بهرام زند متولد 1323 یکی از بزرگان دوبله ایران است که در نقش شخصیت هایی چون شرلوک هلمز و بازرس ناوارو درخشیده و به جای بازیگرانی چون رابرت د نیرو، مل گیبسون، بروس ویلیس حرف زده است. آخرین کار او در مقام گوینده و مدیر دوبلاژ سریال “مدار صفر درجه” بود که پخش آن به تازگی تمام شد. به همین مناسبت گفت و گویی با این هنرمند پرآوازه دوبلاژ ترتیب داده ایم…
گفت و گو با بهرام زند
همه نقش هایم را دوست دارم
آقای زند می گویند در حرفه شما باند بازی مجال عرض اندام به جوانان مشتاق به این کار را نمی دهد؟
نمی دانم.من در طول سالیانی که در این حرفه مشغول بودم اصلاً توجهی به این مسائل نکرده و نمی کنم. اغلب مشغول کار خودم بودم و هیچ وقتی هم برای خودم تیم یا گروه خاصی را ترتیب ندادم. اما چیزی که هست این است که این کار دردسر و سختی های فراوانی را با خود به همراه دارد که فقط باید صبر ایوب داشته باشی تا در این کار موفق و ماندگار بشوی.
در مصاحبه ای از شما خواندم که چندین بار در صحنه دوبله حال تان خراب شده و زیر سرم رفتید.
بله.همان طورکه گفتم این کار دقیقاً با روح و جسم شما ارتباط مستقیم دارد و لحظاتی را لمس می کنی که ممکن است برای تو به عنوان دوبلور قبلا به وجود آمده و یا شنیده باشی. خب احساساتی که در تو به وجود می آید سخت است و باید از پس اجرای آن برآیی. اگر اشتباه نکنم در فیلم های “غلاف تمام فلزی” و صخره نورد بیشترین فشار در تمرینات به من آمد و راهی بیمارستان شدم.
کدام یک از نقش هایی را که بازی کردید از همه بیشتر دوست دارید؟
خب همه نقش هایی را که حرف زدم حاصل روزها تمرین و ممارست من و گروه مجری بوده و به دلیل زندگی با شخصیتی که جایش حرف می زدم همه را دوست دارم و نمی توانم بین آنها فرقی بگذارم.حالا چه آن کار موفق بوده یا نه.
نقش هایی را به جایشان حرف می زنید اغلب موفق و عوام پسند می شوند. فکر نمی کنم فقط صدای خوب تان این ویژگی ها را به همراه آورد.
درست می گویید. این مسائل ربطی به صدای خوش ندارد. البته تاثیرگذار بوده اما مطالعه برروی نقش، تکنیک، همذات پنداری و البته یک تیم خوب و مدیر دوبلاژ حرفه ای جمعی از ویژگی های موفقیت یک دوبلور در کار خود است.
کدام کارتان بیشتر به دل خودتان نشسته است؟
دوبله به جای نقش هایی چون شرلوک هلمز، ناوارو، رابرت دنیرو از کارهایی بوده که من همیشه زحمت بیشتری روی آنها کشیده ام. البته این به این معنی نیست که در باقی آثار کم کاری کرده باشم بلکه اتفاقاً من در این حرفه معمولاً با وجدان کاری وارد می شوم و به خودم می گویم مردم ما حق دارند تا کاری مناسب را ببینند و بشنوند.
دوبله چه تاثیراتی بر زندگی شخصی تان گذاشته است؟
خب کمی حساس تر نسبت به مسائل و محیط شده ام.معمولاً از روی مسائل به دلیل نکته سنجی که در کارم است به سادگی نمی گذرم و اتفاقاً گاهی اوقات فکر می کنم که زود پیر شده ام.(می خندد)
چه ترفندهائی را برای متفاوت جلوه دادن دوبله های خود انجام می دهید؟
ببینید، خوب سخت است. با چندین لهجه سر و کار داری و به سادگی نمی توان همه را به یک شکل و با قوای صدای خود به اجرا برسانی. مثلاً بازی جای بروس ویلیس و مل گیبسون فرق دارند. هر شخصیتی ویژگی ها و ظرافت های خود را دارد.مثلا شرلوک هلمز از آن دست کارهایی بود که دوبله آن مرا بسیار به خود مشغول کرد. آدمی دقیق، با ریتم بالا، مسلط به افکار و کردار خود و درعین حال بسیار جدی و البته زبان انگلیسی. خب تو باید مطالعاتی درمورد تلفظ جملات وکلمات انگلیسی داشته باشی تا در حین لب زدن کم یا زیاد نیاوری. ناوارو شخصیتی عصبی داشت که دیالوگ های خود را غر می زد و می جوید. البته او با تعداد زیادی سروکله می زد در برابر هر کسی یک حس را بروز می داد.
نقش ترجمه در کارهای شما به چه صورتی است؟
از مهم ترین قسمت های کار است.مثلاً برای سریال شرلوک هلمز پیشنهاد دادم که به زبان اصلی پخش شود به دلیل اینکه جملات به بهترین نحو ادا می شد و فیلمنامه ای خوب را به همراه داشت. اغلب اوقات در ترجمه ها دست می برم و برای اینکه ظرافت های نقش را در بیاورم قطعاتی را که به نظرم مناسب کار است اضافه می کنم. گاهی اوقات هم ترجمه ها افتضاح است و مجبورمی شوم خودم آن را بازنویسی کنم.
آیا تا به حال متوجه شده اید که در میان همکاران تان کسی هست که نشاط و علاقه در این کار برایش چندان مهم نباشد؟
نه.همه آنهایی را که می بینید الان برای خودشان بزرگی هستند و با تجربه به کار خود ادامه می دهند با عشق به این کار آمده اند. در بین جوانان هم یکی دو بار بیشتر این گونه پیش نیامده که او هم تحت تاثیر فضا و بازی بازیگران به مسیر اصلی بازگشته است.
از دوبله سریال “مدار صفر درجه” بگویید.
این یکی از سخت ترین پروژه هایی بود که روی آن کارکردم. مهم ترین دلیلش هم این بود که حسن فتحی اصلاً زیر بار این نمی رفت تا من دیالوگ هایی را که او نوشته دست کاری کنم.
کار با بازیگرانی که دوبلور نبودند در این پروژه چگونه بود؟
اغلب آنها تئاتری بودند و دارای صبر و تحمل زیاد. ولی خب در بسیاری جاها به این بازیگران هم به دلیل تمرینات مکرر فشارهای زیادی آمد که همین باعث موفقیت کار شد.
همکاری تان با این بازیگران چگونه بود؟
سعی کردم بازیگرانی که در سریال بازی نمی کردند و فقط قرار بود دوبله کنند را به صحنه فیلمبرداری ببرم و همینطور برعکس. یکی از بازیگرانی که به خوبی از پس کار خود در دوبله برآمد لعیا زنگنه بود.
مساله چند زبانی باعث آزردگی شما نشد.
آزردگی نه. کار را خیلی سخت و پیچیده تر کرد، اما نتیجه آن برایم دلچسب تر بود.
آیا بیرون از فضای کاری تان با شنیدن صدای تان شما را می شناسند؟
(می خندد)مردمان ما بسیار باهوش تر از آن چیزی هستند که شما فکرش را می کنید. بله، بسیار اتفاق افتاده است.
وضعیت دوبله ایران در برابر کشورهای دیگر چگونه است؟
ایران یکی از ابر قدرت های دوبله است و دوبله ما سرآمد و نمونه خوبی برای کشورهای پیشرفته دنیا هم هست. باید بیشتر قدر دانست و پیشکسوتان را ترغیب به همکاری بیشتر و جوانان را تشویق کرد.