سولماز شریف
علت انتشار چند بیانیه در یکی- دوماهه اخیر با امضای روزنامه نگاران، مسئله ایست که با عبدالرضا تاجیک، دبیر سرویس سیاسی روزنامه توقیف شده شرق در میان گذاشته ایم. وی که جملگی این نامه ها را امضا کرده، می گوید: “می خواهیم از حقوقی که داریم دفاع کنیم”.
چرا یکباره حجم بیانیه های روزنامه نگاران افزایش یافت؟
از نظر من دو دلیل باعث این حرکت شد. یکی تشدید فشارهای نظام سیاسی به جامعه روزنامه نگاری و از طرف دیگر نادیده گرفتن حقوق صنفی روزنامه نگاران توسط برخی از مدیران ارشد روزنامه ها. این دو عامل سبب شد تا روزنامه نگاران به فکر چاره بیفتند و نسبت به هر برخوردی که حقوق صنفی آنان را نقض می کند و به خطر می اندازد، موضع گیری کنند. همچنین در پی این بیانیه ها، انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران را تحت فشار قرار دهند تا موارد رخداده را در هیات مدیره بررسی کند و در خصوص آن اقدامی انجام دهد.
انتشار بیانیه هاتا کجا پیش خواهد رفت؟
در واقع دوستانی که در این زمینه فعال هستند، تصمیم دارند هر ده روز یکبار، اتفاقی را که حقوق صنفی روزنامه نگاران را نقض می کند به صورت بیانیه مطرح کنند. تقریبا می توان گفت یک گزارش ده روزه از روند روزنامه نگاری در ایران است که البته تنها در همین دو حوزه هم خواهد بود.یکی اخباری در خصوص احضار و بازداشت روزنامه نگاران یا توقیف و فشار در روزنامه ها و دیگری در خصوص رفتارهای برخی از مسئولین روزنامه ها که منجر به نقض حقوق صنفی یک روزنامه نگار می شود.
شما گفتید طی این چند وقت اخیر فشار بر روزنامه نگاران زیاد شده است. آیا قبل از آن جامعه روزنامه نگاری در شرایط مطلوبی به سر می برد؟
خیر. روزنامه نگاری آزاد و مستقل در مجموع تنها در دوره مصدق و یک دوره کوتاه پس از پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشت. به غیر از آن نه قبل و نه بعد از انقلاب ما چنین نوع فعالیتی به معنای واقعی کلمه را تجربه نکرده ایم. اما در شرایط کنونی با موارد دیگری رو به رو هستیم. به طور مثال برخی از نهادها که باید حافظ منافع روزنامه نگاری باشند، در جایگاه اصلی قرار نگرفته و محدود کننده مطبوعات شده اند. در چند وقت اخیر فشارهای دیگر هم بر روزنامه ها شدت گرفته است، به نحوی که پیشتر یک مسئول در دستگاه قضایی در صدد بود تا خبری منتشر نشود یا برخی از نهادها یک سری خطوط قرمز داشتند که آنها را به صورت دستورالعمل به معاونت مطبوعاتی وزارات ارشاد ارسال می کردند و آن دستورالعمل از طریق وزارت ارشاد به روزنامه ها ابلاغ می شد، اما امروز برخی از مسئولین دیگر شخصا وارد عمل می شوند و مدیران روزنامه ها را مجبور به درج نکردن یک خبر خاص و یا درج کردن خبر خاص دیگری می کنند! به نظر من الان دیگر خط قرمزی وجود ندارد. یک خط سبز وجود دارد برای آن چیزهایی که می توان درباره اش نوشت.
و چرا روزنامه نگاران اینک به علنی کردن نارضایتی شان پرداخته اند؟
متاسفانه در یک مقطعی برخی از دوستان نسبت به حقوق صنفی خود بی تفاوت شدند. حتی به حق آزادی بیان هم که به آن معتقدیم، آنطور که باید و شاید توجه نکردند. اما اینک با توجه به همین فشارهای وارده و ایستادگی روزنامه نگاران بر احقاق حقوق صنفی خود، می توان در آینده در جهت بحث احقاق آزادی بیان هم تلاش کرد.
آیا نگران سخت گیریها و اعمال فشارهای بیشتر بر روزنامه نگاران در پی انتشار این بیانیه ها نیستید؟
حرکت ما قانونی است. ما هم شهروند این جامعه هستیم و حقوقی داریم. ما می خواهیم شغلی آبرومند داشته باشیم و از حقوقی که داریم دفاع کنیم. لذا در مواردی که احساس کنیم این حقوق نادیده گرفته می شود، اعتراض می کنیم. این همان مصداق امر به معروف و نهی از منکر است. اگر کسی این اقدام را زیر سئوال ببرد و یا واکنش غیرمنطقی نسبت به آن داشته باشد، یکی از اصول اسلامی را زیر سئوال برده است. فکر نمی کنم کار خلاف یا مسئله سازی باشد. آنان که این حقوق را تضییع می کنند باید نگران باشد.
این بیانیه ها به همان دو موضوعی که اشاره کردید محدود می ماند یا وارد عرصه های دیگری هم خواهد شد؟
اگر به لیست افرادی که امضای آنان پای بیانیه ها هست دقت کنید می بینید که طیف های مختلفی از افراد با دیدگاههای مختلف آن را امضا کرده اند.اگر وارد مسایل سیاسی- اجتماعی شویم این انسجام را نخواهیم داشت. ما بیشتر دنبال تاکید بر مسایل صنفی هستیم نه سیاسی. به دنبال مجاب کردن مدیران مطبوعات در رعایت حقوق همکارانمان در روزنامه ها و تاکید بر حقوق یک روزنامه نگار که آزادی بیان هم شامل آن می شود.