هوشیار زیباری درمدت پنج سالی که وزیر خارجه عراق است، گاه به گاه نسبت به دورنمای تبدیل کشور ویران شده اش به محل زورآزمایی آمریکایی ها و دشمنان منطقه ای اش- ایران و سوریه- هشدار داده است. آقای زیباری به عنوان یک کرد خوش برخورد و کسی که توانسته شغلش را طولانی تر از هر وزیر دیگری پس از سقوط صدام حفظ کند، خطاب به این کشورها می گوید دعواهایتان را درجای دیگری دنبال کنید.
جنگ هفته های اخیر میان نیروهای مشترک آمریکا و عراق برعلیه اتحاد ستیزه جویان شیعه و “گروه های تبهکار”،که به زعم دولت با ایران در ارتباط هستند، شدت یافته است. این نبردها ابتدا در بصره، مهم ترین بندر جنوب، و اکنون در بخش شیعه نشین بغداد در جریان است.
از آن زمان تا کنون، اوضاع بصره آرام تر شده است. اما جنگ در کوچه های دورافتاده شهرک صدر که محل زندگی 2 میلیون شیعه و طرفداران روحانی ساده لوح- مقتدی صدر- و ارتش المهدی اوست، ادامه دارد. مقامات بهداشتی عراق اعلام می کنند از زمان آغاز درگیری ها در اواخر مارس تا کنون، هزار نفر جان خود را از دست داده اند. ستیزه جویان طرفدار صدر هم در مقابل، با شلیک راکت و خمپاره به وارد آوردن خسارت به منطقه سبز بغداد دست زده اند که یک منطقه محافظت شده درکرانه غربی رود دجله و محل استقرار دولت عراق و سفارتخانه های آمریکا و انگلستان است.
نوری المالکی، نخست وزیر عراق که خود یک شیعه است، بارها تاکید کرده که عملیات نظامی که تحت حمایت نیروهای آمریکایی و انگلیسی و به دستور او در ماه مارس آغاز شده، بر علیه هیچ حزبی جهت گیری نشده است. او گفت این تلاشی برای اعمال قانون بوده است. دولت عراق زمینه چینی گسترده ای برای انتخابات پاییز کرده است و به گفته آقای مالکی، مایل به خلع سلاح جنگجویان تا پیش از برگزاری انتخابات است.
آقای مالکی در گذشته ای نه چندان دور برای حمله سخت به این گروه های مسلح، ضعیف و فرقه گرا محسوب می شد و توانست پشتیبانی اندکی از اغلب احزاب سیاسی شامل کردها، سنی ها و شیعیان بدست آورد. در همین حال، طرفداران صدر با به راه انداختن جار و جنجال، در میان طرفداران آقای مالکی رعب و وحشت ایجاد نموده و گفتند جنگ فرسایشی ممکن است پای آمریکا و ایران را بیش از پیش به منازعات باز کند. این چیزی بود که اکثر عراقی ها و از جمله آقای زیباری مایل به اتفاق افتادنش نبودند. همزمان با شدت یافتن حملات لفظی میان ایران و آمریکا، دو پشتیبان بین المللی اصلی آقای مالکی، نخست وزیر و دولت دچار سرگردانی شدند.
یک دیپلمات اروپایی می گوید در واقع ممکن است یک “طوفان سهمگین” از جنگ قدرت های خارجی در این کشور، که خود محروم از موازنه سیاسی است، وزیدن بگیرد و آن را بیش از پیش ویران سازد. او گفت: “عراق وسط معرکه گیر افتاده و تنش ها بر این کشور اثر فوری و مستقیم می گذارند”.
از این ها گذشته، نیروهای عراقی و آمریکایی تلاش کرده اند میان واحدهای اصلی ارتش المهدی متعلق به صدر و آنچه فرماندهان آمریکایی به عنوان “گروه های ویژه” می نامند، تفاوت قائل شوند. این گروه ها تحت حمایت مالی و آموزشی ایران هستند و علیرغم درخواست آتش بس از سوی صدر، همچنان به جنگ ادامه داده اند.
دولت ایران اتهامات علیه خود را به شدت رد می کند و می گوید تا زمان توقف کشتار مردم بیگناه در شهرک صدر توسط نیروهای آمریکایی، از شرکت در دور بعدی گفتگوها با مقامات آمریکا درباره امنیت عراق خودداری خواهد کرد. حیدر العامری، یکی از چهره های برجسته مجلس اعلای اسلامی عراق، در هفته جاری با اشاره به اینکه شوهد اندکی از دخالت مستقیم ایران در عراق وجود دارد، به نادیده انگاشتن مواضع المالکی پرداخت.
ضمناً ایران مدت هاست که می گوید این حضور نیروهای آمریکایی در عراق است که باعث بروز ناامنی برای هر دو کشور در منطقه شده است. با همه این اوصاف، دولت تهران به پشتیبانی از عملیات نظامی مشترک آقای مالکی با نیروهای آمریکایی در اعمال خواست او به ستیزه جویان شیعه پرداخته است که خود مسبب اصلی ادامه درگیری ها در شهرک صدر است.
آیا ایران به مخالف آقای صدر تبدیل شده است؟ یا اینکه مراکز مختلف در ایران دارای خط مشی های متفاوت هستند؟ منابع اطلاعاتی عراق می گویند ایران در ابتدا امیدوار بود آقای صدر را که بیشتر اوقات سال گذشته را در ایران به سر برد، به گماشته خود تبدیل کند و از او یک نسخه عراقی نظیر آقای نصرالله برای حزب الله لبنان بسازد. نصرالله دارای روابط خویشاوندی با صدر است و هم اکنون برای خود در منطقه وجه بانفوذی دست و پا کرده است.
معذالک، اغلب سربازان طرفدار صدر خوی وطن دوستی دارند و دربرابر قرار گرفتن زیر سیطره ایران، قویاً به مخالفت خواهند پرداخت. برای مثال، یکی از اعضای مجلس و طرفدار برجسته صدر- حسن الرباعی- در اعتراض به جنگ در شهرک صدر، سمت خود را ترک کرد. او انگشت محکومیت خود را هم به سوی ایرانی ها و هم آمریکایی ها گرفت.
منبع: اکونومیست – 8 مه