بالا گرفتن تنش میان عربستان سعودی و ایران باعث بروز نگرانی هایی در باره از سرگیری خشونت های فرقه ای میان عوامل دو کشور در عراق شده است؛ این امر به ویژه با توجه به خلاء ناشی از خروج نیروهای آمریکایی از عراق در پایان سال جاری اهمیت بیشتری یافته است .
یکی از نتایج بهار عربی بر هم خوردن تعادل بلوک های قدرت در منطقه، یعنی بلوک مورد حمایت سعودی ها و دولت ها و فعالین مورد حمایت ایران است. ریاض ایران را مسئول بی ثباتی در مرزهای خود در یمن و بحرین به حساب می آورد د رحالیکه مقامات ایران شاهد تنزل حمایت مردمی در این کشورها و در میان معترضین سوری هستند.
عراق، که با هر دو کشور هم مرز است، به احتمال زیاد مکان رویارویی های جدیدی میان دو کشور خواهد بود، بخصوص آنکه هردوسابقه طولانی در حمایت از خشونت های فرقه ای در این کشور داشته اند. ناظران عرب و ایرانی می گویند با توجه به احساس ضعف هر دو کشور، از سر گیری چنین خشونت هایی در عراق دور از ذهن نیست.
دولت اوباما در ماه های گذشته نگرانی خود را از کوشش های ایران برای نفوذ در عراق و گسترش نفوذ آن در خاورمیانه بیان کرده است.
محسن سازگارا، یکی از پایه گذاران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که اکنون جزو مخالفین رژیم ایران محسوب می شود می گوید: «ایران منتظر استفاده از کارت هایی است که در منطقه دارد؛ چیزی که سپاه پاسداران نام “قدرت چانه زنی استراتژیک” بر آن گذاشته است.»
اعلام خبر توطئه عوامل مرتبط با ایران برای کشتن سفیر عربستان سعودی در واشنگتن، موجی از واکنش ها را در کشورهای عربی به دنبال آورد.
در واشنگتن، سناتور دموکرات، دایان فینستاین گفت دولت اوباما باید بانک مرکزی ایران را در پاسخ به این توطئه تحریم کند.
ایران اتهامات آمریکا را رد کرده و گفته است هدف از انتشار ای خبر ایجاد تشنج میان ایران و عربستان سعودی است
عربستان سعودی طی سال های اخیر سعی کرده از نفوذ ایران در سوریه و لبنان جلوگیری کند ولی در این کار توفیقی نداشته است. ریاض تا کنون تصور می کرده که حضور نظامی آمریکا در عراق برای کنترل تهران کارساز است.
لیکن خبر توطئه ترور توسط عوامل ایران در زمان نامناسبی از دیدگاه تهران منتشر شده است. ایران در کار بهبود روابط خود با کشورهای عربی است و درحال حاضر مجبور به عقب نشینی هایی در خاورمیانه و شمال افریقا شده است.
اعتراضات سوریه بطور اخص چالش بزرگی را برای سیاست خارجی ایران بوجود آورده است زیرا این خطر وجود دارد که ایران یکی از مهمترین متحدین خود را در خاورمیانه از دست بدهد. حمایت ایران از رژیم اسد هزینه بسیار سنگینی برای این کشور در افکار عمومی داخلی و جهان عرب دارد.
فعالین جوان دنیای عرب، که پایه اصلی جنبش های کشورهای عربی هستند، نیروی قدس، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به کمک به رژیم اسد در سرکوب مخالفان متهم کرده اند
دیپلماسی غیر قابل پیش بینی ایران ناشی از سیستم حکومتی این کشور است که در آن خط مشی وزارت خارجه این کشور می تواند با اعمال مستقل نیروی قدس خنثی شود. این موضوع هرگونه مذاکره با ایران توسط غرب یا کشورهای عربی را دشوار می سازد.
به گفته دیپلمات های ایرانی، نیروی قدس، سیاست خارجی ایران را در عراق و افغانستان در دست خود دارد.
گزارش روز یک شنبه مبنی بر اینکه آمریکا ممکن است برنامه ادامه حضور هزاران نفر از سربازان خود در عراق را تغییر داده باشد، نگرانی سعودی ها را از افزایش نفوذ و حضور ایران در عراق باز هم بیشتر کرده است.
یک مقام سعودی گفت: «ایران تهدیدی نه فقط برای عربستان سعودی بلکه برای تمام مسلمانان سنی منطقه به شمار می آید. آنها این مساله را بار ها و بارها در عراق، سوریه، بحرین و یمن نشان داده اند. اگر واشنگتن نتواند از منافع ما در منطقه دفاع کند، خود ما این کار را باید انجام دهیم.»
آمریکا مدتی است تلاش می کند به توافق جدید نظامی با عراق دست پیدا کند تا بتواند از خلاء قدرت پس از خروج نیروهای آمریکا از این کشور جلوگیری کند. نوری المالکی، نخست وزیر عراق، که رئیس ائتلاف احزاب شیعه با حمایت ایران است، ظاهرا نمی تواند توافق تندروهای شیعه عراق را برای چنین توافقی کسب کند.
عربستان در میان درگیری های فرقه ای عراق در سال های 2006 و 2007 ایران را به تلاش برای گسترش نفوذ خود درعراق، که حیاط خلوت دیپلماتیک عربستان سعودی به حساب می آید، متهم کرد. ریاض برای مقابله با این نفوذ از ستیزه جویان سنی حمایت کرده و گروه هایی از عربستان سعودی راهی عراق شدند تا با شبه نظامیان شیعه بجنگند.
این درگیری ها با یورش نیروهای آمریکا و با توافق دولت شیعه عراق به دادن نقش بیشتر به سنی ها در دستگاه امنیتی عراق فروکش کرد.
مقامات سعودی معتقدند جریان انتقال پول و تجهیزات از سوی ایران به شبه نظامیان شیعه عراق اکنون از پنج سال پیش بیشتر شده است. آنها معتقدند تجهیز دوباره گروه های سنی در عراق از سوی عربستان سعودی چندان دشوار نیست.
یک دیپلمات عرب می گوید: «سربازان آمریکا را از معادله خارج کنید، آنگاه خواهید دید این گروه ها چگونه به جنگ با یکدیگر خواهند پرداخت.»
منبع: وال استریت ژورنال - 17 اکتبر- 2011
