بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفت‌وگو با یک برنامه رادیویی خبر داد که چین آماده سرمایه‌گذاری در زمینه ساخت نیروگاههای بزرگ اتمی در ایران است.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، کمالوندی با اشاره به سفر اخیر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی به چین گفت: “در جریان این سفر در مورد همکاری چینی‌ها با ایران در حوزه ساخت نیروگاههای کوچک و بزرگ با توجه به تجربیات آن‌ها بحث و گفت‌وگو شد، […و] تولید مشترک این نوع راکتورهای کوچک در ایران در دستور کار دو طرف قرار گرفت.” او با اشاره به آنچه که “پیشرفت چینی‌ها در ساخت نیروگاههای بزرگ” می‌نامید اضافه کرد: “چینی‌ها آماده هستند که در ساخت این نیروگاهها به ما کمک کنند و حتی برای دادن تسهیلات مالی و فاینانس در این زمینه اعلام آمادگی کرده‌اند.” کمالوندی همچنین در پاسخ به این پرسش که “آیا چینی‌ها در ساخت نیروگاه در کشور جایگزین روس‌ها شده‌اند؟” تصریح کرد: “در این صنعت اینگونه نیست که تمرکز بر استفاده از فناوری و تکنولوژی یک کشور خاص باشد و این همکاری‌ها می‌تواند متنوع باشد، چرا که خود زمینه یک نوع رقابت را نیز فراهم می‌کند.”
روز چهارشنبه چهارم شهریور، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی به چین سفر کرد تا زمینه تغییر در طراحی راکتور آب سنگین اراک را فراهم کند. این تغییر از جمله مواردی است که جمهوری اسلامی در توافقنامه‌اش با غرب متعهد به انجام آن شده است. گفته می‌شود حتی واگذاری اجرای این بخش از تعهدات ایران به چین هم در زمان مذاکرات انجام شده است.
علی‌اکبر صالحی قبل از این سفر هم از تفاهم با چین برای ساخت دو نیروگاه جدید هسته‌ای در سواحل مکران خبر داده بود. او در پایان سفرش به چین هم به خبرنگاران گفته بود: “با طرف چینی در خصوص رآکتورهای ۱۰۰ مگاواتی مذاکراتی انجام شد که امیدواریم قرارداد این همکاری در کمتر از دو ماه دیگر به امضای طرفین برسد. البته در خصوص ساخت رآکتورهای ۱۰۰۰ مگاواتی نیز با توجه به استقبال طرف چینی و پیشنهادهای خوب مطرح شده از سوی این کشور، احتمال دارد با آنان در این رابطه نیز همکاری داشته باشیم. البته تحقق این مهم نیازمند گفت وگوهای بیشتر و نشست های مشترک کارشناسی است.” او اضافه کرده بود: “ چین در خصوص راه اندازی و بهره برداری از نیروگاههای تجاری ۱۰۰۰ مگاواتی پیشرفت های قابل توجهی داشته، به خصوص آنکه آنان حاضرند برخی مسائل مهم راه اندازی این گونه نیروگاهها از جمله مسائل مالی و فاینانس آن را نیز متقبل شوند. به همین خاطر ما علاقمندیم که فاینانس و تامین مسائل مالی نیز بر عهده پیشنهاد دهنده طرح باشد و با توجه به آنکه چینی ها در این زمینه علاقه نشان داده اند، ممکن است این همکاری در آینده محقق گردد.”
صالحی همچنین درباره بازطراحی راکتور آب سنگین اراک هم گفته بود: “قرار شد چینی‌ها نتیجه مذاکرات انجام شده ما را در اختیار طرف آمریکایی قرار دهند که امیدواریم در حاشیه اجلاس سالانه عمومی آژانس بین المللی انرژی اتمی، بتوانیم به یک تفاهم سه جانبه دست یابیم. البته مقدمات این کار تقریبا مشخص و روشن شده و صحبت های لازم هم صورت گرفته است که امیدواریم طی یک ماه آینده تا زمان آغاز اجلاس، امضای تفاهم یاد شده نهایی شود.”
به این ترتیب به نظر می‌رسد بخش بزرگی از سهم چین در توافقنامه هسته‌ای در بخش نیروگاههای هسته‌ای و همکاری‌های مربوط به آن پرداخت خواهد شد. خصوصا تاکید چند باره مسئولان سازمان انرژی اتمی ایران بر اینکه چینی‌ها حاضر به تامین مالی پروژها هم هستند، به معنی از دست رفتن میلیاردها دلار پولی خواهد بود که در زمان تحریم‌ها در چین بلوکه شده بود و ظاهرا قرار است این توافقنامه‌ها جای پول ایران را بگیرد.
چندی پیش طهماسب مظاهری، رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی و وزیر سابق اقتصاد در گفتگو با خبرگزاری تسنیم، درباره دارایی‌های بلوکه شده ایران در چین گفته بود: “دارایی‌های ما در چین به عنوان دارایی‌های بلوکه شده منظور نمی‌شود و بر اساس قرارداد دولت قبل با چینی‌ها بخشی از دارایی‌های ما در اختیار دولت چین است. این دارایی‌ها، بلوکه نیست و در طبقه بندی بلوکه‌ها قرار نمی‌گیرد. اما بدتر از بلوکه است.” او اضافه کرده بود: “غربی‌ها بلوکه می‌کنند و اعلام می‌کنند که بلوک کردیم. وقتی هم که توافق کردند آزاد می‌کنند. چینی‌های بی‌انصاف پول را می‌گیرند و پس نمی‌دهند. اسمش را هم امانت‌داری می‌گذارند. بعد از توافق هم پس نمی‌دهند. حداکثر اینکه یک مقدار جنس بنجل به قیمت بسیار گران می‌دهند آنهم با شرط و شروط از جمله شرط حق حساب و کمیسیون به دلال‌های خودشان.”
بعد از او غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده رشت و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس فاش کرد: “مجموع مطالبات ایران که در اختیار چین، روسیه، هند، امارات و دیگر کشورها است در مجموع حدود ۱۵۰ میلیارد دلار می‌باشد که سرمایه‌گذاری این پول در صنعت نفت در اولویت است.” او همچنین فاش کرد: “بیش از ۱۳۰ میلیارد دلار از پول های بلوکه شده کشورمان در اختیار چینی‌ها و مابقی در اختیار کشورهای دیگر است.”
در همان روزها که بدحسابی چینی‌ها و اموال برباد رفته ایران در چین به صدرخبرها آمده بود، مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، مدعی شد: “اگر منصفانه بخواهیم نگاه کنیم، اگر چین به داد اقتصاد ایران در زمان تحریم نمی رسید و در سال‌های ۹۰ و ۹۱ و ۹۲ و ۹۳ حتی ۹۴، در اقتصاد ایران حضور فعال نداشت، حتما فشارهایی که اقتصاد ما تحمل می کرد، بیش از میزان کنونی بود.”
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین خواستار قدرشناسی مردم ایران از چین هم شده و گفته بود: “بیشتر مسائل منفی که در ارتباط ایران و چین مطرح می‌شود، تبلیغاتی است که کمپانی‌های غربی صورت می‌دهند تا جایگزین چین در بازار ایران شوند اما با همه این تفاسیر، اشکالاتی هم در رابطه تجاری ایران و چین وجود دارد ولی با توجه به شرایط ایران، چینی‌ها با ایران خوب برخورد کرده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد مردم باید قدرشناسانه‌تر با چینی‌ها رفتار کنند.”
