اخبار منتشر شده از سوی مذاکره‌کنندگان آمریکایی که سعی دارند ایران را راضی به محدود کردن فناوری هسته‌ای خود کنند، چندان دلگرم‌کننده نیست.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه او هنوز می‌گویند خواستار توافق هستند. اما آیت‌الله خامنه‌ای رهبر این کشور، اصرار دارد که هرگونه توافق فی‌مابین، باید بلافاصله آمریکا و بقیه کشورها را متعهد به لغو تمام تحریم‌ها علیه ایران کند؛ که این اتفاق نخواهد افتاد. آقای خامنه‌ای پیشاپیش به مقامات ایرانی گفته است که خود را برای “اقتصاد مقاومتی” آماده کنند.
مذاکره‌کنندگان تلاش دارند تا ۲۴ مارس به توافق دست یابند تا تکنولوژی هسته‌ای ایران محدود و بازرسی‌های شدید بین‌المللی اعمال و در عوض تحریم‌های اقتصادی به تدریج برداشته شود.
چنین توافقی می‌تواند بزرگ‌ترین دستاور سیاست خارجی دولت اوباما باشد. اما حالا برخی از مقامات روی نقشه دوم متمرکز هستند. اگر مهلت ۲۴ مارس فرا برسد و توافق نزدیک باشد، احتمالا مذاکرات را چند روز یا چند هفته تمدید خواهند کرد.
اما اگر ایران نتواند به شرایط آمریکا و پنج قدرت جهانی دیگر جواب مثبت بدهد چه؟
در چنین حالتی، هدف این خواهد بود که ایران را مهار کنند و نگذارند به فناوری هسته‌ای برای ساخت سلاح دست یابد. این به معنای حفظ و حتی تقویت تحریم‌های بین‌المللی اقتصادی خواهد بود.
در قدم اول، آمریکا و متحدانش سعی می‌کنند اطمینان یابند تا ایران مقصر شکست مذاکرات معرفی شود. دیوید کوهن، معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا هفته گذشته گفت، حفظ تحریم‌های بین‌المللی به این بستگی دارد که مقصر کدام طرف باشد.
بدون شک درخواست افزایش تحریم‌ها فراگیر خواهد شد، اما این هم بستگی به شرکای دیپلماتیک آمریکا دارد. آنتونی بلینکن، معاون وزارت خارجه می‌گوید: “ما تنها کسی نیستیم که در این مورد تصمیم می‌گیریم.”
احتمال یک گزینه دیگر نیز زیاد است: تمدید توافق کنونی که برنامه هسته‌ای تهران را در عوض کاهش جزیی تحریم‌های اقتصادی محدود می‌کند.
تحت توافق کنونی، ایران به تدریج اورانیوم غنی‌شده خود را به حالتی تبدیل می‌کند که نتواند برای سلاح مورد استفاده قرار گیرد. در عوض، ماهانه به ۷۰۰ میلیون دلار از درآمدهای نفتی خود که در کشورهای خارجی مسدود شده دسترسی پیدا خواهد کرد.
پول زیادی است، اما در مقایسه با ۱۳۰ میلیارد دلاری که در صورت پایان تحریم‌ها می‌تواند به آن دست یابد بسیار ناچیز است.
هفته گذشته سناتور‌ها مارک کرک و رابرت منندز در حال جمع‌آوری رای برای لایحه افزایش تحریم‌ها علیه ایران، در صورت عدم موافقت این کشور با توافق نهایی بودند. پرزیدنت اوباما هشدار دارد، چنین لایحه‌ای مذاکرات را پایان می‌دهد و کشورهای دیگر آمریکا را مقصر این شکست خواهند دانست.
منندز به این هشدار‌ها توجهی نکرد و با عصبانیت گفت، موضع اوباما درست “مانند حرف‌هایی است که از تهران می‌شنویم.” سناتور تام کاتن نیز عنوان کرد: “پایان این مذاکرات تبعات ناخواسته اقدام کنگره نیست؛ بلکه تا حد زیادی یک پیامد خودخواسته است.”
اما کرک و منندز در مقابل هشدارهای دولت، نتوانستند ۶۹ رای لازم برای بی‌اثر کردن وتوی اوباما را کسب کنند. حتی رای تمام ۵۵ جمهوریخواه را نیز نداشتند. سناتور‌ها رند پل و جف فلیک با اوباما موافق هستند.
به این ترتیب، کرک و منندز لایحه را به بعد از ۲۴ مارس موکول کردند تا نتیجه مذاکرات روشن‌تر شود.
در همین حال، باب کارکر رئیس جدید کمیته روابط خارجی سنا، لایحه دیگری را در دستور کار خود دارد: لایحه‌ای که هرگونه توافق هسته‌ای با ایران را منوط به رای مثبت کنگره می‌کند. این اقدام کارکر که از حمایت هر دو حزب برخوردار است، ممکن است به کنگره ۹۰ روز فرصت برای رد یا قبول توافق بدهد.
کارکر می‌گوید: “ما خیلی نگرانیم… که نکند دولت بیشتر از ایران خواهان توافق باشد.” اما افزود، عقب انداختن لایحه تحریم‌ها ایده خوبی بود چون این کار “تمرکز [نگرانی‌های بین‌المللی] را به جای ایران بر آمریکا متمرکز می‌کرد.”
آشکار است که اگر توافق با ایران شکست بخورد، توافق اولیه می‌تواند به مدت طولانی‌تری برقرار باشد. این توافق یک امیتاز بزرگ دارد: به طرفین اجازه می‌دهد در زمانی دیگر مذاکره کنند.
منبع: ال ای تایمز - 31 ژانویه 2015
