البرز محمودی
در حالیکه جنجال های مربوط به آخرین سخنان آیت الله صانعی در مورد “اجرای حدود الهی در زمان غیبت امام دوازدهم” خاموشی نگرفته و برخی در واکنش به آن “رویه خطرناک توهین به مرجعیت” رادر پیش گرفتند، این مرجع تقلید روز گذشته نظر دیگری در ارتباط با چند همسری مطرح کرد که قاعدتا با واکنش وابستگان جناح راست و روحانیون سنت گرا مواجه خواهد شد. آیت الله صانعی دیروزسما اعلام کرد که به نظر وی: “ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول حرام و گناه است و از نظر شرعی جرم است، و اگر زن اول بعد از عقد زن دوم رضایت ندهد، این عقد اثر حقوقی ندارد.”
بیت آیت الله صانعی امروز محل آمد و رفت بسیاری است. از میرحسین موسوی، نخست وزیر ایران در دوران جنگ هشت ساله ایران با عراق تا خبرنگاران روزنامه “وی جی” نروژ و خبرنگاران رادیو “دویچلاند فونک” آلمان. در مصاحبه با یکی از همین خبرنگاران است که وی با “ابراز تأسف از ارائه برخی لوایح” که به مرد اجازه می دهد بدون رضایت زن اول، مجددا ازدواج نماید، به مجلس توصبه کرده است: “امیدوارم چنین قانونی در مجلس شورای اسلامی به تصویب نمایندگان محترم نرسد و من همواره دعا می کنم که چنین امری را که ظلم و خلاف عدالت می دانم، در حق زنان تبدیل به قانون نشود. مجلس خدای ناخواسته با تصویب این قانون مشکل دیگری به مشکلات موجود خصوصاً مشکلات زنان نیافزاید.”
آیت الله صانعی ضمن اعلام اینکه “من با تعدد زوجات مخالف نیستم بلکه با آزار و اذیت زن مخالفم”، گفته است: “اگرچه مسئله تعدد زوجات در برخی زمانها و در برخی قبائل، متعارف و مرسوم و مورد پذیرش زنان بوده است، اما امروز چون این مسئله موجب آزردگی خاطر زنان است انجام آن نیازمند اذن زن اول است و در حقیقت زن دوم گرفتن، در اختیار زن اول است و این عین عدالت است.”
وی همچنین گفته است: “مرد و زن برای هم وسیله آسایش و آرامش یکدیگرند و حقوقی که مرد بر زن دارد در مقابل حقوقی است که زن بر مرد دارد، چرا که اساساً حقوق باید مقابل هم باشند و اگر یکی بر دیگری حق داشته باشد و دیگری از این مسئله محروم باشد این خلاف عدالت است”.
آیت الله صانعی در بخش دیگر سخنان خود هرچند بین زنان و مردان تفاوت قائل شده اما آن را نافی عدالت ندانسته و گفته است: “در حقوق تفاوت هست اما خلاف عدالت نیست و ما در مباحث علمی ثابت کرده ایم که این تفاوت، خلاف عدالت نبوده و نیست. و در اسلام زن و مرد در تمام حقوق اجتماعی و سیاسی با هم برابرند، به گونه ای که حتی زنها می توانند عالی ترین مقامات سیاسی را نیز عهده دار شوند.”
صانعی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه “علی رغم مدعای برابری حقوق زن و مرد در اسلام چرا پست ها و سمتهای آسمانی مانند پیامبری و امامت به زنها داده نشده” نیز گفته است: “تاریخ را نمی توان در مقابل متن قانون قرار داد. قانون با بیان کلی، برابری حقوق را ثابت کرده است و اگر ایرادی هست مربوط به فرهنگ جوامع است نه به قانون. چگونه می توان در جامعه ای که دختران را زنده به گور می کردند توقع داشت پیامبر بیاید و زنی را به عنوان رهبر یک جامعه منصوب نماید؟ جامعه آن روز پذیرش این مطلب را نداشت همانطور که امروز هم برخی افراد جامعه با همه آگاهی ها و پیشرفت ها توان پذیرش و تحمل برخی دیدگاهها را ندارند”.
هشدار واعظ طبسی
اظهارات آیت الله صانعی در شرایطی بیان شده که هنوز “انتقاد” از اظهارات ده روز پیش وی ادامه دارد. آیت الله واعظ طبسی، نماینده آیت الله خامنه ای در آستان قدس رضوی روز گذشته در همین ارتباط گفت: “بعضی اظهارنظرهای فقهی بعضا برگرفته از مشی سیاسی است لذا علیرغم تلاش علمی، روحانیون باید هوش سیاسی خود را به کار گرفته و اجازه ندهند جریان‌های معاند در فکر، ذهن و اندیشه آنها اثر بگذارد”.
سایت “آفتاب” هم گزارش داده است که مدیر عالی حوزه علمیه خراسان در مراسمی که روز گذشته با حضور آیت‌الله محمد یزدی، نایب رییس مجلس خبرگان و جمعی از استادان حوزه‌های علمیه مشهد و قم در تالار قدس کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد، با بیان این جملات اشاره مستقیم به اظهارات اخیر آیت الله صانعی داشت. وی همچنین در این جلسه گفته است: “معیارها و روش‌ها را رهبر فرزانه انقلاب مشخص کرده‌اند و باید همه در این مسیر گام برداریم و هرگز اجازه ندهیم استقلال، عزت و استغنای نفس ما تحت تاثیر گرایشات سیاسی قرار بگیرد”.
واعظ طبسی همچنین یادآور شده است: “مدیریت نظام امروز با روحانیت، مرجعیت و فقاهت است و فضای کشور پیوسته فراز و نشیب دارد لذا نگاه، روش، جهت‌گیری فکری و سیاسی و اظهارنظر روحانیون باید دقیقا منطبق با رهبری معظم نظام باشد”.
توهین و خنثی سازی مراجع
سخنان آیت الله صانعی در مورد اشکال اجرای حدود الهی در زمان غیبت امام دوازدهم، در هفته گذشته واکنش هایی از سوی برخی از نزدیکان آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ار نیز در پی داشت. حسین شریعتمداری، نماینده آیت الله خامنه ای در موسسه کیهان از این جمله بود که یکشنبه گذشته در سرمقاله این روزنامه در مطلبی با عنوان “این نظریه ازکجا آمده است ؟!” به انتقاد از آیت الله صانعی پرداخت و نظرات وی را “مخدوش و خارج از نظرات فقهی” دانست.
سایت “رجا نیوز” هم که به محمود احمدی نژاد نزدیک و از نظر مذهبی، تحت تاثیر آیت الله مصباح یزدی است، در انتقاد از اظهارات آیت الله صانعی نوشت: “نمی توان چنین فرض کرد که امام آنچنان که آیت الله صانعی توصیف نموده اند، حاضر به عدول از این نگاه فقهی خود در باره اجرای حدود در زمان حکومت فقیه به دلیل اقتضائات سیاسی بوده باشند، چه رسد به اینکه به تعطیلی حدود الهی به دلیل نظر برخی که به اختصاص آنها به زمان حکومت معصومین(علیهم السلام) معتقدند، تن دهند.حال جای این سوال باقی است که اگر این عضو سابق دفتر امام، نظر متفاوتی از امام خمینی(ره) دارد -که با نگاه باز فقه شیعی چنین امکانی حق هر مجتهدی است-، آیا همچنان مجاز است داعیه دار نگاه فقهی امام باشد و از منظر اینکه «اگر امام بودند» بر مصدر افتاء نشیند؟”
در این میان حتی برخی برای آیت الله صانعی بخاطر اظهاراتش “طلب استغفار” کردند. اما در این سو، اصلاح طلبان اظهارات آیت الله صانعی را درست و منطقی دانستند و برخی چهره ها همچون “محمد تقی فاضل میبدی”، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به یادداشت حسین شریعتمداری به سایت آفتاب گفت: “یادداشت مدیرمسئول کیهان فاقد هرگونه مبنای فقهی است و تنها به یک جدل و دعوای سیاسی شبیه است. مشکل اینجاست که در جامعه ما هر کسی به خود این حق را می‌دهد که بدون هیچ مبنایی حرف طرف مقابل خود را باطل بخواند.“
اعضای دفتر سیاسی جبهه مشارکت هم یکشنبه گذشته “با محکوم کردن هتک حرمت” آیت الله صانعی از مخالفان فکری وی خواستند “ اگر دلایل روشنی در اثبات ادعاهای خود دارند آن را همراه با ادب و حفظ شان دینی، اجتماعی و علمی مقام مرجعیت مطرح کرده و به خاطر مطامع زودگذر جناحی و سیاسی، بیش از این راه بر آلودن و مشوش کردن مسیر سنت پرافتخار اجتهاد در مکتب تشیع نگشایند”.
همزمان در حالیکه سایت اصلاح طلب “امروز” از “بی حرمتی کم سابقه به آیت الله منتظری” یکی دیگر از مراجع تقلید در هفته گذشته خبرداد، برخی احزاب و چهره های اصلاح طلب هم در مورد “رویه خطرناک توهین به مرجعیت” هشدار دادند.