی جمهوری اسلامی در پارچین پاسخ داده و آن را “غیر عقلانی” توصیف کرده است. به گفته سردار احمد وحیدی “ادعای برخی از کشورهای غربی مبنی بر عملیات مشکوک در سایت نظامی پارچین کاملا بی ربط و غیر عقلانی است و این کشورهابدنبال تحت تاثیر قرار دادن فضای مذاکرات 1+5 هستند.”
بازرسان احتمال می دهند که جمهوری اسلامی انفجارهای پرقدرتی را در پارچین آزمایش کرده که می تواند با تلاش برای دستیابی به توانایی ساخت سلاح اتمی مرتبط باشد و حالا می خواهد ردپای فعالیت های اتمی خود را محو کند.
با این حال وزیر دفاع که با باشگاه خبرنگاران گفتگو می کرد اظهارات آژانس مبنی بر تخریب چند ساختمان کوچک در سایت نظامی پارچین و پاکسازی قسمت هایی از این مرکز نظامی را تکذیب کرده است.
سردار وحیدی معتقد است این اظهارات “بی ربط” با یک هدف دنبال می شوند: “تحت تاثیر قرار دادن فضای مذاکرات 1+5 در مسکو است و عملاً ادعای آنها واقعیت ندارد.”
فارس: تحریم ها لغو شود
مذاکرات مسکو قرار است 29 و 30 خرداد برگزار شود. جمهوری اسلامی خواستار این است که در مذاکرات مسکو، در برابر تعلیق غنی سازی 20 درصد اورانیوم، ایالات متحده و اتحادیه اروپا تحریم ها را لغو کنند. دیروز خبرگزاری فارس که به سپاه پاسداران نزدیک است با انتشار گزارشی نوشت: “تعلیق غنی‌سازی در دوره‌ای، پیش شرط شروع مذاکرات بود و در دوره‌ای دیگر به درخواست 1+5 برای ادامه گفتگوها تبدیل شده بود، اما اکنون این موضوع به طور کل از گفتمان اعضا اروپایی و آمریکایی این گروه حذف شده. با توجه به این موضوع تداوم تحریم‌های بین‌المللی و یا یکجانبه علیه ایران دیگر وجهی ندارد و غرب گزینه دیگری جز لغو آنها در اختیار نخواهد داشت؛ اقدامی که به طور قطع می‌تواند تاثیر بسیار سازنده‌ای در روند مذاکرات آتی داشته باشد.”
گرچه بر اساس گزارش رسانه ها،غرب برای لغو تحریم ها به دوره ای طولانی از اعتماد سازی جمهوری اسلامی نیاز دارد و لغو تحریم ها، بخصوص در حوزه انرژی در کوتاه مدت ـ– آنچنان که مورد علاقه تهران است ـ ممکن نخواهد بود.
تضادی که از همین حالا باعث شده ناظران بگویند مذاکرات مسکو نمی تواند پایان دهنده نزاع ده ساله جمهوری اسلامی و غرب بر سر بحران اتمی باشد. به ویژه آنکه هفته گذشته رهبر جمهوری اسلامی و محمود احمدی نژاد نیز حملات تندی به کشورهای طرف مذاکره با تهران کردند.
روس ها در پی نجات مذاکرات
یکشنبه گذشته آیت الله خامنه ای که حرف اول و آخر را در برنامه های اتمی جمهوری اسلامی می زند غرب را متهم به “دروغ گویی” کرده و گفته بود: “آن ها دروغ می‌گویند و آنچه از آن می‌ترسند، ایران هسته‌ای نیست، بلکه ایران اسلامی است.”
محمود احمدی نژاد نیز بیست و چهار ساعت پس از اظهارات رهبر جمهوری اسلامی در تهران در جمع تعدادی از روزنامه نگاران حاضر شده و با اشاره به “بهانه جویی” های غرب گفت: “بسیاری از کشورهای ۱+۵ با ملت ایران دشمن هستند.”
حجم خوشبینی به مذاکرات روسیه پس از تحولات اخیر به اندازه ای پایین آمده که قرار است وزیر امور خارجه روسیه شال و کلاه و این هفته به ایران سفر کند. سرگئی لاوروف که روز چهارشنبه به تهران می رسد، قرار است در گفتگو با سران نظام، “توجه ویژه‌ای به تمهیدات و مقدمات” نشست مسکو داشته باشد. ناظران می گویند کرملین لاوروف را به تهران فرستاده است تا به جمهوری اسلامی هشداد دهد فرصت مذاکرات پیش رو را بر باد ندهد. پیشتر باراک اوباما هشداد داده بود که دریچه دیپلماسی در حال بسته شدن است.
