۵ روز مانده به پایان ضرب الاجل امضای توافق جامع هسته ای میان تهران و ابرقدرت های جهان، گزارش هایی تایید نشده حکایت از آن دارد که از امروز وزرای خارجه جمهوری اسلامی و گروه ۵+۱ در وین گرد هم می آیند؛همزمان دو عضو ارشد وزارت خارجه و همچنین رئیس دستگاه قضائی کشور از مواضع رهبر جمهوری اسلامی و حمایت او از تیم مذاکره کننده در آستانه آغاز شمارش معکوس توافق هسته ای تشکر کرده اند.
اظهارات روز سه شنبه آیت الله خامنه ای با استقبال ۵ کلمه ای اما پر شور نفر دوم تیم مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی روبرو شده است. شامگاه سه شنبه عباس عراقچی،دست راست وزیر خارجه در گفتگوهای اتمی، تصویری خندان از رهبر جمهوری اسلامی منتشر کرد که روی آن نوشته شده بود: “زبان از تشکر قاصر است.”
تشکر عراقچی از رهبر جمهوری اسلامی به خاطر حمایت های صریحی است که ۲ تیر آیت الله خامنه ای از تیم مذاکره کننده هسته ای انجام داد: “این تیم، با غیرت ملی و دقت کامل و با قصد باز کردن گره و پیش بردن کار کشور، در مقابل تعداد کثیر مذاکره‌کنندگان طرف‌های مقابل، مشغول تلاش است و انصافاً با شجاعت، مواضع را بیان و دنبال می‌کند.”
رهبر جمهوری اسلامی مواضع خود را در جمع رئیس جمهوری اسلامی، رئیس مجلس، رئیس قوه قضائیه و مسئولان و مدیران ارشد نظام بیان کرد. ناظران حمایت های او در شرایط کنونی را از دو جهت حائر اهمیت می دانند، نخست به این دلیل که تیم مذاکره کننده و دولت روحانی به ویژه در روز خاکسپاری کشته شدگان عملیات کربلای 4 در تهران از چندین تریبون مورد هجوم طیف های تندروی اصولگرایان قرار گرفتند و حتی به دلیل مذاکرات اتمی به “خیانت” متهم شدند، و دوم به دلیل نزدیک شدن به زمان ضرب الاجلی که برای رسیدن به توافق جامع هسته ای در نظر گرفته شده است.
در حالی که به صورت رسمی پایان روز سه شنبه هفته آتی، لحظه رسیدن به توافق جامع در نظر گرفته شده، آیت الله خامنه ای در حمایت از مذاکره کنندگان گفته است :” هرکسی از جزئیات مذاکرات با خبر شود حتماً به این مطالبی که درباره تیم هسته‌ای گفته شد، اذعان خواهد کرد البته آنها ممکن است در تشخیص و عمل خطا کنند اما متدین و غیور هستند.”
همزمان آیت الله خامنه ای با زبانی نرم و تلویحی، در مقابل منتقدان که در ایران به نام “دلواپسان” هم شناخته می شوند، طرف تیم مذاکره کننده را گرفته است، چرا که تصور می کند “ انتقاد کردن از عمل کردن آسان تر است”. ولی فقیه در اظهارات دو روز پیش خود گوشزد کرده است: “باانتقاد مخالف نیستم و آن را لازم و کمک‌کننده می‌دانم اما این یک واقعیت است که انتقاد کردن از عمل کردن آسان‌تر است چرا که دیدن عیب‌های طرف مقابل راحت است اما درک دشواری‌ها و نگرانی‌های او، مشکل می‌باشد.”
آیت الله خامنه ای اما در عین حال خط قرمزهای جدید هسته ای را نیز تعیین کرد که واکنش برخی رسانه های بین المللی در برابر آن چنین بود:آیا رهبر جمهوری اسلامی از مذاکرات کنار می رود؟
به جز عباس عراقچی، صادق آملی لاریجانی، رئیس دستگاه قضائی جمهوری اسلامی نیز روز چهارشنبه از حمایت آیت الله خامنه ای از تیم مذاکره کننده قدردانی کرده و گفته است: “انصافاً مقام معظم رهبری همچون همیشه در زمانی که گرد و غبار و فضای مه‌آلود در مقابل برخی رویه‌ها و روندهای جاری شکل گرفته بود در سخنانی صریح، صادقانه و عالمانه مسیر را برای مردم و مسئولان روشن کردند و سخنانشان درباره اقتصاد مقاومتی و مهم‌تر از آن درباره پرونده هسته‌ای و حمایتشان از تیم مذاکره کننده پاسخ روشنی به برخی افراط و تفریط‌ها در مسیر پرونده هسته‌ای و تعیین تکلیفی در این مسیر بود.“این در حالی ست که هفته پیش مسئولان عالی رتبه قوه قضاییه از جمله صادق لاریجانی، موضعی کاملا متفاوت گرفته و حتی روحانی را به خیانت و بی توجهی به«رهنمودهای» رهبر جمهوری اسلامی متهم کرده بودند.
مرضیه افخم، سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم کنفرانس هفتگی اش با خبرنگاران را که چهارشنبه ها برگزار می شود مغتنم شمرد تا از حمایت های رهبر جمهوری اسلامی تشکر و در عین حال تاکید کند که وزارت خارجه قرار است “رهنمود های” وی را دنبال کند: “خطوط قرمزی که در موضوع هسته ای مقام معظم رهبری تدوین و تشریح کردند کمک‌کننده و روشن کننده است و تیم مذاکره‌کننده در همین مسیر با اتکاء به رهنمودهای ایشان و سایر مقامات عالی‌رتبه نظام موضوع را در مذاکرات دنبال می‌کنند.” این نیز در حالی ست که آیت الله خامنه ای در سخنرانی خود چند خط قرمز جدید برای مذاکرات تعیین کرده است: ۱- “ما برخلاف اصرار آمریکایی‌ها محدودیت‌های بلند مدت ۱۰، ۱۲ ساله را قبول نداریم”، ۲- “آنها می‌گویند در مدت ۱۲ سال هیچ کاری نکنید اما این، یک حرف زور مضاعف و غلط مضاعف است.“، ۳- “تحریم‌های اقتصادی، مالی و بانکی چه مربوط به شورای امنیت، چه کنگره آمریکا و چه دولت آمریکا باید فوراً هنگام امضای موافقتنامه لغو و بقیه تحریم‌ها هم در فواصل معقول برداشته شود.“، ۴- “ممنوعیت بازرسی‌های غیرمتعارف، پرس و جو از شخصیت‌های ایران و بازرسی از مراکز نظامی”.
به نظر می آید برای مذاکره کنندگان دولت حسن روحانی عملی کردن این شرط ها کماکان دشوارباشد. در این میان بحث بازرسی آژانس بین المللی انرژی هسته ای از برخی سایت های نظامی در صورت لزوم مهمترین مناقشه میان نظام و غرب بوده است. فرماندهان ارشد سپاه و گروه های سیاسی تندرو و همچنین آیت الله خامنه ای گفته اند اجازه هیچ نوع بازرسی از هیچ سایت نظامی را نمی دهند، اما افرادی از تیم مذاکره کننده همچون عراقچی یا مجید تخت روانچی گفته اند ممکن است تهران با بازرسی های کنترل شده موافقت کند.
این بحث ها در شرایطی ادامه دارد که از امروز جلسات معاونان وزیر خارجه جمهوری اسلامی و گروه ۵+۱ در وین از سر گرفته می شود تا بتوانند، متن توافق را به مرحله ای برسانند که وزرای خارجه برای تصمیم گیری های سیاسی پیرامون آن تشکیل جلسه بدهند.
زمان حضور وزرای خارجه در وین هنوز مبهم است، گرچه دیروز یک منبع دیپلماتیک ضمن اعلام خبر دیدار وزیران خارجه ایران و گروه ۵+۱ در روز پنجشنبه به خبرگزاری روسی ایتارتاس گفت رؤسای هیات‌های دیپلماتیک 6 کشور امروز در وین گرد هم می‌آیند و تا روز آخر ضرب الاجل نیز در پایتخت اتریش اقامت خواهند کرد.
در ۲ سال اخیر، در ۵ مقطع زمانی، وزرای خارجه تهران و ۶ ابرقدرت جهان برای چندین روز متوالی کنار هم جمع شده اند تا مذاکرات را به نتیجه ای ملموس برسانند. ۲ بار ( سوم آذر ۹۲ و سیزده فرودین ۹۴) با موفقیت ملموس همراه بوده و ۳ بار به تمدید مذاکرات ختم شده است.
روز سه شنبه جواد ظریف تاریخی دقیق برای نهایی شدن توافق اعلام نکرده و گفته بود: “نمی دانم چند روز برای پایان دادن به این( مذاکرات) زمان لازم است. همه تعهد سیاسی دارند تا به سمت جلو پیش بروند اما همانطور که بارها گفته ام اگر اراده سیاسی برای پذیرش واقعیت ها و حرکت به سمت جلو براساس آنچه که در لوزان موافقت کرده ایم، وجود داشته باشد امکان خوبی برای پایان دادن به این مذاکرات تا مهلت تعیین شده یا چند روز پس از آن وجود خواهد داشت.”
