اوان آر گلدشتین
رامین جهانبگلو فیلسوف ایرانی- کانادایی در 27 آوریل 2006 به اتهام تلاش برای “انقلاب مخملی” علیه جمهوری اسلامی در تهران دستگیر شد. وی را در یک سلول کوچک در زندان اوین حبس کردند. او برای مشغول کردن ذهنش در دوران حبس در سلول انفرادی، نزدیک به دو هزار جمله قصاردر پشت جعبه دستمال کاغذی یادداشت کرد.
او چهار ماه بعد به قید ضمانت آزاد شد و کشور را ترک کرد. سپس در سال 2007 و در روز جهانی فلسفه در استانبول ترکیه ظاهر شد. این یک نشست سالانه روشنفکران با حمایت سازمان یونسکو برای بزرگداشت نقش فلاسفه در “اصول و ارزش های صلح جهانی: دموکراسی، حقوق بشر، عدالت و برابری” بود. آقای جهانبگلو که اکنون استاد دانشگاه تورنتو است، برگزاری روز جهانی فلسفه را به عنوان یک “ابتکار بزرگ” توصیف می کند و به همین دلیل از تصمیم یونسکو برای برگزاری این مراسم در تهران، شهری که به گفته وی “امکان هیچ مناظره آزاد و یا تفکر انتقادی” وجود ندارد، ناخرسند است.
آقای جهانبگلو در این صحنه تنها نیست. او در ماه ژانویه به گروهی از روشنفکران وابسته به ژورنال فرهنگی ایتالیا، که یورگن هابرماس، نظریه پرداز مشهوراجتماعی نیز در آن عضویت دارد، پیوست و راه مخالفت در برابر برگزاری مراسم نوامبر در تهران را در پیش گرفت. آنها در نامه ای با بیش از 50 امضا به دبیرکل یونسکو، نوشتند تبادلات فلسفی در کشوری که “هرکس می تواند به خاطر افکارش زندانی شود و جان خود را در معرض خطر ببیند” امکان پذیر نیست.
مخالفت ها وقتی تشدید شد که غلامعلی حداد عادل، رئیس مجلس سابق و یکی از بستگان رهبر ایران از سوی دولت محمود احمدی نژاد برای ریاست کمیته برگزاری این رویداد معرفی شد. اتفرید هوفه، فیلسوف آلمانی و استاد دانشگاه زوریخ با چاپ مقاله تندی در روزنامه دای تاگه زایتونگ نوشت: “احتمالاً تعداد فیلسوفانی که در زندان اوین محبوس هستند بیش از کسانی است که بر روی صحنه تنظیم شده از سوی رژیم در ماه نوامبر حضور پیدا خواهند کرد.» یونسکو در این میان جانب احتیاط را گرفت؛ از سوی دیگر، فراخوان برای تحریم این رویداد رو به فزونی گذاشت. آقای جهانبگلو می گوید: «ما از فیلسوفان می خواهیم به آنجا نروند زیرا اگر اینکار را بکنند، به یک رژیم نامشروع از نظر سیاسی، اخلاقی و فرهنگی مشروعیت داده می شود.” ضمناً طرح هایی نیز برای برگزاری یک کنفرانس آنلاین تحت عنوان “فلسفه برای آزادی” بوجود آمده است. موضوع آن نیز به نقش فلسفه در پیشبرد آزادی و حقوق بشر اختصاص دارد.
سو ویلیامز سخنگوی یونسکو گفت: “ما صداها را می شنویم و تلاش می کنیم پاسخ بدهیم.” وی گفت گردهمایی تهران یک “رویداد مهم” است اما در عین حال، رویدادهای همزمانی نیز در مکزیکو سیتی، داکار، تونس و نیز محل دفتر مرکزی یونسکو در پاریس در پیش خواهد بود. وقتی از وی پرسیده شد آیا فیلسوفان ایران امکان گفتگوی آزادانه را خواهند داشت یا خیر، خانم ویلیامز پاسخ داد: “ما هیچ علامتی دریافت نکرده ایم که این اتفاق نخواهد افتاد”.
البته همگان با تحریم موافق نیستند. اریک توماس وبر استاد دانشگاه می سی سی پی با ارسال ایمیلی گفت: “اگر می خواهید با بی عدالتی بجنگید، باید حقیقت را به صاحبان قدرت بگوئید. اگر با قدرت سخن نگوئید، این کار غیرممکن خواهد بود. نادیده گرفتن و قطع تماس با (کانون) بی عدالتی تنها به تقویت موضع آن منجر خواهد شد.”
آویشای مارگالیت استاد فلسفه دانشگاه عبری اورشلیم گفت او مخالف برگزاری روز جهانی فلسفه در تهران نیست، به شرط آنکه به تمامی خارجی های مایل به شرکت در مراسم، از جمله اسرائیلی ها، روادید ورود به آن کشور داده شود. وی فکر نمی کند اسرائیلی ها اجازه حضور در این مراسم را پیدا کنند اما در عین حال می گوید باید به این کشور اجازه داد که ثابت کند میزبان خوبی است. (در همین حال، یونسکو اعلام کرده درخواست حضور هیچکسی رد نشده است.)
مخالفان می گویند درخواست آنها برای تحریم این رویداد باید باتوجه به سرکوب روزافزون روشنفکران در ایران مورد توجه قرار بگیرد. ظرف چند سال گذشته حداقل ده نفر از محققان به زندان افکنده شده اند و تعداد بسیار بیشتری بدون هیچ اتهامی، بازداشت شده اند. درهفته پیش حسین درخشان وبلاگنویس ایرانی به جرم “همکاری با دولت های متخاصم” و “توهین به مقدسات” و سایر اتهامات، به تحمل حدود 20 سال زندان محکوم شد.
سیلا بن حبیب، استاد دانشگاه ییل آمریکا و یکی از برگزارکنندگان همایش فلسفه برای آزادی می گوید: “این تنها به دلیل حفظ ارزش فلسفه نیست. ما می خواهیم برای مردم ایران روشن کنیم که آنها را فراموش نکرده ایم و حواس دنیا معطوف به این رژیم گردن کلفت ها هست.”
منبع: وال استریت ژورنال- 9 اکتبر
