گفته می شود که غرب در مذاکرات هسته ای پیش رو با ایران قصد دارد خواهان توقف کامل عملیات تاسیسات زیرزمینی هسته ای فردو، در نزدیکی قم، شود؛ غرب این شرط را برای حذف تحریم ها و تهدیدهای نظامی پیشنهاد خواهد کرد؛ پیشنهادی که در نظر تهران کاملا “غیر منطقی” جلوه کرده است.
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا گفته است که واشنگتن آماده است برنامه صلح آمیز هسته ای را بپذیرد؛ ولی در عین حال کاخ سفید هشدار داده است که مذاکراتی که روز جمعه در استانبول شروع خواهد شد “شاید آخرین فرصت” برای اثربخشی دیپلماسی باشد.
دیپلمات ها می گویند اعضای شورای امنیت سازمان ملل بعلاوه آلمان، معروف به کشورهای 1+5 ، از ایران خواهند خواست که تاسیسات زیرزمینی هسته ای خود در فردو را تعطیل کند، غنی سازی با خلوص 20 درصد را متوقف سازد و 100 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با این درجه خلوص را تحویل دهد.
این خواسته ها با درخواست های نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در کاخ سفید در ماه گذشته همخوانی دارد. بریتانیا و فرانسه نیز خواهان آن هستند که ایران آن بخشهایی از برنامه هسته ای خود را که می تواند به ساختن سلاح هسته ای کمک کند، متوقف سازد.
نتانیاهو این خواسته ها را روز یکشنبه در دیداری با ماریو مونتی، نخست وزیر ایتالیا تکرار کرد. او همچنین هشدار داد که ایران مایل است “زمان بخرد و فریب بدهد.”
نخست وزیر اسرائیل همچنین در مصاحبه ای با روزنامه ماریو گفت تاسیسات زیرزمینی فردو باید تعطیل شود.
او گفت: “آنها چه نیازی به آن دارند؟” وی افزود: “من فکر می کنم ما باید تقاضاهای واضح و روشنی را برای توقف غنی سازی و انتقال اورانیوم غنی شده ایران مطرح کنیم. اگر ما با خواسته های واضح و تهدید به تحریم های بیشتر وارد عمل شویم، شاید نتیجه بگیریم. ولی اگر تحریم ها را بدون خواسته ای مشخص ادامه دهیم، نتیجه ای نخواهیم گرفت. هدف ما رسیدن به نتیجه است؛ نتیجه پایان دادن به برنامه هسته ای ایران است.”
ایران گفته است که تاسیسات فردو را تعطیل نخواهد کرد و غنی سازی اورانیوم را هم متوقف نخواهد کرد. فریدون عباسی دوانی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت این خواسته ها غیر منطقی است. تاسیسات فردو در زیرزمین ساخته شده تا از خطر حمله اسرائیل و آمریکا در امان باشد.
او گفت: “اگر آنها تهدید نکنند و تضمین بدهند که حمله ای صورت نخواهد گرفت، دیگر نیازی به تاسیسات زیرزمینی نیست. آنها باید رفتار و گفتار خود را عوض کنند.” او گفت: “هیچ منطقی برای این درخواست کشورهای 1+5 وجود ندارد.”
با این وجود وی تکرار کرد که رهبری ایران قصد ندارد مقادیر زیادی اورانیوم با درجه خلوص 20 درصد تولید کند.
روشن نیست که واشنگتن تا چه حد خواهد توانست کشورهای 1+5 را مجبور به درخواست تعطیلی سایت فردو کند، بخصوص که روسیه و چین آمادگی دارند که فضای بیشتری برای مانوور به ایران بدهند. یکی از دیپلمات ها گفت ممکن است واشنگتن تاکید بر تعطیلی سایت فردو را برای راضی کردن اسرائیل پیش کشیده باشد ولی در اصل آمادگی آن را داشته باشد که به متوقف کردن توسعه سانتریفوژهای فردو، که در حال حاضر هم برای تولید اورانیوم با غلظت مورد نیاز سلاح هسته ای بسیار اندک است، رضایت دهد.
ایهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل روز یکشنبه از تاسیسات فردو نامی نبرد و بیشتر بر مساله غنی سازی اورانیوم بطور کلی تاکید کرد. او هشدار داد که هر گونه پذیرش قدرت های غربی که منجر به توقف غنی سازی اورانیوم ایران نشود، یک پیروزی برای تهران محسوب می شود.
ایهود باراک به سی ان ان گفت: “ما به دوستان آمریکایی و اروپایی خود گفته ایم که انتظار داریم مذاکرات به نتیجه واضحی در زمینه توقف غنی سازی با درجه خلوص 20 درصد و خروج اورانیوم با غلظت 20 درصد از کشور، منجر شود. ولی اگر کشورهای 1+5 هر توافقی غیر ازاین را بپذیرند و تنها قبول کنند که غنی سازی با درجه خلوص 20 درصد متوقف شود این بدان معنی است که ایران، با هزینه ای بسیار ناچیز راه خود را به سوی تولید سلاح هسته ای ادامه می دهد. شاید با سرعتی کمتر ولی بدون تحریم ها. این نتیجه یعنی وخامت بیشتر شرایط.”
وزیر دفاع اسرائیل گفت هرچند تحریم های نفتی و مالی علیه ایران نتیجه داده است و تورم در ایران را به 21.5 درصد رسانده است ولی افزود که تردید دارد که این امر برای تغییر رویه ایران کافی باشد.
او گفت: “امیدواریم که چنین باشد ولی من معتقد نیستم این مقدار تحریم و فشار رهبری ایران را به این نتیجه برساند که برنامه نظامی هسته ای خود را متوقف سازند.”
اسرائیل خود دارای سلاح هسته ای اعلام نشده است و مشخص نیست چه تعداد بمب هسته ای در اختیار دارد.
اوباما تا کنون بر دیپلماسی تکیه کرده و استفاده از زور را فقط به عنوان راه حل نهایی مطرح کرده است. واشنگتن از سوی دیگر معتقد به فوریتی که اسرائیل از آن در مورد برنامه هسته ای ایران سخن می گوید نیست.
ماه گذشته در واشنگتن اسرائیل نظر کاشناسانی را که معتقد بودند تهران هنوز آمادگی ساخت سلاح هسته ای را ندارد، رد کرد.
آمریکا در روزهای اخیر پیام های گوناگونی به ایران فرستاده است و هشدار داده است که این مذاکرات احتمالا آخرین فرصت برای ایران محسوب می شود. آخرین پیام نیز توسط اردوغان، نخست وزیر ترکیه به ایران فرستاده شد.
هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا نیز هشدار داده است که “ما نمی خواهیم ایران با این دید به مذاکرات نگاه کند که گویی می توان گفتگو را برای همیشه ادامه داد بدون اینکه به نتیجه ای رسید.”
این مذاکرات بعد از یک سال انجام می شود. آخرین دور مذاکرات به دلیل سرباز زدن ایران از پیروی از قطعنامه سازمان ملل برای توقف غنی سازی اورانیوم متوقف شد.
منبع: گاردین – 8 آوریل
