در دومین روز سفر رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران، رئیس دولت یازدهم با استقبال از حضور وی در تهران، سفر وی را برخوردار از یک “مفهوم” سیاسی دانست.همزمان وزیر خارجه نیز در نشست خبری با کاترین اشتون از امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات طی ۴ ماه آینده خبر داده است. در همین حال مذاکره کننده پیشین نظام در دیدار با مقام عالی رتبه اتحادیه اروپا همچنان لحن کنایه آمیز خود را حفظ کرده و رسانه های داخلی نیز انتقادات نخست وزیر اسرائیل از سفر هماهنگ کننده گروه ۱+۵ به ایران را بازتاب داده اند.
یکشنبه، برای بانوی اول دیپلماسی اروپا که شنبه برای نخستین بار وارد تهران شد، روز بسیار شلوغی بود .میزبان او نخست او حسن روحانی بود. رئیس جمهوری اسلامی در این دیدار با استقبال گرم از سفر وی به ایران گفت: “سفر شما به عنوان نماینده ۲۸ کشور اروپایی مفهوم سیاسی مهمی دارد .”
رئیس دولت یازدهم که با شعار خارج کردن کشور از انزوای جهانی و بهبود شرایط اقتصادی توانست در دور اول انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ۹۲ رقبای اصولگرای خود را شکست دهد، دیروز در دیدار با مسئول کمیسیون خارجی اتحادیه اروپا خاطرنشان کرد: “دولت تدبیر و امید مصمم است در عرصه سیاست خارجی بر اساس منافع و احترام متقابل و مشترک با همه جهان تعامل سازنده داشته باشد و یکی از زمینه‌هایی که این دولت علاقه‌مند است روابط جدید در آن به وجود آورد، اتحادیه اروپا است.”
روابط پر فراز و نشیب
در سال ۷۵، و پس از کشتار مخالفان جمهوری اسلامی در رستوران میکونوس آلمان، روابط تهران و غرب به شدت ملتهب شد و جمع کثیری از سفرای قاره سبز ایران را به نشانه اعتراض ترک کردند. با این حال محمد خاتمی – رئیس دولت اصلاحات- در اواخر دهه هفتاد توانست روابط جمهوری اسلامی با غرب را به بهترین سطح پس از انقلاب ۵۷ برساند.
اما در سال ۸۴ و با پیروزی محمود احمدی نژاد ورق بار دیگر برگشت و رئیس دولت اصولگرا با شعارهای ضد غربی و همچنین انکار نسل کشی یهودیان در اروپا بار دیگر غربی ها را مقابل جمهوری اسلامی قرار داد. از زمستان ۹۰ به بعد روابط به سطح تشنج کامل رسید. با اشغال سفارت بریتانیا در تهران و همچنین آغاز تحریم های اتحادیه اروپا و ایالات متحده علیه سیستم مالی و حوزه نفتی جمهوری اسلامی، مبادلات اقتصادی دو طرف نیز با رکودی بی سابقه مواجه شد.
با این حال به نظر می آید با پیروزی حسن روحانی این وضعیت سینوسی به سمت بالا در حال تغییر است.
امیدواری اروپایی ها به بهبود شرایط با تهران را می توان در کلماتی که “بارونس” بریتانیایی خطاب به روحانی گفت مشاهده کرد:“بنده با پیام حسن نیت ۲۸ کشور اروپایی که نماینده آنها هستم خدمت شما رسیده ام، این نخستین فرصتی است که در خصوص مسئله ای غیر از موضوع هسته ای با مقامات ایران گفت و گو می کنم و این آغازی برای توسعه همکاری ها میان ایران و اتحادیه اروپایی است.”
شهرت کاترین اشتون برای ایرانیان به خاطر نقش وی در مذاکرات هسته ای قدرت های جهانی با تهران است. او از چهار سال پیش به عنوان هماهنگ کننده گروه ۱+۵ با دیپلمات های جمهوری اسلامی مشغول مذاکره است.
کاترین اشتون متولد بریتانیا است، سال ها در حزب کارگر فعالیت کرده و در دولت های تونی بلر و گوردون براون حضور داشته است.او یک سال مانده به آغاز هزاره سوم از سوی ملکه الیزابت دوم ملقب به “بارونس ِ آپ هلند ” شد.
وی در دیدار با روحانی تصریح کرده است: “حضور من نشان می دهد که اتحادیه اروپایی مایل است همزمان با مذاکرات هسته ای، روابط بهتر، موثرتر و پویاتری با ایران داشته باشد.”
ظریف: توافق در ۴ ماه امکان پذیر است
دیروز کاترین اشتون همچنین مهمان جواد ظریف – وزیر خارجه- بود؛آن دو در هفت ماه اخیر بارها با یکدیگر دیدار کرده اند که آخرین ملاقات اواخر بهمن ماه در وین و در جریان مذاکرات اتمی برای یافتن “راه حل جامع” بحران هسته ای بود.
ظریف و اشتون پس از دیدار دو جانبه، با معجونی از احتیاط و امیدواری پاسخگوی پرسش های خبرنگاران در کنفرانس مطبوعاتی شدند. ظریف در پاسخ به خبرنگار بی بی سی انگلیسی که از او پرسید :” آیا شما نگران این موضوع هستید که مذاکرات هسته ای به نتیجه نرسد؟” گفته است: “فکرمی کنیم حتی در ۴ تا ۵ ماه دیگر یا حتی زمانی کوتاهتر می توانیم این کار را انجام دهیم.”
او البته از غرب خواسته تا حقوق اتمی جمهوری اسلامی را بپذیرد.
در مقابل کاترین اشتون مخاطب خبرنگار شبکه خبر صدا و سیما قرار گرفت که از او می پرسید: “مردم ایران مساله غنی‌سازی را حق خود می‌دانند، دیدگاه شما درباره حق غنی‌سازی چیست؟”
پاسخ خانم اشتون دو پهلو و دیپلماتیک بود: “می‌خواهم شما را به توافق موقتی که در ژنو داشتیم ارجاع دهم، باید آن توافق نامه را بررسی کرد که ما در آن چطور صحبت کردیم و چگونه جلو رفتیم، این توافق به شما نشانه‌هایی خواهد داد.”
اشتون که در سفر به ایران توسط هلگا اشمید معاونش، استفان کلمنت دستیار ویژه و نیز مایکل مان سخنگویش همراهی می شود همچنین با علی اکبر ولایتی دیدار می کند. ظاهرا آیت الله خامنه ای تمایلی به ملاقات با این دیپلمات زن نشان نداده و مشاور بین الملل به نمایندگی از رهبر جمهوری اسلامی با اشتون دیدار خواهد کرد.
دیدار با کاندیداهای ناکام
علی اکبر ولایتی از جمله نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بود که در سومین مناظره تلویزیونی کاندیداها سعید جلیلی – دبیر وقت شورای امنیت ملی و مذاکره کننده هسته ای نظام – را به خاطر ناکامی هایش در مذاکرات با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مورد ملامت قرار داد. ولایتی خطاب به جلیلی گفته بود: “مذاکرات شما و خانم اشتون هیچ دستاوردی جز تشدید تحریم ها و افزایش فشار بر مردم نداشته است.”
با این حال کاترین اشتون بعد از ظهر دیروز با سعید جلیلی نیز دیدار کرد. جلیلی از سال ۲۰۰۸ به مدت پنج سال با گروه ۱+۵ با هدایت خانم اشتون گفتگو کرد، اما آن مذاکرات پیشرفتی درپی نداشت.
آنچنان که رسانه های دست راستی سخنان جلیلی در این گفتگو را منتشر کرده اند وی ظاهرا هنوز نیز مواضع خود را فراموش نکرده و در این دیدار تشریفاتی به خانم اشتون گفته است: “خوشحالم از اینکه امکان پیدا کردید پیشرفت های جدید ایران را علیرغم همه تحریم ها ببینید.”
رجا نیوز که به جبهه پایداری نزدیک است و در انتخابات از سعید جلیلی حمایت می کرد دیروز ادعا کرد که “این دیدار به درخواست خانم اشتون تنظیم شده است.”
این سایت همچنین آلبوم عکسی از این دیدار نیز منتشر کرد.
علی لاریجانی – رئیس پارلمان اصولگرایان – و علی شمخانی – دبیر شورای امنیت ملی- دیگر میزبانان کاترین اشتون در روز یکشنبه بودند.
نتانیاهو : اشتون درباره محموله های تسلیحاتی هم بپرسد
در همین حال خبرگزاری دولت – ایرنا – نیز با انتشار گزارشی از “خشم” نخست وزیر اسرائیل نسبت به سفر مقام ارشد اتحادیه اروپا به تهران خبر داده و نوشته است: “نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی که بارها شاهد شکست اقداماتش در برابر جمهوری اسلامی ایران بوده و هم اکنون هم چشم انداز گسترش مناسبات ایران و اتحادیه اروپا را فراروی خود می بیند، نتوانست از واکنش تند به سفر مسوول سیاست خارجی این اتحادیه به ایران خودداری کند.”
جهان نیوز – از سایت های مخالف دولت – هم این جمله بنیامین نتانیاهو را منتشر کرده که “آیا او (کاترین اشتون) از میزبان‌های خود در تهران در مورد ارسال محموله‌های تسلیحاتی برای گروه‌های تروریستی سئوال کرده است؟”
اشاره نتانیاهو به کشتی است که اسرائیل هفته قبل مدعی شد متعلق به جمهوری اسلامی بوده و قصد انتقال سلاح به غزه را داشته است.
گفتنی است کاترین اشتون امروز نیز راهی “نصف جهان” خواهد شد تا پس از یک روز کاری بسیار فشرده، در اصفهان مشمول میهمان نوازی شود و از سیاست فاصله بگیرد.
