در تهران مسئولین سیاسی ونفتی از توسعه 35 ماهه پارس جنوبی سخن می گویند؛یک پروژه بزرگ نفتی که اجرای آن به عهده قرار گاه خاتم [ وابسته به سپاه پاسداران] گذاشته شده؛ آن هم در حالیکه از یک سو اروپا وایالات متحده، بیشترین تمرکز را در تحریم ها بر سپاه وشرکت های وابسته به آن گذاشته اند و از سوی دیگر این قرار گاه در 5 سال گذشته هنوز هیچ پروژه ای را به پایان نرسانده و در کارنامه خود چندین طرح پا درهوادارد.
وقتی محمود احمدی نژاد از انعقاد “بزرگ ترین قرار داد نفتی تاریخ ایران” سخن می گفت، در قطر، فارغ از رقابت با ایران، گاز کرور کرو از میدان مشترک پارس جنوبی برداشت می شد؛ همچنان هم می شود تا این شیخ نشین کوچک خلیج فارس، بزرگ ترین صادر کننده گاز جهان باشد.ایران اما هنوز در عرصه شعار باقی مانده. خبر انعقاد قرار داد با پاکستان هم که می رسد، آمریکا هشداری جدی به پاکستانی ها می دهدتا دولت مستقر یادش باشد، جهان اقتصاد براساس شعار نمی چرخد.
همه این شعارها هم به اتکای حضور سپاه داده می شود.نیرویی نظامی که از طریق قرارگاه خاتم (وابسته به سپاه) هر روز قراردادجدیدی می بنددو نگران به پایان رساندن هیچ پروژه ای هم نیست. نمونه آخر قرارداد فاز 22 و23 پارس جنوبی است که قرار بود به ترک ها واگذار شود ولی در نهایت این نام قرارگاه خاتم النبیا بود که در خبر ها آمد. واینها تمام در حالی است که قرارگاه خاتم هنوز یک پروژه نفتی خود را در 5 سال گذشته تکمیل نکرده است وعلیرغم تامین مالی های متعدد فاز 15 و16 بعد از 60 ماه حدود 40 درصد پیشرفت داشته است. با این توصیف وزیر نفت ورییس دولت، بدون توجه به تحریم ها می گویند 35 ماهه عسلویه را توسعه می دهندواز این قرار داد هم به عنوان قراردادی تاریخ ساز یاد می کنند.
خبر آن لاین در گزارش خود در مورد این قرار دادنوشت: “هنوز از خاطرها دور نشده که آمریکایی ها با تحریم یک قطعه سرچاهی، حفاری فازهای 9و10 پارس جنوبی را فلج کردند و اثرات آن هنوز هم پیداست. به طوریکه این دو فاز هنوز هم به بهره برداری نرسیده اند و با وجود دو سال تلاش پی درپی مسئولان برای مهندسی معکوس این قطعه، اما هنوز معلوم نیست قطعه تولید شده توسط تولید کننده ایرانی کیفیت لازم را داشته باشد اما امیدهایی وجود دارد که بتوان این دو فاز را تا اواخر امسال وارد مدار تولید کرد.”
ودر ادامه: “به نظر می رسد پیمانکاران ایرانی برای به تولید رساندن فازهای باقی مانده پارس جنوبی به قطعات و تجهیزاتی نیاز داشته باشند که تکنولوژی تولید آن در کشور وجود ندارد و باید از همین امروز به فکر رفع این مشکلات بود تا شاید 40 ماه دیگر به اتمام رسیدن تمام فازهای پارس جنوبی را جشن بگیریم!”
اما رئیس دولت با وجود اشاره به اینکه “اگر نیاز باشد از خارجی ها کمک می گیریم” حرف دیگری می زند: “توانایی پیمانکاران ایرانی جای نگرانی باقی نگذاشته و به احتمال زیاد این پروژه ها با دست توانمند ایرانی ها و بدون کمک از خارجی ها به سرانجام خواهند رسید.”
احمدی نژاد امضای این قراردادها را بزرگترین قرارداد تاریخ صنعت نفت کشور وتحقق آرزوی دیرین ملت ایران می خواند و تصریح می کند: “اگر برای اجرای قراردادها با شرکت‌ها و طرف‌های داخلی نیاز به تامین منابع خارجی داشته باشیم، آن را از بازارهای جهانی و ملت‌های جهان تامین خواهیم کرد، گرچه در شرایط فعلی نیازی به این کار نداریم.”
اما این شعار در شرایطی داده می‌شود که به نوشته ایلنا “طی پنج سال گذشته طرح‌های نیمه کاره پارس جنوبی طبق زمان‌بندی‌های انجام شده به اتمام نرسیده است و به‌رغم کسب نزدیک به یک سوم درآمد نفتی در یکصد سال گذشته باز هم برای به سرانجام رساندن پروژه‌ها دست به دامن شرکت‌های خارجی شده‌ایم.”
دست در دست هم
اما ادامه گزارش خبر آن لاین از نگرانی رییس دولت مستقر روایت دارد؛به نوشته این سایت، احمدی نژاد در سخنانش برای چندمین بار تاکید می کند که: “از همه پیمانکاران داخلی می خواهم دست در دست هم دهند و با انجام حداکثر کار ممکن، پروژه‌های یادشده را به انجام برسانند تا فریاد بلند ما «می توانیم» به گوش تمام قدرت های سلطه برسد. امیدوارم در آینده کشور دیگر اتفاق نیفتد که به خاطر تامین نیازهایمان دست به سوی افراد پست و فرومایه دراز کنیم و به لطف خدا با تدبیر و استفاده صحیح از منابع و به خدمت گرفتن توانمندی‌های داخلی اجازه نخواهیم داد که این اتفاق بیفتد.” میرکاظمی، وزیر نفت هم با تاکید براینکه “قرار شده فازهای جدید پارس جنوبی در مدت 35 ماه تکمیل شوند” دنبال حرف رئیس ا ش را می گیرد و می گوید: “فازهای قبلی در مدت زمان 60 تا 70 ماه توسعه پیدا کردند ولی دیگر اجازه نخواهیم داد که اجرای پروژه ها با تاخیر مواجه شود و اگر منطقی حرکت کنیم قطعا تولید زودهنگامی را در 35 ماه آینده خواهیم داشت.“
او در باره امکان توسعه فازهای پارس جنوبی در مدت 35 ماه می افزاید: “بر اساس زمان سنجی و محاسبه زمان استاندارد برای توسعه فازها این مدت زمان مشخص شده و اجرای همزمان و موازی عملیات مختلف توسعه هر فاز می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در کاهش زمان داشته باشد و قرار شد عملیات توسعه‌ای فازها به طور همزمان اجرا شود.”
پس چرا 60 ماه طول کشید؟
این در حالی است که به گزارش آفتاب، اکبر ترکان، مدیر عامل پیشین شرکت نفت و گاز پارس معتقد است: “اجرای عملیات توسعه فازهای پارس جنوبی در مدتی کمتر از سه سال امکان‌پذیر نیست. قرارداد فازهای 15، 16، 17، 18 و 12 در اواخر دوران وزارت آقای زنگنه منعقد شده است. با وجودی که 5 سال از اجرای این قراردادها می‌گذرد، پیشرفت فیزیکی فازهای 15 و 16 حدود 40 درصد، میزان پیشرفت فیزیکی فازهای 17 و 18 حدود 35 درصد و فاز 12 نیز حدود 15 درصد است. میدان گازی پارس جنوبی یک میدان مشترک است و هر چه در برداشت از آن تاخیر کنیم قطری‌ها سود بیشتری می‌برند.”
وی می افزاید: “شرکت انی ایتالیا توانسته است فاز 4 و 5 را در 54 ماه اجرایی کند. با توجه به اینکه انی یک شرکت بین‌المللی است، می‌بینید که اجرایی کردن کارها در 35 ماه چقدر مشکل است.”
بررسی تحولات 13سال گذشته صنعت نفت نشان می‌دهد که از سال 76 تا 84 طرح توسعه 15میدان نفتی در دستور کار قرار گرفت و توسعه این میادین با سرمایه‌گذاری 13.8 میلیارد دلاری با مشارکت شرکت‌های بزرگ خارجی از سال 1377 شروع شد. با مقبولیتی که آن روزها در عرصه جهانی به دست آمده بود، شرکت‌هایی همچون “شل”، “انی”، “اجیپ” و “توتال” بدون هیچ مشکلی در ایران فعالیت داشتند. توسعه میادین نفتی نیز تا سال 84 از پیشرفت قابل قبولی برخوردار بود اما از سال 85 اجرای این طرح‌ها با تاخیرهای زیادی همراه شد؛به گونه‌ای که برخی از طرح‌های مذکور- با چندین سال تاخیر- هنوز هم به سرانجام نرسیده است.
به گزارش ایلنا “بهره‌برداری از فازهای 1 تا 5 پارس جنوبی و آغاز فعالیت اجرایی فازهای 6 تا 10، 12، 17 و 18 نیزهمگی در سال‌های 76 تا 84 به سرانجام رسید. همچنین در آن دوران فازهای 11، 13و 14در مرحله عقد قرارداد و 15، 16، 19و 20 در مرحله مناقصه قرار داشت که مذاکرات اولیه برای واگذاری برخی از این فازها به شرکت‌های بزرگ خارجی، خارج از تشریفات اداری در راستای پیشبرد هر چه سریع‌تر توسعه این میدان صورت گرفته بود. تا سال 84 پنج فاز پارس جنوبی به بهره‌برداری رسیده بود و روزانه 140 میلیون مترمکعب تولید گاز داشت. همچنین فازهای 6، 7 و 8 پیشرفت 71 درصدی و 9 و 10 نیز 8.5 درصد پیشرفت فیزیکی داشتند. از طرفی فازهای 12، 17 و 18 نیز عقد قرارداد شده و در مرحله آغاز عملیات اجرایی قرار داشتند. اما پس از آن طرح‌های در دست اجرا با تاخیرهای فراوانی همراه شد و برخلاف پیش‌بینی‌ها، پنج فاز 6 تا 10در موعد مقرر به بهره‌برداری نرسید. از طرفی توسعه دیگر فازها نیز با مشکلاتی نظیر انصراف شرکت‌های خارجی در پی فشارهای تحمیلی بین المللی مواجه شد.”
امروز پس از گذشت 12سال از آغاز توسعه پارس جنوبی تنها 10 فاز به بهره‌برداری رسیده و به گفته مسئولان، ایران 11سال از رقیب قطری خود عقب افتاده است. بر همین اساس است که کارشناسان نفتی از مسئولین اقتصادی می پرسند بهتر نبود به جای وعده توسعه 35 ماهه19 فاز باقیمانده پارس جنوبی، توان مالی وفنی موجود صرف اتمام پروژه‌های نیمه کاره می‌شد تا 35 ماه بعد به دنبال چرایی عقب ماندگی بیش از پیش برداشت ایران از شریک قطری نباشیم؟
هفته ای یک تحریم
این در حالیست که به موازات مشکلات داخلی ایران در توسعه صنعت نفت و گاز، مشکلات بین المللی وبرون مرزی وتحریم نیز هر روز بیشتر می شود.دیروز در حالی که وزیر نفت ایران در مجلس بر سر قرار داد صادرات گاز به پاکستان مورد سئوال واقع شده بود، به گزارش رادیو فردا در آمریکا، ریچارد هالبروک، فرستاده ویژه آمریکا در امور پاکستان و افغانستان، به دولت اسلام آباد هشدار داد که تحریم‌های جدید واشنگتن علیه جمهوری اسلامی ایران ممکن است خط لوله گاز ایران - پاکستان را نیز در بر گیرد.وی مشارکت شرکت‌های پاکستانی و دولت ایران در طرح انتقال گاز طبیعی ایران به پاکستان را مشمول تحریم‌های واشنگتن علیه تهران دانست و هشدار داد که پاکستان خود را “بیش از حد متعهد” به انجام این قرارداد نکند.
آقای هالبروک در پاسخ به اینکه این تحریم‌ها چگونه می‌تواند دامنگیر پاکستان نیز شود، به خبرنگاران گفت: “هم اکنون قانون تحریم‌های جدید علیه ایران در کنگره آمریکا در حال تدوین است و پاکستان باید تا تصویب نهایی این قانون منتظر بماند.”
وی با توجه به پروژه خط لوله انتقال گاز از ایران به پاکستان افزود: “ما می‌دانیم که پاکستان برای تأمین انرژی خود با مشکلات فراوانی روبه رو است، اما قوانین در حال تدوین در کنگره آمریکا ممکن است که این پروژه را نیز در بر گیرد.”
قرارداد ساخت خط لوله و انتقال گاز طبیعی از ایران به پاکستان هفته گذشته پس از ماه‌ها رایزنی بین دو کشور نهایی شد. قرار است با اجرایی شدن این قرارداد از فروردین ماه سال ۹۳ خورشیدی، (مارس ۲۰۱۴ میلادی) روزانه ۲۱.۵ میلیون متر مکعب گاز ایران برای مدت ۲۵ سال به پاکستان صادر شود.آن هم در حالیکه رهبران اتحادیه اروپا هم روز پنجشنبه بر سر تحریم‌های بیشتر ایران در بروکسل به توافق رسیدند؛ این تحریم‌هابا فراتر رفتن از قطعنامه تازه شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، شامل اقداماتی برای منع سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز و صنعت پالایشگاهی ایران خواهد بود. البته خبرگزاری رویترز، به نقل از منابع دیپلماتیک خود گزارش داده بود که برخی از کشورهای اتحادیه اروپا و از جمله آلمان به دلیل سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران، درباره شدت بخشیدن به تحریم‌های ایران دارای ملاحظات و نگرانی‌هایی بودند، اما با این حال همه رهبران این اتحادیه سرانجام بیانیه‌ای قاطع صادرکردند.همزمان خزانه‌داری آمریکا هم در چارچوب اجرای قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت علیه ایران، روز چهارشنبه فرمانده سپاه و وزیر دفاع ایران را به همراه تعدادی از شرکت‌های نفتی، یک بانک دولتی و نیروی هوایی و فرماندهی موشکی سپاه در فهرست تحریم خود قرار داد.
