دوبله ♦ تلویزیون

نویسنده
رضا بهاری

بهرام زند متولد 1323 یکی از بزرگان دوبله ایران است که در نقش شخصیت هایی چون شرلوک هلمز و بازرس ‏ناوارو درخشیده و به جای بازیگرانی چون رابرت د نیرو، مل گیبسون، بروس ویلیس حرف زده است. آخرین کار او ‏در مقام گوینده و مدیر دوبلاژ سریال “مدار صفر درجه” بود که پخش آن به تازگی تمام شد. به همین مناسبت گفت و ‏گویی با این هنرمند پرآوازه دوبلاژ ترتیب داده ایم…‏

bahramzand1.jpg

گفت و گو با بهرام زند

همه نقش هایم را دوست دارم

آقای زند می گویند در حرفه شما باند بازی مجال عرض اندام به جوانان مشتاق به این کار را نمی ‏دهد؟

نمی دانم.من در طول سالیانی که در این حرفه مشغول بودم اصلاً توجهی به این مسائل نکرده و نمی کنم. اغلب مشغول ‏کار خودم بودم و هیچ وقتی هم برای خودم تیم یا گروه خاصی را ترتیب ندادم. اما چیزی که هست این است که این کار ‏دردسر و سختی های فراوانی را با خود به همراه دارد که فقط باید صبر ایوب داشته باشی تا در این کار موفق و ‏ماندگار بشوی.‏

در مصاحبه ای از شما خواندم که چندین بار در صحنه دوبله حال تان خراب شده و زیر سرم ‏رفتید.

بله.همان طورکه گفتم این کار دقیقاً با روح و جسم شما ارتباط مستقیم دارد و لحظاتی را لمس می کنی که ممکن است ‏برای تو به عنوان دوبلور قبلا به وجود آمده و یا شنیده باشی. خب احساساتی که در تو به وجود می آید سخت است و ‏باید از پس اجرای آن برآیی. اگر اشتباه نکنم در فیلم های “غلاف تمام فلزی” و صخره نورد بیشترین فشار در تمرینات ‏به من آمد و راهی بیمارستان شدم.‏

کدام یک از نقش هایی را که بازی کردید از همه بیشتر دوست دارید؟

خب همه نقش هایی را که حرف زدم حاصل روزها تمرین و ممارست من و گروه مجری بوده و به دلیل زندگی با ‏شخصیتی که جایش حرف می زدم همه را دوست دارم و نمی توانم بین آنها فرقی بگذارم.حالا چه آن کار موفق بوده یا ‏نه.‏

نقش هایی را به جایشان حرف می زنید اغلب موفق و عوام پسند می شوند. فکر نمی کنم فقط صدای خوب ‏تان این ویژگی ها را به همراه آورد.

درست می گویید. این مسائل ربطی به صدای خوش ندارد. البته تاثیرگذار بوده اما مطالعه برروی نقش، تکنیک، همذات ‏پنداری و البته یک تیم خوب و مدیر دوبلاژ حرفه ای جمعی از ویژگی های موفقیت یک دوبلور در کار خود است.‏

کدام کارتان بیشتر به دل خودتان نشسته است؟

دوبله به جای نقش هایی چون شرلوک هلمز، ناوارو، رابرت دنیرو از کارهایی بوده که من همیشه زحمت بیشتری ‏روی آنها کشیده ام. البته این به این معنی نیست که در باقی آثار کم کاری کرده باشم بلکه اتفاقاً من در این حرفه معمولاً ‏با وجدان کاری وارد می شوم و به خودم می گویم مردم ما حق دارند تا کاری مناسب را ببینند و بشنوند.‏

دوبله چه تاثیراتی بر زندگی شخصی تان گذاشته است؟

خب کمی حساس تر نسبت به مسائل و محیط شده ام.معمولاً از روی مسائل به دلیل نکته سنجی که در کارم است به ‏سادگی نمی گذرم و اتفاقاً گاهی اوقات فکر می کنم که زود پیر شده ام.(می خندد)‏

چه ترفندهائی را برای متفاوت جلوه دادن دوبله های خود انجام می دهید؟

ببینید، خوب سخت است. با چندین لهجه سر و کار داری و به سادگی نمی توان همه را به یک شکل و با قوای صدای ‏خود به اجرا برسانی. مثلاً بازی جای بروس ویلیس و مل گیبسون فرق دارند. هر شخصیتی ویژگی ها و ظرافت های ‏خود را دارد.مثلا شرلوک هلمز از آن دست کارهایی بود که دوبله آن مرا بسیار به خود مشغول کرد. آدمی دقیق، با ‏ریتم بالا، مسلط به افکار و کردار خود و درعین حال بسیار جدی و البته زبان انگلیسی.‏‎ ‎خب تو باید مطالعاتی درمورد ‏تلفظ جملات وکلمات انگلیسی داشته باشی تا در حین لب زدن کم یا زیاد نیاوری. ناوارو شخصیتی عصبی داشت که ‏دیالوگ های خود را غر می زد و می جوید. البته او با تعداد زیادی سروکله می زد در برابر هر کسی یک حس را ‏بروز می داد.‏

نقش ترجمه در کارهای شما به چه صورتی است؟

از مهم ترین قسمت های کار است.مثلاً برای سریال شرلوک هلمز پیشنهاد دادم که به زبان اصلی پخش شود به دلیل ‏اینکه جملات به بهترین نحو ادا می شد و فیلمنامه ای خوب را به همراه داشت. اغلب اوقات در ترجمه ها دست می برم ‏و برای اینکه ظرافت های نقش را در بیاورم قطعاتی را که به نظرم مناسب کار است اضافه می کنم. گاهی اوقات هم ‏ترجمه ها افتضاح است و مجبورمی شوم خودم آن را بازنویسی کنم.‏

آیا تا به حال متوجه شده اید که در میان همکاران تان کسی هست که نشاط و علاقه در این کار برایش چندان ‏مهم نباشد؟

نه.همه آنهایی را که می بینید الان برای خودشان بزرگی هستند و با تجربه به کار خود ادامه می دهند با عشق به این ‏کار آمده اند.‏‎ ‎در بین جوانان هم یکی دو بار بیشتر این گونه پیش نیامده که او هم تحت تاثیر فضا و بازی بازیگران به ‏مسیر اصلی بازگشته است.‏

از دوبله سریال “مدار صفر درجه” بگویید.

این یکی از سخت ترین پروژه هایی بود که روی آن کارکردم. مهم ترین دلیلش هم این بود که حسن فتحی اصلاً زیر بار ‏این نمی رفت تا من دیالوگ هایی را که او نوشته دست کاری کنم.‏

کار با بازیگرانی که دوبلور نبودند در این پروژه چگونه بود؟

اغلب آنها تئاتری بودند و دارای صبر و تحمل زیاد. ولی خب در بسیاری جاها به این بازیگران هم به دلیل تمرینات ‏مکرر فشارهای زیادی آمد که همین باعث موفقیت کار شد.‏

همکاری تان با این بازیگران چگونه بود؟

سعی کردم بازیگرانی که در سریال بازی نمی کردند و فقط قرار بود دوبله کنند را به صحنه فیلمبرداری ببرم و ‏همینطور برعکس. یکی از بازیگرانی که به خوبی از پس کار خود در دوبله برآمد لعیا زنگنه بود.‏

مساله چند زبانی باعث آزردگی شما نشد.

آزردگی نه. کار را خیلی سخت و پیچیده تر کرد، اما نتیجه آن برایم دلچسب تر بود.‏

آیا بیرون از فضای کاری تان با شنیدن صدای تان شما را می شناسند؟

‏(می خندد)مردمان ما بسیار باهوش تر از آن چیزی هستند که شما فکرش را می کنید. بله، بسیار اتفاق افتاده است.‏

وضعیت دوبله ایران در برابر کشورهای دیگر چگونه است؟

ایران یکی از ابر قدرت های دوبله است و دوبله ما سرآمد و نمونه خوبی برای کشورهای پیشرفته دنیا هم هست. باید ‏بیشتر قدر دانست و پیشکسوتان را ترغیب به همکاری بیشتر و جوانان را تشویق کرد.‏