رقص ظریف دیپلماسی جدی میان ایران و دولت اوباما آغاز شده است. دو طرف در حال تصمیم گیری دربارۀ این موضوع هستند که چگونه، و حتی اینکه آیا باید، مذاکراتی را برگزار کنند که در نهایت بتواند به تغییر شرایط خاورمیانه منتهی گردد. تا جایی که به قابلیت هسته ای مربوط می شود، ایران استطاعت وقت کشی را دارد. اما صبر رئیس جمهور اوباما در این مورد تا چه اندازه است؟
اولین نشانه های عزم آمریکا احتمالا ً در هفتۀ جاری همزمان با مشورت ویلیام برنز نمایندۀ آمریکا در خاورمیانه با مقامات اروپایی دربارۀ مذاکرات احتمالی با کشوری که از تروریست ها حمایت می کند و در عین حال دارندۀ ذخائر انبوه نفت و گاز است، نمود خواهد یافت.
سه متحد – انگلیس، فرانسه و آلمان – به مدت پنج سال با ایران دربارۀ توقف برنامۀ هسته ای این کشور مذاکره کرده اند که نتیجۀ این مذاکرات تنها شکست بوده است. این مذاکرات شاید تنها احتمال حملۀ دولت بوش یا اسرائیل را به تأسیسات اتمی ایران کاهش دادند، اما صرفا ً به تحریم های محدود سازمان ملل بر ضد رژیم ایران منتهی شدند. سه کشور مذاکره کنندۀ اتحادیه اروپا در نهایت شرط کردند که ایران باید قبل از ازسرگیری مذاکرات، تلاش های هسته ای خود را به حال تعلیق درآورد.
در حال حاضر اوباما می خواهد این پیش شرط را حذف کند. این موضع گیری جدید آمریکا برخی از اروپاییان را به این فکر واداشته است که ممکن است اوباما به اندازه کافی در قبال ایران سخت گیر نباشد و یا حتی حاضر باشد ساخت سلاح های اتمی این کشور را بپذیرد.
اما پیام اوباما برای اروپا این است: مذاکره با ایران کمک خواهد کرد کشورهای بیشتری از تحریم های شدیدتر بر ضد ایران حمایت کنند و بدین ترتیب، از مقابلۀ نظامی جلوگیری خواهد شد. بعنوان مثال، چین همواره بیشترین نیازهای ایران را تأمین می کند.
تاکنون ایران با آغوش باز از پیشنهادهای اوباما استقبال نکرده است. ایران انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن را در پیش دارد که می تواند نارضایتی مردم از سوء مدیریت اقتصادی را نشان دهد. نزاع روحانیون برای رسیدن به قدرت احتمالا ً بیانگر شرایط دشواری است که توسط احمدی نژاد برای مذاکره با آمریکا تعیین شده است.
حداقل نصیحت اروپاییان این است که آمریکا باید تا بعد از انتخابات ایران صبر کند، به ویژه اگر یک اصلاح طلب رئیس جمهور شود. اما اوباما به کمک فوری ایران برای عقب نشینی نیروهای نظامی آمریکا از عراق و سرکوب طالبان در افغانستان نیاز دارد. به علاوه، با پیش بینی های انجام شده در خصوص قابلیت دستیابی ایران به یک سلاح اتمی ظرف یک تا پنج سال، اوباما نمی تواند خیلی صبر کند.
حتی با شروع مذاکرات نیز احتمال موافقت ایران برای تعلیق اهداف هسته ای خود وجود دارد که بالاست. آیا آمریکا ایران را بعنوان قدرت اصلی خلیج فارس خواهد پذیرفت؟ آیا آمریکا به ایران اجازه خواهد داد به تهدیدهای خود بر ضد اسرائیل ادامه دهد؟
خود پیشنهاد مذاکره یک برگ برندۀ مهم برای اوباماست. موضع او تقویت خواهد شد اگر ابتدا با عملی کردن موافقتنامۀ صلح (میان اسرائیل و فلسطین) باعث خاتمۀ حمایت ها از حماس و حزب الله شود که این خود منجر به جدایی سوریه از ایران خواهد شد.
اما اوباما در هفتۀ جاری باید ابتدا به نگرانی های اروپا بپردازد. اروپا نگران است که در صورت موفقیت مذاکرات میان تهران و واشنگتن، این احتمال وجود داشته باشد که آمریکا اولویت بهره برداری از نفت ایران را به خود اختصاص دهد.
دیپلماسی سریع اما کارآمدی که به ایران اجازۀ وقت کشی ندهد و این کشور را به ایفای نقشی مسئولانه در منطقه ترغیب کند، باید استراتژی اوباما باشد. در غیر اینصورت، نقش برجستۀ آمریکا در خاورمیانه مخدوش خواهد شد و رقابت تسلیحات اتمی در منطقه به راه خواهد افتاد.
منبع: کریستین ساینس مانیتور، 3 فوریه