تونی کارون
به نظر می رسد مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایران در اواخر ماه جاری در اروپا از سرگرفته شود، اما هیچکس انتظار ندارد تهران به دست و پای آمریکا بیفتد. در واقع مقامات آمریکایی به بنگاه های خبری گفته اند از مذاکراتی که ایران خبر موافقت خود برای شرکت در آن را در 29 اکتبر و در پاسخ به دعوتنامه رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده، انتظار چندانی ندارند.
یک مقام ارشد ایالات متحده به نشریه نیویورک تایمز گفت همه چیز خوب است؛ به این ترتیب فرصت بیشتری به تحریم ها داده می شود تا اثر بگذارند و در عین حال به آمریکا فرصت می دهد به جلب پشتیبانی بین المللی برای اقدامات سختگیرانه تر اقدام کند. درحالیکه باراک اوباما نگران شکست حزب خود در انتخابات میان دوره ای مجلس است، برخی از افراد در واشنگتن و از جمله دیوید برودر سرمقاله نویس واشنگتن پست ادعا کرد، امید اوباما برای انتخاب مجدد در مقام خود، احتمالاً در گروی متحد کردن کشور برای مواجهه با ایران نهفته است.
نشانه ای از عقب نشینی رئیس جمهور یا هیچیک از تصمیم گیرندگان کلیدی، از موضع انتقادی نسبت به گزینه نظامی، به عنوان راه حلی برای خروج از این بن بست، وجود ندارد، زیرا احتمالاً آنها آگاه هستند که عواقب آغاز یک جنگ دیگر می تواند خطرناکتر از هرگونه تهدید احتمالی فعلی از سوی ایران باشد. اما نیویورک تایمز گزارش می دهد که در مورد لزوم پافشاری بر گزینه نظامی از سوی دولت اوباما درصورت ادامه سرپیچی ایران، بحث هایی در جریان است. دنیس راس فرد برگزیده دولت در امور ایران روشن کرده که به اعتقاد او، ایران تنها درصورت مواجهه با تهدید جدی نظامی عقب نشینی خواهد کرد. اما هیچ مبنای حقوقی برای دست زدن به اقدام نظامی وجود ندارد و تمامی قطعنامه های سازمان ملل با چنان دقتی تنظیم شده اند که بهانه ای برای حمله به این کشور، نظیر آنچه مورد استفاده بوش برای حمله به عراق قرار گرفت، داده نشود. بنابراین، تهدید نظامی میتواند توافقات شکننده فعلی را از هم بپاشد که این به نفع ایران خواهد بود.
علیرغم تمام اصرارهای اوباما برای مقاومت دربرابر اظهارات پس از انتخابات تندروها برای مقابله با ایران، سازش با رژیمی که ماهیت آن هرچه بیشتر برای واشنگتن روشن شده، به کار دشوارتری تبدیل شده است. طبیعی است که بدون مصالحه با ایران، امکان استفاده از راه حل دیپلماتیک نیز غیرممکن خواهد بود.
مقامات آمریکا مراقب هستند موافقت ایران برای آغاز دور تازه مذاکرات در ژنو یا وین را به عنوان نشانه ای از پیروزی استراتژی تحریمی خود نشان ندهند، زیرا آنها در عین اینکه اعتقاد دارند که تأثیر تحریم ها به مراتب بیش از حد تصور تهران بوده است، اما ایران همچنان از حجم بالایی از روابط تجاری با همسایگان و صحنه گردانان کلیدی نظیر چین بهره مند است. از جمله مواردی که ایرانی ها اصرار به بحث و گفتگو در خصوص آن دارند، موضوع توانمندی ناشناخته هسته ای اسرائیل است و این نشانه ای آشکار از تصمیم آنها برای به رخ کشیدن استانداردهای دوگانه غرب است.
آمریکا نیز با رویکردی سازشکارانه به این مذاکرات پا نخواهد گذاشت. بر اساس گزارش ها، مقامات دولت اوباما بر روی طرح جدیدی از معاوضه سوخت کار می کنند که به مراتب پیچیده تر از پیشنهاد سال گذشته است. گفته می شود مقامات غرب خواستار افزایش 50 درصدی حجم اورانیوم ارسالی ایران به خارج در ازای دریافت سوخت هستند، زیرا ایران در طول سال گذشته با افزایش حجم ذخایر خود ادامه داده است. هدف از این طرح، کاستن از ذخیره مورد نیاز ایران برای غنی سازی تا مرز خلوص تسلیحاتی است.
ضمناً از ایران خواسته می شود غنی سازی تا درجه خلوص 20 درصد برای اهداف تحقیقات پزشکی را که پس از رد پیشنهاد سال گذشته در دستور کار قرار داده، متوقف کند. اما هم اکنون در اردوگاه غرب مباحثاتی وجود دارد که انعقاد هرگونه توافقی با ایران، به منزله تأیید ادامه غنی سازی تا درجه خلوص 3.5 درصد خواهد بود که خود تخطی از دستور تعلیق شورای امنیت سازمان ملل است.
این واقعیت که قدرت های غربی در میان خود به توافقی نرسیده اند و هنوز اختلافاتی با سایر بازیگران کلیدی نظیر روسیه و چین وجود دارند، تنها درصورتی می توانست مشکل ساز شود که انتظار پیشرفتی قابل توجه در ماه آینده وجود می داشت. اما مسأله این است که به نظر نمی رسد هیچیک از طرفین به دنبال سازش باشند. گفتگوها برای آمریکا به عنوان فرصتی برای ارسال این پیام به ایران ارزیابی شده که: فشارها تا زمان تسلیم تهران افزایش خواهد یافت. از دید ایران هم این مذاکرات به عنوان فرصتی برای اعلام نظر خود مبنی بر عدم عقب نشینی و دور زدن تمامی تحریم ها و فشارهای وارد شده از سوی آمریکاست.
نظیر چنین فعل و انفعالاتی در دوره دوم ریاست جمهوری جورج بوش نیز رخ داد و نتیجه آن، عبور ایران از خطوط قرمز و دست یافتن به دانش غنی سازی بود. اما به نظر نمی رسد اوباما در زیر فشار کنگره ای که تندروتر از زمان جورج بوش است، از این فرصت برخوردار شود که تنها یک موضع تند اما منفعلانه در پیش بگیرد و در عین حال فرصت ادامه برنامه غنی سازی را به ایران بدهد.
منبع: تایم- 4 نوامبر
