محمد باقر قالیباف تا یک ماه پیش رویای ریاست‌جمهوری در سر داشت و خیلی‌ها شانس زیادی هم برایش قائل بودند، اما اکنون، سرنوشت اتاق اش در طبقه نهم ساختمان شهرداری هم به موضوعی رمزآلود تبدیل شده است. شورای چهارم کلید شهر را به چه کسی می‌سپارد؟ مستاجر جدید ساختمان خیابان بهشت که خواهد بود؟
چهارمین دوره شورای شهر تهران از تاریخ ۱۲ شهریور ماه آغاز به کار خواهد کرد اما از همان فردای اعلام رسمی نتایج، مهم‌ترین بحث پیش روی ۳۱ منتخب این شورا، شهردار تهران بود و گمانه‌زنی‌های بسیاری هم در این زمینه منتشر شده است. عصر سه شنبه ۱۱ تیرماه، اولین نشست غیررسمی شورای شهر پایتخت برگزار شد تا منتخبان با شورا، آشناتر شوند؛ شورایی که با بیش از دو برابر شدن اعضایش این دوره چهره بسیار متفاوتی خواهد داشت. این ۳۱ تن را می‌توان به سه پاره اصلاح‌طلب، اصولگرا و مستقل تقسیم‌بندی کرد اما این تفکیک هم بسیار ژله‌ای بوده و بخصوص در میان اصولگرایان گرایش‌های متفاوتی نسبت به شهردار فعلی و شهردار آینده وجود دارد. در میان اصلاح‌طلبان هم با اینکه همگی از یک لیست واحد به شورا راه یافته‌اند اما باز امکان اختلاف نظر و رای وجود دارد؛ کما اینکه محمدمهدی تندگویان از این ائتلاف به دیدار قالیباف رفته، هرچند که می‌گوید این دیدار “عادی” بوده است.
هنوز تصمیمی گرفته نشده است
یکی از اعضای اصلاح‌طلب شورای شهر تهران در گفت‌وگو با “روز” تاکید می‌کند که هنوز هیچ تصمیمی برای شهرداری تهران گرفته نشده و همه چیز در حد حرف است. او با قید مطرح نشدن نامش معتقد است رسانه‌ها نباید این قدر موضوع را بزرگنمایی کنند چرا که ممکن است به یک نبرد حیثیتی اصولگراـ-اصلاح‌طلب تبدیل شود و توان اصلاح‌طلبان شورا را از همان ابتدا معطوف به تقابل سیاسی و جناحی کند.
او می‌گوید: “فرصت زیاد است، می‌نشینیم و بحث می‌کنیم و با سبک و سنگین کردن به یک انتخاب واحد می‌رسیم. حالا ممکن است ابقای آقای قالیباف باشد یا یک گزینه دیگر.”
محسن سرخو، یکی دیگر از اصلاح‌طلبان راه یافته به شورای چهارم تهران است. او هم با اشاره به زمان پیش رو تا شروع به کار شورا می‌گوید که “بحث های زیادی در این باره وجود دارد. اما بحث اصلی این است که شهردار فرد اجرایی باشد. قاعدتا باید به جمع بندی برسیم.”
محمد علی نجفی که این روزها نامش در لیست‌های احتمالی کابینه زیاد دیده می‌شود، عضو فعلی شورا است اما در انتخابات دور چهارم اساسا شرکت نکرد. نجفی دیدارهای قالیباف با اعضای شورای چهارم را تایید می‌کند اما می‌گوید که نباید به همه این دیدارها سیاسی نگاه کرد. او که با روزنامه بهار گفت‌وگو کرده است عنوان می‌کند: “برای ما اصلا مهم نیست که شهردار از چه جناح سیاسی باشد و این گمانه‌زنی‌ها هم درست نیست، باید صبر کنیم، تا دو ماه دیگر وقت هست. با این رفتار هم افراد می‌سوزند هم عده‌ای آنها را تخریب می‌کنند. ما باید افراد مورد نظر را انتخاب کنیم، شاخص‌بندی کنیم تا به مرحله انتخاب شهردار برسیم. باید پس از بررسی کارنامه افراد در این‌باره تصمیم‌گیری شود. اصلاح‌طلبان ۱۴ نفرند و رای آنها تعیین‌کننده است. تاکید می‌کنم اصل مهم برای ما انتخاب شهرداری است که بتواند با دولت کار کند و در ارتباط با دولت مشکلات تهران را حل کند.”
سال ۸۶ وقتی نجفی در جمع سه اصلاح‌طلب شورا، در اقلیت محض قرار داشت، برای تمدید شهرداری قالیباف، اختلافاتی بروز کرد. چندین دفعه رای‌گیری شد و پس از جلسات متعدد پشت درهای بسته، قالیباف با اختلاف یک رای شهردار ماند. روایت بسیار شنیده شده از این جریان این است که با یک تماس تلفنی رای به نفع قالیباف برگشته است. اما نجفی این موضوع را تکذیب می‌کند: “غیر ممکن می‌دانم که از مراکز بالاتر برای انتخاب شهردار تهران دخالت کنند چه دولت و چه هر جای دیگری بالاتر از دولت، من این تحلیل را درست و شدنی نمی‌دانم.”
نامهایی که مطرح شده است
به جز ائتلاف “در امتداد مهر” یا همان حامیان احمدی‌نژاد و مشایی که علی نیکزاد، وزیر راه و شهرسازی کابینه احمدی‌نژاد را به عنوان شهردار مورد نظر خود معرفی کرده بودند و هیچ یک از اعضای فهرستشان به شورا راه نیافت، هیچ گروهی به طور رسمی درباره شهردار مدنظر خود اعلام موضع نکرده است.
پس از ردصلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان و چهره‌هایی مانند محسن هاشمی و معصومه ابتکار، شایعاتی مبنی بر انتخاب این دو به عنوان شهردار آینده به گوش می‌رسید که با توجه به ساختار قدرت در ایران و ملاحظات عرفی و شرعی در مورد شهردار شدن یک زن، دومی ناممکن به نظر می‌رسد اما از هاشمی همچنان به عنوان یکی از گزینه‌های اصلاح‌طلبان نام برده می‌شود.
حبیب‌الله بیطرف و مرتضی حاجی هم با سابقه وزارت در دولت خاتمی، گزینه‌هایی دیگری هستند که از آنان به عنوان شهردار دلخواه اصلاح‌طلبان نام برده می‌شوند. حاجی هم یکی از ردصلاحیت‌شدگان انتخابات شوراها بود.
وبسایت تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، مطرح شدن این نامها را این گونه تحلیل کرده است: “مطرح شدن نامهایی همچون محسن هاشمی، معصومه ابتکار، محمد بهشتی، رضا اردکانیان، حبیب‌الله بیطرف، مرتضی حاجی و محمد ستاری‌فرکه از اردوگاه اصلاح‌طلبان هستند بیشتر از آنکه رنگ حقیقت به‌خود بگیرد، در واقع تلاشی است برای اصلاح‌طلبان شورا، و مطرح شدن این نامها، عملاً پیام و سیگنالی به اصولگرایان است که به ما امتیاز بدهید تا به شهردار مورد نظرتان رأی بدهیم. اصلاح‌طلبان خودشان خوب می‌دانند شرایط و فضای سیاسی شورا این فرصت را به آنها نخواهد داد که شهردار مورد نظرشان را بر مسند شهرداری بنشانند اما نیک می‌دانند که اصولگرایان برای رأی‌آوری پرقدرت شهردار مورد نظرشان، به رأی اصلاح‌طلبان نیاز دارند و به‌همین خاطر است که اصلاح‌طلبان در یک صف‌بندی ظاهری می‌خواهند تا اصولگرایان را پای میز مذاکره و معامله سیاسی بکشانند.”
اضلاع تصمیم‌ساز
گمانه‌زنی‌های زیادی درباره شهردار آینده تهران و وضعیت شورای شهر وجود دارد. یکی از آنها، به توافق رسیدن اصلاح‌طلبان با حامیان قالیباف بر سر ادامه شهرداری اوست به شرط اینکه ریاست شورا هم به مسجد جامعی برسد. مسجد جامعی که به عنوان یک چهره فرهنگی در لیست‌های پیش‌بینی کابینه حضور پررنگی دارد به دلیل اقلیت ضعیف اصلاح‌طلبان در شورای سوم حتی ریاست کمیسیون فرهنگی را هم از دست داده بود و مشخص نیست که این دوره می‌ماند و تا ریاست هم ارتقا پیدا می‌کند یا اینکه دوباره وزیر خواهد شد.
در این بین، مهدی چمران را هم نباید در معادلات انتخاب رییس شورا و شهردار دست کم گرفت. او که حدود ۱۰ سال رییس پارلمان شهری پایتخت بوده مواضع سیاسی‌اش را شفاف عنوان نمی‌کند، در ریاست شورا هم بسیار مایل به برگزاری جلسات غیرعلنی و لابی‌های پشت پرده است.
او مسلما منتقدانی در میان اعضای شورا دارد اما این دوره هم رای اول تهران را به خود اختصاص داده است.
چمران در گفت‌وگوهای مطبوعاتی‌اش از اظهارنظر درباره قالیباف و احتمال ابقایش خودداری کرده اما پیش از انتخابات در یک نشست دانشجویی عنوان کرد که با قالیباف اختلاف فکری دارد و احمدی‌نژاد را در شهرداری موفق‌تر از قالیباف می‌داند.
ضلع سوم این ماجرا هم شخص قالیباف است. معلوم نیست او این روزها در اتاق طبقه نهم ساختمان شهرداری به چه می‌اندیشد، با کجا و چه کسانی لابی کرده و چقدر مایل به ادامه شهردار بودن است.
