پگ مکی- الکس لولر
تا چند هفته دیگر در تاریخ اول ژوئیه، توقف خرید نفت ایران ازسوی اروپا اجرا خواهد شد. به نظر می رسد که فشارهای بی سابقه ای بر وضعیت اقتصادی ایران اعمال شده است.
صبر مردم ایران بارها در برابر تورم روزافزون و در شرایطی که درآمد نفت و دیگر منابع استراتژیک جمهوری اسلامی کاهش یافته مشاهده شده.
تحریم های اعمال شده ازسوی کشورهای غربی از اواخر سال گذشته به شدت بر خرید و پرداخت نفت ایران و همچنین تولید هیدروکربن ها توسط حکومت تهران تأثیر گذاشته، به طوری که طی ۲۰ سال گذشته هرگز تا این اندازه نبوده است.
در سال ۲۰۱۱ تولید روزانه نفت ایران در حدود ۲ ممیز ۲ میلیون بشکه بود، ولی درحال حاضر تولید روزانه نفت این کشور به ۱ ممیز ۶ میلیون بشکه رسیده [۶۰۰ هزار بشکه کاهش یافته]. بی شک این کاهش تولید با اجرایی شدن توقف خرید نفت ایران توسط اتحادیه اروپا تشدید خواهد شد.
ایران طی سال جاری بیش از ۱۰ میلیارد دلار درآمد نفتی را ازدست داده و این وضعیت با کاهش قیمت نفت در هفته گذشته که به زیر ۱۰۰ دلار برای هر بشکه رسیده نیز وخیم تر خواهد شد.
مهدی ورزی، یکی از مسؤولان سابق شرکت نفت ملی ایران، دراین خصوص می گوید: “این یک جنگ اقتصادی است. تأثیر شدید تحریم ها که به مرور انباشته شده به خوبی احساس می شود. گردش مالی ایران توسط سیستم مالی بین المللی قفل شده.”
او که امروز ریاست یک دفتر مشاوره را در بریتانیا برعهده دارد در ادامه می افزاید: “به نظر می رسد که امروز ایران نسبت به سال گذشته آمادگی بیشتری برای انجام مذاکرات دارد. غرب باید از این موقعیت که موقت است استفاده کند و امتیازات مهم تری را پیشنهاد دهد.”
مذاکرات هسته ای میان تهران و شش کشور بزرگ در زمستان ازسر گرفته شد، ولی هنوز هیچ پیشرفت ملموسی در این زمینه اعلام نشده است.
“حتی میوه هم به یک کالای زینتی تبدیل شده”
در میان سران ایرانی گفته می شود که زندگی با تحریم برای مردم ایران موضوع جدیدی نیست و تشدید تحریم ها حتی اگر به کاهش صادرات منجر شود، پایان دنیا محسوب نمی شود.
یکی از مسؤولان بخش نفتی می گوید: “شخصاً خوشحال می شوم اگر ببینم که وابستگی ما به درآمد نفت کاهش پیدا کند.”
ولی موضع یک فرد ایرانی معمولی که از تورم ارزاق عمومی به تنگ آمده، بسیار تردیدآمیز است. این درحالی است که تورم طی شش ماه گذشته نیز سرعت گرفته.
احمد ۵۴ ساله، از بازاریان تهرانی، می گوید: “دیروز که به سوپرمارکت رفتم، از افزایش قیمت ها تعجب کردم.”
او می گوید که قیمت سیب طی ماه جاری بیش از دو برابر و قیمت توت فرنگی تقریباً سه برابر شده. او می افزاید: “حتی میوه هم به یک کالای زینتی تبدیل شده.”
نرخ تورم به طور رسمی ۲۰ درصد اعلام شده، ولی کارشناسان اقتصادی خاطرنشان می کنند که افزایش قیمت ارزاق به شدت مردم را در تنگنا قرار داده.
اقتصاد کشور وارد مرحله ای شده که دولت آن را به “جراحی بزرگ اقتصاد” تعبیر می کند: کاهش چشمگیر یارانه ها که قیمت ها را برای سال ها در حد متوسط نگاه داشته بود. قیمت مواد غذایی و سوخت هیچ گاه تا این حد افزایش نداشته است.
رییس یک شرکت کوچک حمل و نقل می گوید: “نمی دانم تا کِی می توان این وضعیت را تحمل کرد. مطمئناً اگر تحریم ها تشدید یابد، شرایط بسیار بدتر خواهد شد.”
هند و چین به یاری بشتابند
در زمینه صادرات، شرکت های بزرگ اروپایی خرید نفت ایران را قطع کرده اند. ایران امیدوار است که هند و چین، به عنوان دو خریدار مهم، کمبودهایی را که بخاطر عدم خرید اروپایی ها به وجود می آید جبران کنند، ولی هیچ چیز قطعی نیست.
یک مسؤول غربی در بخش نفت می گوید: “من احساس می کنم هند و چین آن طور که ایران انتظار داشت با این کشور همکاری نکرده اند. ولی مشکل بتوان یک ذهنیت شفاف در مورد اقدامات این کشورها داشت، زیرا آنها هیچ اطلاعاتی در این زمینه ارائه نمی دهند.”
جمهوری اسلامی از اوایل ماه آوریل با خاموش کردن سیستم ردیابی نفت کش هایش، مقصد فروش های نفتی خود را پنهان نگاه داشته. ولی آمار بشکه های نفتی شمرده شده که به چهار خریدار اصلی ایران رسیده [چین، هند، ژاپن، کره جنوبی] نشان از یک کاهش ۲۰ درصدی دارد [معادل ۳۵۷ هزار بشکه]. این کاهش با احتساب قیمت نفت برنت، ایران را از ۴ ممیز ۳ میلیارد دلار درآمد نفتی محروم کرده است.
از اول ژوئیه نیز قطع خرید نفت ایران ازسوی اتحادیه اروپا که یکی از خریداران اصلی نفت ایران محسوب میشود اجرا خواهد شد. بانک مورگان استنلی پیش بینی کرده که صادرات نفتی ایران باز هم به میزان ۱۵۰ هزار بشکه کاهش خواهد یافت.
به موازات این رویدادها، دیگر کشورهای سازمان اوپک و رقبای بزرگ استراتژیک ایران مانند عربستان سعودی، تولید خود را افزایش داده اند.
ایران دومین تولیدکننده سازمان اوپک احتمالاً طی سال جاری شاهد ۳۹ درصد کاهش در درآمدهای نفتی خود خواهد بود که این میزان به رقم ۴۴ میلیارد دلار می رسد، درحالی که عربستان سعودی می تواند درآمد خود را از ۳ میلیارد تا ۲۹۴ میلیارد دلار افزایش دهد.
ورزی می گوید: “تنها راه حل برای ایران این است که بودجه خود را کاهش دهد، چرا که هنوز جا برای کاهش هست.”
منبع: نوول ابزرواتور، ۱۰ ژوئن
