سارا سماواتی
انتخابات مجلس هشتم اگر ”پر تنش ترین” انتخابات در جمهوری اسلامی نباشد، مسلماً یکی از “پر تنش ترین” هاست. انتخاباتی که خاتمی روند رد صلاحیت های آن را فاجعه خواند! گزارش زیر به بررسی مواضع احزاب و گروه های سیاسی ـ در داخل و خارج کشور ـ اختصاص دارد.
داخل
”جبهه ملی ایران” در داخل اعلام کرد که در این انتخابات شرکت نخواهد کرد.
سازمان دانش آموختگان “ادوار تحکیم” اعلام کرد این انتخابات اهمیتی ندارد که لازم باشد در باره اش موضعگیری کرد.
در میان تشکیلات منسجم داخل کشور، موضعگیری دو جریان “نهضت آزادی” و “شورای فعالان ملی مذهبی” که در تحلیل به هم شباهت و در نتیجه گیری از هم فاصله داشتند، انعکاس بیشتری از داشت.
ملی مذهبی ها، با ذکر چهار مورد که یکی معنای انقلاب ایران باشد که دسترسی به آزادی هدفش بود، و سه دیگر، تشدید روندهای حذفی در کشور، رد صلاحیت های وسیع، و سرانجام “برخی اظهارات مقامات نظامی…” که تولید نگرانی های جدی می کند “عدم‌شرکت” خود در این انتخابات را اعلام کردند.
نهضت آزادی ایران با انتقادات مستمر و پیگیر از روند این انتخابات، حتی خواستار انجام “نظارت بین‌المللی” شد؛ مسئله ای که اولین بار بود از سوی یک جریان اپوزیسیون داخلی، مطرح می شد. نهضت آزادی پس از رد همه کاندیداهای خود، در بیانیه ای با تحلیل روندی که انتخابات طی کرده، در نهایت اعلام کرد: “نهضت آزادی ایران…… به مردم عزیز ایران پیشنهاد می کند که…. تنها در حوزه هایی که امکان رقابت موثر وجود داشته باشد به نامزدهایی رای دهند که می‌توانند با پیروی از روش و منش مدرس ها، مصدق ها، بازرگان ها و سحابی ها، شجاعانه به دفاع از حق حاکمیت ملی و حاکمیت ملت ایران پرداخته، …” شرکت کنند. به این ترتیب نهضت آزادی و در واقع به نوعی نه چندان پنهان از ائتلاف اصلاح طلبان حمایت کرد.
شورای فعالان صنفی ومدنی معلمان، حزب جوانان ایران اسلامی، انجمن اسلامی دانشگاه تربیت مدرس، جامعه اهل سنت تهران، شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان کرد، برخی گروه ها و انجمن های صنفی که زیاد شناخته شده نبودند، نیز حمایت خود را از لیست اصلاح طلبان اعلام کردند؛ و یکی از جنجالی ترین حمایت ها را در این میان خانم “منیژه حکمت” کارگردان فیلم “زندان زنان” و “سه زن”، انجام داد که دفتر سینمایی خود را به ستاد انتخاباتی اصلاح طلبان اختصاص داد. پی آمد این فعالیت، لیست بلند بالایی از هنرمندان سینما، تلویزیون و تئاتر بود که حمایت خود را از ائتلاف اصلاح طلبان اعلام کردند. اما صدا و سیمای جمهوری اسلامی بلافاصله این حمایت را تکذیب کرد و از آن میان کار تنی چند از هنرمندان تلویزیون، به سرعت به مصاحبه تلویزیونی و تکذیب حمایت کشیده شد؛ از تعدادی نیز به عنوان تکذیب کنندگان نام برده شد. باز از میان آن تکذیب کنندگان هم، برخی نامه نوشتند و تکذیب خود را تکذیب و بار دیگر بر حمایت از لیست اصلاح طلبان تأکید کردند. در ارتباط با همین سلسله وقایع، خبرگزاری فارس خبر از تشکیل جلسه ای با حضور خاتمی در منزل “منیژه حکمت” داد که امروز سایت بهارستان هشتم، سایت رسمی ائتلاف اصلاح طلبان، از قول “عبدالله ناصری” سخنگوی این ائتلاف آن را تکذیب کرد. سایت “نوروز” وابسته به جبهه مشارکت، نیز خبر داد که علیرغم این تأیید و تکذیب ها تا کنون 250 نفر از هنرمندان در لیست تأیید اصلاح طلبان هستند. و آخرین موضع گیری امروز از جانب “کمیته دفاع از انتخابات سالم و عادلانه” بود که اعلام کرد: روند برگزاری انتخابات پیش‌رو را -تا این مرحله- مغایر معیارها و ضوابط “انتخابات آزاد، سالم و عادلانه”، ارزیابی و اعلام می‌کنیم. بدون موضعگیری یا رهنمودی برای شرکت یا عدم شرکت.
اما در خارج کشور تقریباً تمامی سازمان ها و گروههای سیاسی انتخابات را تحریم کرده اند. وضعیت “اتحاد جمهوریخواهان ایران” و “حزب دموکراتیک مردم ایران” نیز ویژه است.
در اتحاد جمهوریخواهان، پس از چند اعلامیه توضیحی، ظاهراً توافقی بر سر موضعگیری رسمی سازمان در باره انتخابات روزجمعه حاصل نشد. و شاید همین موجب شد که فراکسیونی در درون آن “فراکسیون عدالت و توسعه” بیانیه جداگانه ای بدهد و اعلام کند که در انتخابات شرکت نمی کند. از سوی دیگر تعدادی از اعضای هیئت سیاسی و شورای مرکزی آن همراه با چهره های مستقل خارج از سازمان، با امضای فردی، شرکت مشروط و معترض در انتخابات را صحیح دانستند و از مردم هم به چنین شرکتی دعوت کنند. موضعی نظیر آنچه “نهضت آزادی ایران” اعلام کرده بود.
اما “حزب دموکراتیک مردم ایران” تنها جریان حزبی در خارج کشور بود که قاطعانه شرکت در انتخابات را با همین موضع، مشروط و معترض توصیه و اعلام کرد.