اسکارلت حداد
درحالی که همه در انتظار نتیجه مذاکرات میان ایران و جامعه بین المللی نشسته اند، نفس در سینه کشورهای خاورمیانه حبس شده. همان طور که یک دیپلمات مستقر در بیروت می گوید، همه این احساس را دارند که هر کشوری درصدد یافتن جایگاه خود پس از توافق میان ایران و ایالات متحده است تا مبادا در راه حل به دست آمده از قافله عقب بماند. از دید این دیپلمات، کاملاً مشخص است که نه ایران و نه ایالات متحده تمایلی به عقب گرد ندارند، زیرا گزینه بعدی جنگ است و هیچ یک خواستار وقوع آن نیست. اگر در ماه ژوئن توافق حاصل شود، بی شک بر وضعیت منطقه ای و بین المللی تأثیر خواهد گذاشت، مگر اینکه مجدداً ضرب الاجل دیگری به مانند ماه نوامبر تعیین شود و باز هم زمان از دست برود؛ این درحالی است که ایالات متحده از اواسط سال ۲۰۱۵ وارد کمپین انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ خواهد شد.
فعلاً کل منطقه در جوش و خروش است. رویارویی میان ایران و عربستان سعودی [به همراه متحدان شان] به اوج خود رسیده و ترکیه به دلیل جاه طلبی های رییس جمهورش، رجب طیب اردوغان، به دنبال تثبیت رهبری خود بر منطقه است. درعین حال، روسیه نیز درتلاش است تا با اشغال فضاهای رها شده ازسوی آمریکا و کشورهای اروپایی، نفوذ خود در منطقه را افزایش دهد. هدف دیگر روسیه آن است که از این پس خود را به عنوان مدافع مسیحیان شرق “که ازسوی مسیحیت غرب رها شده اند” معرفی کند. به علاوه، روسیه با ایران نیز روابط تنگاتنگی ایجاد کرده و در پرونده سوریه به عاملی غیرقابل اجتناب تبدیل شده. در همین پرونده، اخیراً مباحثات انجام شده میان سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان، و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، به جایی نرسید و سفر فیصل به مسکو درواقع یک شکست دیپلماتیک بود. وزیر سعودی می خواست به هر قیمت ممکن روسیه را متعهد سازد که بشاراسد را رها کند؛ حتی اگر قرار باشد وی با یک علوی دیگر جانشین شود. براساس گزارش های دیپلماتیک و علی رغم تهدید عربستان به کاهش قیمت نفت و تشدید بحران اقتصادی روسیه، همتای روسی وی خیلی صریح با او در این زمینه به مخالفت برخاست.
ازسوی دیگر، تفاهم میان روسیه و مصر در زمینه های مختلف قابل تأمل است: روس ها کارشناسان خود را به مصر اعزام کردند تا به این کشور در راه اندازی کارخانه های تولید تسلیحات کمک کنند و این کشور دیگر نیازی به تسلیحات وارداتی نداشته باشد. به علاوه، مصر هرگز سفارت خود در سوریه را تعطیل نکرده و این سفارت درحال حاضر ازسوی یک کاردار هدایت می شود. درواقع طی این مدت روابط این کشور با حکومت سوریه هرگز قطع نشده است. این نیز یکی از موضوعاتی است که به رویارویی با عربستان سعودی دامن زده، ولی سران ریاض به خوبی می دانند که در برخی مسایل نمی توانند کاری از پیش ببرند و تغییری به وجود آورند. با این حال، مصر از چالش با عربستان خودداری می ورزد و همچنان گشایش خود با ایران را حفظ کرده است. وضعیت منطقه ای به شدت پیچیده شده و شبکه های ارتباطی جدیدی درحال شکل گیری است؛ کشورهای منطقه درصدد برآمده اند تا خود را برای توافق احتمالی میان ایران و ایالات متحده و پیامدهای غیرقابل پیش بینی آن آماده سازند.
لوریان لوژور، ۱۶ دسامبر
