سید محمد مهدی شهیدی
مهندس صابر فیضی مدیر عامل شرکت مخابرات، در گفت و گوی اختصاصی با روز به تشریح فرایند خصوصی سازی در شرکت مخابرات ایران می پردازد. وی در ارتباط با کنترل فرایند فیلترینگ در آینده تاکید دارد: “این بحث ها در بخش های حاکمیتی است و در بخش حاکمیتی هم می ماند. دلیلش این است که تمام درگاه های ورودی و خروجی در شبکه مادر است و هر گونه خروج از مرکز استان به استان دیگر یا به سایر نقاط کشور، در اختیار و انحصار دولت خواهد بود.” وی در بخش دیگری از مصاحبه، در ارتباط با سرنوشت تکنولوژی های جدید مخابراتی به ذکر یک مثال تاریخی می پردازد و می گوید: “ قاشق فلزی غذا خوری تازه آمده بود که سرش خیلی مسأله وجود داشت. یک عده می گفتند صحیح نیست با اینها غذا خورد. عده دیگری می گفتند بهداشتی نیست، عده ای می گفتند حرام است و الی آخر. ولی وقتی فرهنگ سازی شد مساله حل شد. الان همه دارند با قاشق غذا می خورند. با همان قاشق. هیچ کس هم حساس نیست.” یادآوری می شود که رویکرد گفت و گوی حاضر، مبتنی بر دریافت گزارش بوده ونه مصاحبه ای انتقادی…
در ارتباط با فرایند خصوصی سازی مخابرات اولا اشاره ای بفرمایید به فضایی که در این ارتباط بر برنامه سوم حاکم بود، و ثانیا لطفا توضیح دهید شما چه راهکار هایی برای اجرای خصوصی سازی در شرایط فعلی اندیشیده اید؟
در جریان برنامه سوم کارهای کارشناسی مشخصی در این ارتباط انجام شده بود. در برنامه سوم به اینجا رسیدند که می شود در کارهای مخابراتی از بخش خصوصی استفاده کرد، منتها یک تعاریفی باید از انحصار دولت و حاکمیت و امکان ورود بخش خصوصی می شد. لذا در آن مرحله شبکه مادر توسط دولت تعریف شد، مجوز فعالیت به اپراتور تلفن های ثابت و همراه داده شد و 80 درصد از کارهای فناوری اطلاعات که عمده دیتا باشد به بخش خصوصی واگذار شد. اما در رابطه با خود مخابرات، با توجه به اینکه در صدر اصل 44 قانون اساسی وزارت پست و تلگراف و تلفن آمده بود، امکان واگذاری وجود نداشت. بنابراین تمام کارهای کارشناسی انجام و همه چیز برای ورود بخش خصوصی آماده شد، اما محدودیت قانونی مانع آن شد. تا اینکه در مرداد سال 85 در ابلاعیه مقام رهبری در بند 6 آمد که کلیه امور مخابرات و پست به جز مدیریت فرکانس و شبکه مادر به بخش خصوصی واگذار شود. با این اقدام بستر قانونی آماده شد، یک طرح کارشناسی 5، 6 ساله هم پشتش بود. با توجه به زمینه کارشناسی بخش خصوصی و کارهایی که از قبل انجام شده بود، در حوزه مخابرات، نسبت به صنایع و خدمات دیگر فرایند خصوصی سازی شتاب خیلی خوبی گرفت. و خوشبختانه تمام مراحل لازم طی شده و ما امیدواریم اساسنامه شرکت مخابرات ایران در مراجع قانونی بالاتر از جمله دولت تصویب شود.
اساسنامه در حال حاضر در چه مرحله ای است؟
اساسنامه در مجمع مخابرات ایران تصویب شده، امیدواریم هفته آینده در دولت مطرح شود. چون اساسنامه یکی از بحث های اساسی ما بود که باید شرایط ما را برای تطابق با سیستم سهامی عام و قانون تجارت در می گرفت. باید اساسنامه تدوین می شد و خوشبختانه این بحث حل شد. از این منظر امیدواریم به زودی شاهد تحول عظیمی در بحث خصوصی شدن ارتباطات باشیم.
چه تضمینی است که شرکت مخابرات پس از اینکه خصوصی شد از پشتوانه شهرتی که تاکنون به دست آورده برای بیرون راندن دیگر رقبا در بخش خصوصی استفاده نکند؟
در ماده 57 اساسنامه ما عنوان شده که این شرکت بر اساس قوانین مربرط به سازمان بورس و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی خواهد بود. در واقع این جا این قوانین رگلاتوری است که باعث جلوگیری از انحصار در سیستم خصوصی می شود. و از طرفی طبق ابلاغیه مقام رهبری 20 درصد این شرکت برای همیشه دولتی است. و عملا به نوعی از طریق این 20 درصد نظارت خوبی از طرف دولت خواهد بود. همچنین ما قانون ضد انحصار در کشور داریم و امیدواریم این نهاد ها و مقررات و قوانین بتوانند از انحصار گری شرکت مخابرات در کارهایش جلوگیری کنند.
بحث خصوصی شدن مخابرات تا چه حد از سوی مدیران وکارمندان شرکت مورد پذیرش قرار گرفته است؟
مجموعه مدیران مخابرات با توجه به وضعیت رقبای خود در ایرانسل واین که شاهد رشد و توسعه آنها هستند، نسبت به بحث خصوصی سازی خیلی خوشبین اند، مخصوصا آن که نیروهای مخابرات، نیروهای متخصص هستند ولی در سیستم دولتی واقعا حقشان ضایع شده است. مستحضرید که شرکت مخابرات ایران از نظر استخدام و قرارداد بر اساس قانون نظام هماهنگ پرداخت ها عمل می کند که درآن به هیچ عنوان ارزش واقعی نیروهای ما لحاظ نشده است. من همه جا این بحث را مطرح کرده ام که با خصوصی شدن مخابرات دو قشر سود می برند 1- مشترکینی که در یک بازاررقابتی آزادانه سیستم مورد نظر خود را انتخاب می کنند و 2- پرسنل مخابرات که در سیستم دولتی حقشان ضایع شد، ارزش و اعتبار تخصص آنها مشخص خواهد شد و مطمئنا از این وضع نفع می برند.
در بحث سیستم های ارزش افزوده ای که مربوط به تلفن های همراه و ثابت است ما اکنون مواجه شده ایم با سیستمی که مجوزهای آن را داده، شرکت ها هزینه و تبلیغات کرده اند، بعد یکدفعه از جایی که شاید چندان پیش بینی نمی شد یک بحث مخالف پیش می آید…
مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی برای MMS …
بله، حالا همین اتفاق ممکن است برای نسل سوم تلفن همراه پیش بیاید. چه تدابیری اندیشیده شده که چنین آسیب هایی به سرمایه گذاران و نیز اعتماد مردم وارد نشود؟
این بحث ها مواردی است که نسبت به ساختار فرهنگی و سیاسی جامعه ایجاد و این تصمیم ها گرفته می شود از منظر ناهنجاری هایی که ممکن است چنین سرویس هایی در جامعه ایجاد کنند. این بحث ها به تدریج بایستی فرهنگ سازی شود و جا بیافتد. یک روز یکی از خبرنگارهای صدا و سیما یک سوالی از من کرد، گفت: آرزو دارید روزی در ارتباط با تلفن همراه چه اتفاقی در کشور بیافتد؟ من جوابی دادم که خندید گفتم آرزو دارم روزی ارتباطات همراه مانند قاشق غذا خوری شود. پرسید چه طور؟ گفتم: شما اگر به سال های 1280 یا 90 برگردید تیتر اول روزنامه ها قاشق های غذاخوری بود. قاشق فلزی غذا خوری تازه آمده بود که سرش خیلی مسأله وجود داشت. یک عده می گفتند صحیح نیست با اینها غذا خورد. عده دیگری می گفتند بهداشتی نیست، عده ای می گفتند حرام است و الی آخر. ولی وقتی فرهنگ سازی شد مساله حل شد. الان همه دارند با قاشق غذا می خورند. با همان قاشق. هیچ کس هم حساس نیست. ولی در خصوص تلفن همراه هنوز فرهنگ سازی نشده و کلی مسائل جنبی دارد که موجب می شود این بحث ها پیش بیاید. قوانین این چنینی هم نسبت به فرهنگ جامعه یک عمقی را دارد که وقتی جا افتاد و نگرانی ها از بابت نا هنجاری ها مرتفع شد عملا این بحث ها منتفی است. در پروانه ایرانسل یا اپراتور سومی که فردا پس فردا مجوزش برای مزایده داده می شود، قید شده که این سرویس ها را می توانید بدهید اما صراحت دارد که در این سرویس ها قانون های بالا دستی حاکم است. بنابراین قانونی که از طرف مجلس یا شورای عالی انقلاب فرهنگی یا قوانین بالادستی بیاید، قبلا در پروانه پیش بینی شده است و نگرانی هم این موضوع ندارد. زیرا به تدریج در جامعه جا می افتد و از آن استفاده می شود بدون اینکه در این زمینه مشکلی پیش آید.
الان برای همین MMS گویا قوانین خاصی در دست تدوین هست؟
آقایان در حال حاضر یکسری قانون را در ارتباط با جامعه ارتباطات دارند تنظیم می کنند که در آن سرویس های ارزش افزوده پیش بینی می شود و این شاء الله مشکل کشور حل می شود.
با بحث خصوصی شدن مخابرات، بحث مدیریت فیلترینگ که تا به حال در بخش مخابرات صورت می گرفت و به هرحال با یک سیستم یکپارچه ای اجرا می شود چه صورتی پیدا می کند؟
این بحث ها در بخش های حاکمیتی است و در بخش حاکمیتی هم می ماند. دلیلش این است که تمام درگاه های ورودی و خروجی در شبکه مادر است و هر گونه خروج از مرکز استان به استان دیگر یا به سایر نقاط کشور، در اختیار و انحصار دولت خواهد بود. بنابراین بحث فیلترینگ و امثالهم با همان شرایط قبلی و قوانین خود در اختیار حاکمیت خواهد بود.
در رابطه با اپراتور سوم و نسل سوم تلفن همراه اگر ممکن است توضیحی بفرمایید…
این موضوع ارتباط مستقیمی با سازمان تنظیم مقررات دارد. اما چون من اطلاعات آن را دارمعرض می کنم. اپراتور سوم بر اساس مصوبه هیات دولت در نیمه دوم امسال یا اواخر امسال مزایده اش زده می شود، مزایده هم یک مزایده بین المللی است. اجازه از استفاده از نسل سوم تلفن های همراه هم در این مزایده خواهد بود، چون بر اساس مصوبه دولت به این صورت آمده است. و پیش بینی می شود حداقل مجوز 15 میلیون شماره هم داده شود. اگر چه هنوز نهایی نشده است، اما روندی را نشان می دهد مبنی بر اینکه کشور بستر خوبی برای فعالیت اپراتور سوم دارد و حتی ممکن است با توجه به نیاز جامعه برای ورود اپراتور چهارم هم پیش بینی هایی صورت گیرد که این بستگی به وضعیت اپراتور سوم خواهد داشت. همانگونه که مزایده اپراتور سوم شرایطی را در گرو برگزاری اپراتور دوم داشت و دو سال بعد از فعالیت اپراتور دوم، اپراتور سوم توانست فعالیت خود را آغاز کند.
در رابطه به روش تبدیل ودیعه های مشترکان به سهام، با توجه به اینکه اعلام شد 18 هزار نفر تبدیل ودیعه به سهام را نپذیرفته اند، عملا به نوعی پیش بینی مخابرات مبنی بر اینکه عمده مشترکان ترجیح می دهند سهام دار شوند درست از کار در آمد. الان و از حالا به بعد این موضوع چه روندی دارد؟ آیا هنوز هم در شرکت مخابرات عملیات دیگری از نظر مدیریتی یا مطالعاتی روی آن انجام می شود یا اینکه منتقل می شود به سازمان خصوصی سازی و آنجا پیگیری می شود؟
همان کارهایی را که ما می باید می کردیم و حالا بر اساس نظر و جلسه شفاهی که با سازمان خصوصی سازی داشتیم، از این طریق از مشترکینمان نظر سنجی کردیم و تمام اطلاعات را در اختیار سازمان خصوصی سازی قرار دادیم. اینکه آیا حتما ودیعه ها به سهام تبدیل می شود یا نه یا همان وضعیت خود را حفظ می کند و یا می تواند تغییر وضعیت داشته باشد، یک سری بحث های سنگین حقوقی دارد، جلسات متعددی در این خصوص بوده است و شرکت مخابرات ایران فقط تهیه کننده اعداد و ارقام برای این مجموعه بود، که بر اساس عدد و ارقام دقیق و همچنین نظری که از مردم کسب می شود در تصمیم گیری خود دقت لازم را داشته باشند؛ و مطمئنا قبل از ورود به بورس این تصمیم اعلام خواهد شد.
عرضه سهام را کی پیش بینی می کنید؟
حداکثر تا شهریور، ما اطلاعات قبلی را که داده بودیم حدسمان این بود که می شود تا تیر ماه عملیاتی شود، اما چون سازمان بورس اطلاعات مالی سال 85 را خواست تا بررسی شود بنابراین به تاخیر افتاد.
شما جایی گفته بودید که این پیش بینی بر اساس آن بوده که آن روند های دیگری که در هیات دولت یا در جاهای دیگر باید طی شود به روال درست طی شود…
بله. البته همه چیز بر اساس روال بود، تنها چیزی که بود همین بحث اطلاعات مالی مربوط به سال 85 بود که بعد از تشکیل مجامع این اطلاعات آماده می شود. همین امروز اگر بورس از این موضوع بگذرد شرکت مخابرات آماده ورود به بورس است.
بعد از واگذاری شرکت مخابرات با این فرض که جنابعالی تصدی مدیر عاملی آن را داشته باشید، چه رویکرد و برنامه کلانی را برای آن در نظر گرفته اید؟
ما برای این موضوع طرحی تجاری را آماده کرده ایم تا بتوانیم پروانه مان را بگیریم. طرح تجاری را که ما برای این موضوع آماده کرده ایم بر اساس برنامه های نظام از دیدگاه و چشم انداز 20 ساله است. اهدافی در آنجا تعیین شده است که از نظر ارتباطات باید به آنها برسیم. در ایران بستر سازی های خیلی خوبی از نظر زیر ساخت شده اما اینکه بتوانیم از سرویس های ارزش افزوده و سرویس های روان برای مردم از آن استفاده کنیم کار زیادی برای آن مورد نیاز است و اگر بخواهیم به آن بحث چشم انداز 20 ساله برسیم هدف بیشتر روی توسعه سرویس های ارزش افزوده و یا سرویس های جدید با استفاده از سرمایه گذاری هایی است که تا حالا شده است. به عنوان مثال الان شبکه کابل مسی بسیار عظیمی را داریم که رگه های ارتباطی ما با مردم است که فقط روی آن voice را داریم، اما می تواند در آینده با همکاری سازمان های مربوطه مانند صدا و سیما و ارشاد روی بحث مالتی مدیا هم کار کرد. می توان برای تلویزیون کابلی از این شبکه استفاده کرد. اگر قوانین و مقررات دولتی، دست و پا گیر نباشد بهره وری بالایی را این سازمان خواهد داشت. در آن طرح تجاری کشورهای هدف مختلفی را دیده ایم که می توانیم در ارتباط با آنها به فعالیت بپردازیم. ما در شرکت مخابرات نیروهای متخصص خوبی داریم که می توانند در ایجاد درآمد برای شرکت در خارج از ایران مفید باشد.
تکلیف مرکز تحقیقات مخابرات بعد از خصوصی شدن شرکت چه می شود؟
مرکز تحقیقات مخابرات، عنوانش تحقیقات مخابرات است و عملا مربوط به وزارتخانه است و در سیستم دولتی می ماند. طبیعتا مخابرات خصوصی شده هم R&D خوبی برای خودش خواهد داشت که ترجیحا از طریق دانشگاه ها خواهد بود.
مقوله ICT روستایی که در برنامه چهارم هم بر آن تاکید شده است، به نظزر می رسد کمی مغفول مانده است. از این رو مایلم در پایان به این مقو له هم اشاره ای داشته باشید.
در برنامه چهارم برای خدمات رسانی به روستاها بحث ICT روستایی مطرح شد. هدف از اجرای این طرح این است که بتوانند در روستاها یک پیشخوان دولتی ایجاد کنند. تجهیز و آماده سازی ساختمان برای اجرای این کار از منابع داخلی مخابرات فراهم می شود و همه ساله مبلغی به عنوان هزینه جاری این دفاتر از منافع داخلی مخابرات پیش بینی می شود. هدف از پیشخوان دولت در روستاها این است که یک روستایی بتواند تمام کارهای اداری خود را از طریق این دفاتر انجام دهد. سه حوزه از این دفاتر در اختیار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. مخابرات، پست و پست بانک. در جاهایی که امکان استقرار وجود داشته است این سه حوزه مستقر شده اند و خیلی هم از طرف روستایی ها استقبال شده است.
چه تعداد از این روستا ها؟
ما از 10 هزار روستای هدف، 3 هزارو 900 روستارا تجهیز کرده ایم. 2هزار 500 دفتر صد در صد فعال است، در بقیه پست و مخابرات هست اما هنوز پست بانک مستقر نشده است. نکته مهم این دفاتر آن است که سایر سازمان ها هم می توانند سرویس های خود را از طریق آن ارایه دهند. ما مکاتباتی با وزارتخانه ها یی که این امکان برایشان مفید فایده است، داشته ایم اما متاسفانه از آنجا که هنوز بحث دولت الکترونیک خوب جا نیافتاده است بنابراین از پیشخوانی هم که ارایه شده، سایر مجموعه ها استفاده ای از آن نمی کنند. وزارتخانه مصمم است تا پایان سال 88 این امکانات را به تمام 10 هزار روستا ببرد و ما امیدواریم تمام سازمانها جهت رفاه حال روستا یی ها و کاهش هزینه های خود از این پیشخوان دولت استفاده کنند.
بنابراین بحث بودجهICT روستایی کلا از طریق منابع داخلی مخابرات است؟
بله. همین طور است.