رضا فرجی دانا، وزیر علوم کابینه حسن روحانی حاضر به معامله با نمایندگان وابسته به جبهه پایداری و اصولگرایان تندرو در مجلس شورای اسلامی نشد و پس از ۹ ماه وزارت، در حالی که تلاش خود را برای اقناع این دسته از نمایندگان انجام داد،نتوانست رای اعتماد آنان را کسب کند. با احمد شیرزاد نماینده مجلس ششم در این زمینه و تغییرات پس از آن گفت و گو کرده ایم.
بلافاصله پس از رای عدم اعتماد مجلس اصولگرایان به فرجی دانا،حسن روحانی،او را به مشاورت خود برگزید و محمد علی نجفی را هم به عنوان سرپرست وزارت علوم معرفی کرد. به گفته حامیان دولت این انتصاب ها نشان از آن دارد که سیاست های وزارت علوم با کنار رفتن فرجی دانا هم تغییری نخواهد کرد؛ سیاست هایی که منجر به استیضاح و کنار گذاشته شدن او شده است.
احمد شیرزاد، نماینده سابق مجلس و عضو جبهه مشارکت و از حامیان حسن روحانی، از این جمله است که در مصاحبه با “روز” می گوید: حتی با رفتن فرجی دانا، مسیر اصولی وزارتخانه تغییری نمی کند. انتصاب آقای نجفی به عنوان سرپرست وزارت علوم همین را نشان می دهد که انتخاب استراتژیک دولت این نیست که در مدیریت وزارت علوم با افراطی ها کنار بیاید.
او وزارت علوم را جای بسیار حساسی می خواند که همواره مورد طمع جناح افراطی اصولگرا بوده اما: در عین حال آنها نمی توانند چنین وزارتخانه ای را اداره کنند و تجربه ۸ ساله دوران احمدی نژاد نشان می دهد وزرای افراطی که بر این وزارتخانه حاکم بوده اند به شدت دانشگاه ها را دچار مشکل کردند و به سمت مسیری بسیار تنش زا بردند. بخصوص دوره ۴ ساله وزارت زاهدی در وزارت علوم بسیار مشکل ساز بود.حالا آقای روحانی ممکن است برخی وزارتخانه ها را با اصولگراهای متعادل اداره کند اما وزارت علوم کسی را می خواست و می خواهد که با قشر فرهیخته دانشگاهی و علمی کشور ارتباط داشته باشد.
کنار رفتن فرجی دانا از وزارت علوم اما به نوعی آزمونی برای مجلس هم بوده؛ مجلسی که فاصله زمانی زیادی تا پایان دوره اش و برگزاری انتخابات ندارد. پیش از استیضاح، حتی وب سایت هایی مثل خبرآنلاین هم با انتشار یادداشت هایی رای اعتماد و رای عدم اعتماد به فرجی دانا را بازی دو سر باخت برای مجلس توصیف کرده بودند. روز گذشته هم پس از رای عدم اعتماد مجلسی ها به وزیر علوم ، اسامی نمایندگان استیضاح کننده فرجی دانا به همراه نمایندگانی که در عدم رای اعتماد به او نقش داشته اند در پایگاههای اجتماعی و فضای مجازی منتشر شد. البته همراه با نوشته هایی هشدارآمیزخطاب به این نمایندگان که در مجلس آتی جایگاهی نخواهند داشت و مردم در جلسه استیضاح فرجی دانا، تکلیف رای آتی خود به این نمایندگان در انتخابات راروشن کرده اند.
احمد شیرزاد هم می گوید که مجلس امتحان خودش را پس داد و نشان داد که مجلسی مورد اعتماد نیست: البته خط مشی آقای روحانی این است که روابط قانونی اش با مجلس را ادامه دهد و با مجلس تعامل داشته باشد. نحوه رفتار احمدی نژاد با مجلس و توهین ها و دهن کجی های او به مجلس و نمایندگان مجلس به هیچ عنوان از سوی آقای روحانی هم پذیرفتنی نیست و او به تعامل با احترام با مجلس ادامه می دهد.
او می افزاید: درست است که اکثریت شکننده ای از اصولگرایان از دولت روحانی حمایت می کنند ولی تجربه امروز نشان می دهد که این حمایت به نوعی ناگزیر صورت می گیرد و هر جایی که بتوانند بعضی هایشان زهرشان را می ریزند و نمی توانند از ماهیت تنگ نظرانه و کینه توزانه خود نسبت به اصلاحات دست بردارند. در مواردی مثل وزارت نفت و مسائل اقتصادی و سیاست خارجی در موضعی قرار گرفته اند که چاره ای جز همراهی با دولت ندارند اما در موارد فرهنگی مثل وزارت ارشاد و موارد آموزشی مثل وزارت علوم، حاضر نیستند واقعیت های کشور را بپذیرند. بخصوص که تابویی به اسم فتنه برای خود درست کرده اند و هر کسی را می خواهند کنار بزنند با این عنوان کنار می زنند. خیلی نمی شود با طناب چنین مجلسی توی چاه رفت.
عدم حضور حسن روحانی در جلسه استیضاح فرجی دانا در مجلس هم از سوی خیلی از حامیان دولت مورد انتقاد قرار گرفته است. هرچند که در ۲۱ استیضاحی که بعد از روی کار آمدن جمهوری اسلامی تاکنون صورت گرفته تنها ۷ وزیر همراهی رئیس دولت را با خود داشته اند اما حجم انتقادات از عدم حضور حسن روحانی نشان از انتظار و مطالبه حامیان او و دولت اش در این زمینه دارد. احمد شیرزاد می گوید: شاید اگر آقای روحانی بود تاثیرگذار بود بخصوص اینکه مجلس، مجلس بی کیفیتی است و نمایندگان سیار زیاد دارد. این گمان وجود داشت که روحانی بتواند آرای سیار یا بخشی از آن را جذب کند.
او در عین حال یادآور می شود: اگر قصد فرجی دانا این بود که به هر قیمتی سر صندلی وزارت بماند می توانست وارد معامله شود و حتما اگر از برخی انتصاب ها و همکارانش و همچنین دانشجویان ستاره دار می گذشت الان همچنان وزیر بود. اما دیگر وزیری بود که از ماهیت یک مدیر لایق و مستقل فاصله گرفته بود و باید به حرف های زاهدی و امثال او توجه می کرد. اما او چنین کاراکتری ندارد برای همین ایستاد و ایستادگی او بر مواضع اش و حاضر نشدن به تن دادن به معاملات سیاسی بسیار قابل تحسین است. البته باید توجه داشت که آقای فرجی دانا در عین ایستادگی بر مواضع اش، تلاش خود را هم کرد که انتحاری عمل نکند و با حفظ مواضع خود، رای مجلس را هم به دست بیاورد، اینطور نبود که بی اعتنا باشد ولی این مجلس، مجلس بی کیفیتی است که حتی ارزش اینکه وزیری بتواند با این مجلس تعامل بکند را هم نداشت. برای همین این مجلس جایگاه خود را بین دانشگاهیان و قشر دانشگاهی و علمی کشوراز دست داد. از دید عموم دانشگاهیان که شاید خیلی هم سیاسی نباشند خیلی جای تعجب داشت که با وزیری که صرفا آدم دانشگاهی است و هیچ وقت فعال حزبی یا سیاسی نبوده و شرافتمندانه کار کرده این چنین رفتار شود.
رضا فرجی دانا که کارنامه ۹ ماهه کوتاه اما موفقیت آمیزی در وزارت علوم دولت حسن روحانی از خود برجای گذاشت حالا به عنوان مشاور رئیس جمهور در امور علمی و آموزشی منصوب شده است. احمد شیرزاد می گوید: آقای فرجی دانا یک فعال سیاسی و حزبی نبوده که حالا در صحنه سیاست دنبال جایگاهی برای خودش باشد. او یک چهره دانشگاهی و علمی بوده که در مدیریت دانشگاهی بسیار موفق است و در دانشکده فنی و دانشگاه تهران این را نشان داده. یک چهره علمی خیلی موفق که برای فرصت مطالعاتی به کانادا دعوت شده بود و همان زمان که قضیه وزارت علوم در بن بست قرار گرفته بود خود همین آقایان می گفتند فرجی دانا باشد قبول می کنیم و رای اعتماد می دهیم اما در عمل دیدیم از همان روزهای نخست شروع به کار او در وزارت علوم، نگذاشتند آب خوش از گلوی ایشان و همکارانش پایین برود. من فکر می کنم آقای فرجی دانا که در مسائل مدیریت آموزشی بسیار وارد است و در مسائل اجرایی به دلیل احاطه بر قانون و علم موفق است می تواند باز به همین جایگاه خود بازگردد.
حسن روحانی که همزمان با استیضاح وزیر علوم کابینه اش در سفر استانی به اردبیل به سر می برد در سخنانی در این شهر گفته است که وزیر علوم، در میان بسیاری از دانشجویان و اساتید دانشگاه محبوب بود. نامه‌ها و طومارهای فراوانی در مقاطع مختلف بخصوص در مقطع استیضاح برای من ارسال شد.
او در عین حال که خواهان احترام به رای مجلس شده و از ادامه تعامل با مجلس سخن گفته افزوده: در دوران مدیریت دکتر فرجی دانا بر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تلاش بسیار فراوانی برای ایجاد فضای علم و بالا بردن کیفیت در دانشگاهها و برای ایجاد آرامش در سطح دانشگاهها انجام گرفت.
او از محمد علی نجفی به عنوان سرپرست وزارت علوم خواسته که مسیر فرجی دانا را در این وزارت خانه دنبال کند.
حسام الدین آشنا، مشاور حسن روحانی هم گفته دولت در تداوم مسیر اعتدال برای آموزش عالی مصمم است و هم به تعامل با مجلس ملتزم است و هم به باج‌خواهان “نه” خواهد گفت.
به گفته او که سخنان اش را خبرگزاری تسنیم منتشر کرده: فرجی‌دانا با تکیه بر اصول تقدم کیفیت بر کمیت‌گرایی، دسترسی عادلانه به دوره‌های تکمیلی در آموزش عالی، مبارزه با فساد سیستماتیک و آرامش‌بخشی به فضای سیاسی دانشگاه ترجیح داد خود وزیر نباشد، اما مسیر اعتدال در دانشگاهها تداوم یابد.
حمید ابوطالبی، معاون سیاسی حسن روحانی هم پس از رای عدم اعتماد به فرجی دانا گفته: برخی دوستان جایگاهی برای رای مردم به دولت تدبیر و امید، و اعتدال و اندیشه، و علم و نشاط، در دانشگاه قائل نیستند.
روزنامه کیهان با مدیرمسئولی حسین شریعتمداری اما با انتشار یادداشتی عنوان کرده که استیضاح اول کار است و دانشگاهها باید سم زدایی شود: آنها که سر اصل استیضاح جیغ می‌کشند بهتر از همه می‌دانند که عمر یک مهره انتحاری کوتاه مدت است. بنابراین هیاهو می‌کنند که پیگیری موضوع با برکناری مهره سوخته مختومه شود و ریل‌گذاری‌های آمیخته به خرابکاری مسکوت بماند. استیضاح قدم اول است و نه قدم آخر.
رای عدم اعتماد فراکسیونی یا غیرفراکسیونی؟
در حالی که سیدمحمد پورفاطمی، نماینده دشتی و تنگستان در مجلس اعلام کرده استیضاح کنندگان از قبل تصمیم به انداختن وزیر علوم گرفته بودند، اسماعیل جلیلی، نماینده مسجدسلیمان و یکی از استیضاح کنندگان گفته: پیش از جلسه استیضاح تصمیمی برای رای اعتماد یا عدم اعتماد نگرفته بودیم و به صحن علنی مجلس موکول کرده بودیم.
پورفاطمی اما دفاع فرجی دانا در صحن علنی مجلس را خوب توصیف کرده و گفته است: استیضاح‌کنندگان از قبل تصمیم به انداختن وزیر گرفته بودند و کسی که از قبل برای این مساله برنامه‌ریزی کرده باشد بسیار سخت است که نظرش تغییر کند.
