نوشابه امیری
مقدمه: بعد از چند سالی پای مصاحبه ای نام خود را می گذارم و در گفت وگو با کسی که می اندیشد: “نمی توان دیگران را غیرخودی دانست، برخی را از حقوق شهروندی محروم کرد، در مدیریت ها و تصمیمات کلان تنگ نظری و انحصار طلبی رانصب العین قرار داد و مردم را نامحرم پنداشت”. این حرف های آیت الله منتظری است که دلیل حضورم در غربت و حذف نامم از حرفه ام را در پیوند باسرنوشت مشابه بسیاری دیگراز مردمان کشورم باز می گوید.
این مصاحبه از طریق ایمیل انجام شده؛ اما به آرزوی روزی که در میهن خویش، آزادانه بگوییم و بشنویم و نهراسیم.
و یک توضیح : همان طور که از متن پیداست، پاسخ برخی سئوال ها در یک جواب آمده است.
1 ـ بسیاری می پرسند آیت الله منتظری آزاد است یا در “حبس” به سر می برد. در پاسخ گفته می شود شما در حبس خانگی نیستید. این پاسخ دقیقی است؟ شما در چه وضعیتی قرار دارید؟
2 ـ کلاس های درس شما برقرار است؟ در چه وضعیتی؟ شاگردان شما همانگونه به شما دسترسی دارند که در دوران پیش از “حبس خانگی”؟
3 ـ در کلاس های درس تان از چه مقولاتی سخن می گویید؟
جواب1 و 2 و 3 ـ این جانب در بهمن ماه 1381 پس از تحمل بیش از 5 سال حبس خانگی آزاد شده و در حال حاضرمراجعه کنندگان شامل شاگردان و دیگر اقشار مردم، بدون مانع می توانند با من ملاقات نمایند. فعالیت های علمی روزانه این جانب شامل پاسخ گویی به پرسش های مختلف با موضوع های فقهی، قرآنی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و… است که یا از طریق نامه، مراجعه حضوری و یا از طریق ایمیل می باشدو تدریس کتاب جامع السادات مرحوم نراقی با موضوع اخلاق و برخی بحث های فلسفی یا فقهی هم از فعالیت های علمی در طول هفته است. برخی از آثار هم یاچاپ نشده یا باید تجدید چاپ شود که بر روی آنها هم نظارت مستقیم دارم.
4 ـ جدا از سئوالات مشخص دینی، مهم ترین سئوالاتی که از جانب شاگردان و طرفداران شما با شما مطرح می شود، چیست؟ چه تغییری در جنس این سئوالات می بیند؟ مایلید نمونه هایی از آن را نقل کنید؟
به جز پرسش های دینی، فقهی و کلامی؛ در زمینه های سیاسی، فرهنگی و مسائل روز پرسش های بسیاری از راه های مختلف واصل می شود. [به ویژه مسائل روز که به فراخور تحولات ایجاد شده برای مردم مطرح می شود]می توانید برای اطلاع از موضوعات مختلفی که در این زمینه طرح می گردد، به سایت این جانب مراجعه فرمایید.
5 ـ امروز در باورهای دینی و سیاسی شاگردان تان چه ویژگی هایی را مشاهده می کنید که با گذشته تفاوت دارد و توجه شما را بر می انگیزد؟
شاگردان این جانب هر یک با توجه به استعداد، تلاش، کوشش و تحقیق خویش دارای نگرش های متفاوتی هستند که حق هم همین است که آنان پس از فراگیری روش ها نزد استاد، خود در موضوعات مختلف علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی صاحب رای و نظر باشندو بر باوری که به آن معتقد شده اند، پافشاری نمایند. برخی از شاگردان این جانب با توجه به تحول و تطور سریع در اندیشه بشری، نسبت به حقوق طبیعی انسان و چگونگی تطبیق موضوعات با احکام، فعالیت های علمی قابل ارزش و تقدیری انجام داده اند که امیدوارم هر یک در هر کجا که هستندبا استقلال رای و نظر، از تحقیق، تامل و تتبع در متون بازنمانده، علم اندوزی را به عنوان یک اصل اولی فراموش نکنند.
6 ـ بسیاری سال 86 را برای ایران سال دشواری ترسیم می کنند. شما این سال را چگونه می بینید؟
من نیز چون بسیاری از مردم ایران با توجه به وضعیت داخلی و خارجی و به ویژه مشکلاتی که در حوزه سیاست و اقتصاد مشاهده می کنم، مشکلات را قابل پیش بینی می دانم که امیدوارم با درایت و تنش زدایی در عرصه های داخلی و خارجی از وقوع معضلات پیش رو جلوگیری گردد.
7ـ مسئولین جمهوری اسلامی، سال “اتحاد ملی و انسجام اسلامی” نامیده اند. این ترکیب از نظر شما چه معنایی دارد و چشم انداز اجرایی شدن آن را چگونه می بینید؟
8ـ در سخنان مسئولین “ایجاد تفرقه و تضعیف وحدت ملی ایرانیان” مورد نکوهش قرار گرفته. به نظر شما چه کس یا کسانی و چه گروه یا گروه هایی موجب “ایجاد تفرقه و تضعیف وحدت ایرانیان” می شوند؟ چگونه؟
جواب 7 و 8 ـ اگر شعارهای داده شده مبنی بر ایجاد وحدت و یکپارچگی ـ چه در سطح ملیت و چه اسلامیت ـ تنها در مرحله حرف، بیان و تبلیغات رسانه ای باشد، چون گذشته آثار عملی بر آن بار نخواهد شد. “وحدت” امری دستوری نیست که با اوامر فرادستان به منصه ظهور برسد. نمی توان دیگران را غیرخودی دانست، برخی را از حقوق شهروندی محروم کرد، در مدیریت ها و تصمیمات کلان تنگ نظری و انحصار طلبی رانصب العین قرار داد و مردم را نامحرم پنداشت و از سویی از وحدت و همدلی ـ آن هم یک طرفه ـ سخن به میان آورد. البته به مقتضای “الناس علی دین ملوکهم” چنانچه رهبران جامعه دست از تنگ نظری بردارند و مخالفان فکری خود را تحمل کنند و مثلا در انتحابات آینده آنان را حذف ننمایند و فضای سیاسی را آزاد کنند، این گونه امور می تواند به اتحاد و انسجام واقعی در بین آحاد ملت کمک فراوانی نماید و امیدوارم به بهانه ایجاد وحدت، مردم از حقوق شهروندی خویش محروم نشوند.
9 ـ گفته می شود “دشمنان به بهانه هایی همچون قومیت، مذهب و گرایش های صنفی درصدد هستند وحدت کلمه ملت ایران را از بین ببرند و در جهان اسلام نیز اختلافات مذهبی را دامن بزنند و با براه انداختن جنگ شیعه و سنی میان ملت ایران و جوامع اسلامی فاصله ایجاد کنند”. شما با این باور موافقید؟ منشا این بهانه ها کجاست و چیست؟
ایجاد اختلاف میان اقوام و مذاهب و گرایش های دینی از سیاست های دیرینه استعمار است که متاسفانه برخی از همین مذاهب و اقوام با تاکید بر اختلافات ـ بدون در نظر گرفتن مشترکات ـ به دام دشمنان خود افتاده اند. اما درباره گرایش های صنفی باید گفت اعتراضات اخیر ناشی از برخی شعارهای بدون پشتوانه اقتصادی است. متاسفانه قشر هایی چون معلمان و کارگران که باید مورد احترام و تکریم باشند در برخی بخش ها از مشکلات معیشتی رنج می برند. قهرا آنان نیز چون دولت فعلی با شعارتوسعه اقتصادی به عرصه آمده اند و پس از عدم تحقق وعده ها اعتراضات خود را مطرح می کنند که در برخی شهرها با بازداشت و برخوردهای تند مواجه شده اند. بدون دلیل و ارائه اسناد و مدارک نمی توان به اعتراض کنندگان تهمت ارتباط با بیگانه زد و آنها را عامل اختلاف و برهم زننده وحدت ملی دانست. وجود فاصله میان حاکمان و اقشار، مذاهب و اقوام مهم ترین عامل تفرقه و جدایی است که قهرا بیگانگان از این آب گل آلود بهره می برند.
10 ـ آقای احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسلامی در پیام نوروزی خود، سال 85 را “سالی سرشار از کوشش، جوشش، عزت، مجاهدت همگانی و افتخار برای ملت ایران” دانسته و گفته است: “در سال گذشته در عرصه علمی و فناوری پیشرفت‌های بزرگ و دستاوردهای ارزشمندی برای ملت ایران بدست آمد و در عرصه اقتصادی نیز گام‌های بلندی در زمینه‌های مختلف از جمله در سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و سازندگی برداشته شد بطوریکه حجم تقاضابرای سرمایه‌گذاری داخلی دو برابر و در سرمایه‌گذاری خارجی نیز این حجم چند برابر شده است. در سال 85 در عرصه فرهنگی امید و تلاش، ایمان و محبت و عشق به انسان‌ها و آرمان‌های الهی در ایران موج زد”. این جملات بی غلط است؟
عمده موفقیت های فعلی مرهون تلاش و کوشش دولت های قبلی هم هست. امیدوارم آمار، ارقام و گزارش هایی که درباره پیشرفت ها در عرصه های مختلف ارائه می گردد، در زندگی روزمره مردم به ویژه اقشار ضعیف مردم، مستمری بگیران و کارگران قابل لمس باشد. در حقیقت این مردم هستند که باید درباره صحت یا سقم این اظهارات نظر دهند.
11ـ اگر شما قرار بود سال 85 را تصویر کنید از چه جملاتی استفاده می کردید؟
سال گذشته دارای فراز و نشیب هایی بود، اما سالی پر از شعار، فشار اقتصادی، ایجاد تنش در سطح جهانی، بهره نبردن از نیروهای دلسوز و انقلابی، سکوت نخبگان، تشدید سانسور و…
12 ـ آرزوی شما برای سال 86 چیست؟
آرزوی قلبی من سعادت و سلامت ملت ایران، رفاه و گشایش در امور اقتصادی و امکان رشد معنوی آنان و مصون ماندن از گزند مشکلات داخلی و خارجی است. و این معنا محقق نمی شود جز با جلب رضایت عامه مردم و عدم تبعیض در عرصه های مختلف توسط حاکمیت.
13 ـ امروز فعالین زن در جامعه ایران، کمپینی تحت عنوان “یک میلیون امضا برای رفع تبعیض از زنان” به راه انداخته اند. در جریان این کمپین هستید؟ نظر شما درباره دستگیری فعالین این حرکت چیست؟
صرف نظر از اینکه معنا و مراد از تبعیض در مورد زنان چیست و اینکه آیا هر تبعیضی ظلم محسوب می شود یا نه؛ نظرم این است که نباید مانع از اظهار نظر شد و نباید اظهار نظر را با زندان ومجازات و توهین پاسخ داد.
14 ـ خانم شیرین عبادی پیشنهاد کرده برای حل مسئله اتمی ایران، بهتر است دولت جمهوری اسلامی “رفراندوم هسته ای” برگزار کند و نظر مردم را جویا شود. سئوال این است که به نظر شما الف: این رفراندوم کارساز است؟ ب: آیا زمینه های برگزاری این رفراندوم را می بینید؟ ت :از دید شما این مسئله با توجه به جمیع جهات، چه راه حلی دارد؟
در امور بسیار مهمی که به مصالح کشور مربوط است مانند موضوع مورد سئوال، باید علاوه بر استفاده از نظر کارشناسان مختلف ـ اعم از آنهایی که داخل نظام می باشند یا غیرآنان ـ از مردم یا نمایندگان آنها نظرخواهی شود. ولی بعضی از قسمت های مورد سئوال که جنبه کاملا تخصصی دارد باید کارشناسان نظر دهند. البته در چنین امری که قدرت های جهان نسبت به آن حساسیت پیدا کرده اند برای عبور از بحران جاری نباید با شعارهای تحریک آمیز و بدون خاصیت، حساسیت آنها را تشدید نمود و آنها را به اجماع و مقابله با کشور واداشت. گاه در تزاحم میان اهم و مهم، عقل حکم می کند که برای حفظ اهم از مهم صرف نظر کرد و اگر “انرژی هسته ای” حق ماست ـ گذشته از اینکه ما حقوق دیگری هم به جز این داریم ـ قطعا با شعارهای تند و گاه بی محتوا نمی توان از آن حراست کرد، بلکه سرمایه عظیم مردمی می تواند در این راستا کارساز باشد.
و آخر آنکه: شما از حقوق شهروندی خود برخوردارید؟
گرچه وضعیت این جانب به ظاهر عادی است اما برخی اقدامات امنیتی و قضایی درباره شاگردان، مقلدان و اماکن مربوط به اینجانب، و به ویژه نشر اندیشه های علمی وسیاسی ادامه دارد. چنانچه برخی از علاقمندان، شاگردان و منسوبان پس از سال ها هنوز با قرار وثیقه های سنگین آزادند ولی پرونده های آنان هنوز مفتوح است. در سال گذشته تعداد دیگری از آنان احضار و محاکمه شده اند. جراید از انتشار نظرات این جانب منع شده اند و در موارد نادر هم با سانسور همراه است. برخی رسانه ها آزادند مطالب خلاف واقع و تهمت هایی را مطرح می کنند که برای ما امکان پاسخگویی فراهم نیست و حق دفاع از خود را نداریم. چاپ کتاب های علمی و مذهبی هم در برخی موارد دچار اشکال و بهانه جویی می شود. حسینیه شهدا در کنار بیبت، دفتر اصفهان و مشهد هم هنوز توسط نیروهای امنیتی و دادگاه ویژه روحانیت بازپس داده نشده است. با این اوصاف نمی توان گفت که حقوق شهروندی به طور کامل اجرا می شود.