محبوبه نیک نهاد
واکنش منفی جناح راست سنتی به موضوع تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی و استعفای علی لاریجانی، که در روزهای گذشته با سخنان محمدرضا باهنر در خصوص اختلافات لاریجانی با احمدی نژاد، و همچنین نامه 180 نماینده مجلس در حمایت از لاریجانی آغاز شده بود، دیروز با اظهارات غیرمنتظره ولایتی در انتقاد از کناره‌گیری لاریجانی وارد مرحله جدیدی شد.
علی اکبر ولایتی که مشاور آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در امور بین المللی است و از این لحاظ برای اظهارات او می‌توان معنای ویژه‌ای قائل بود، دیروز در مصاحبه با ایسنا با لحنی بی‌سابقه از کنار رفتن لاریجانی از سمت خود و “عدم خویشتن‌داری مسئولین در ماجرای استعفای لاریجانی” انتقاد کرد و گفت: “قطعا بهتر بود این اتفاق در فضای منفی موجود بین‌المللی علیه ایران نمی‌افتاد.“
وی در این مصاحبه همچنین از عملکرد علی لاریجانی و حسن روحانی به طور توامان تقدیر و حمایت کرد تا طعنه خود به احمدی نژاد و حامیان او را در این خصوص تکمیل کرده باشد، و سپس تکرار کرد: “در شرایط حساس و مهمی که پرونده هسته‌ای مطرح است، بهتر بود که این نوع تحولات مهم اتفاق نیفتد و یا حتی‌الامکان از آن جلوگیری می‌شد.“
جانبداری از لاریجانی، علیه احمدی نژاد
اشاره تلویحی ولایتی به موضوعی است که فردای روزی که پذیرش استعفای لاریجانی اعلام شد، از زبان نایب‌رئیس مجلس هفتم بیان شده بود. باهنر به اختلاف نظر لاریجانی و احمدی نژاد اشاره و تاکید کرده بود که: ”همکاری این دو دیگر ممکن نبود.” همزمان با باهنر، برخی منابع نیز از فشار احمدی نژاد برای استعفای لاریجانی خبر داده بودند.
مشاور رهبری اکنون در حالی از کنار گذاشته شدن لاریجانی از پرونده هسته‌ای در “شرایط حساس کنونی” انتقاد می‌کند که پذیرش این استعفا از سوی احمدی نژاد که با استقبال بی‌سروصدای جناح تندروی حامی احمدی نژاد روبهرو شده است. در واقع این جناح از لحظه اعلام این خبر، تلاش کردند موضوع را کم‌اهمیت جلوه دهند و حتی با پررنگ کردن احتمال حضور لاریجانی در انتخابات، سعی کردند این استعفا را با آن هدف جلوه دهند؛ حال آنکه دبیر شورای عالی امنیت ملی برای شرکت در انتخابات مجلس نیازی به استعفا ندارد.
نارضایتی آشکار محافظه‌کاران
اما برخلاف جناح حامی احمدی نژاد، دیگر طیف‌های محافظه‌کاران از روز اول هیچ تلاشی برای پنهان کردن ناراحتی و نگرانی خود از کنار گذاشتن لاریجانی از این سمت کلیدی نکردند؛ به طوری که در اولین ساعات احمد توکلی در گفت‌گو با سایت “الف” که منتسب به خود اوست، از جابجایی لاریجانی ابراز تاسف کرد و با انتقاد صریح از فردی که برای جانشینی وی در نظر گرفته شده، وی در این حد ندانست. توکلی همچنین ابراز امیدواری کرد که این جابجایی‌ها منجر به تغییر ترکیب دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نشود و صراحتا گفت: “امیدوارم خسارت این تصمیم بیشتر از این نباشد.“
تقدیر رسانه‌ای فعالان سیاسی و حزبی اصولگرا، دیگر واکنش این جناح بود که برای منفی نشان دادن رویکرد این جناح به استعفای لاریجانی، دائما در این روزها در رسانه‌های محافظه‌کاران تکرار شد. تقدیر جامعه اسلامی مهندسین، یکی از مهمترین احزاب اصولگرا، از لاریجانی در فردای استعفای وی نمونه‌ای از این واکنش انتقادی است که در بین اعضای احزاب دیگر نیز گسترش یافت و گستره آن حتی به جمعیت ایثارگران هم کشیده شد.
این تقدیرها از لاریجانی که معنایی جز انتقاد از استعفای وی ندارد، روز گذشته با نامه 180 نماینده مجلس اصولگرای هفتم در حمایت از عملکرد و فعالیت‌های لاریجانی تکمیل شد. این نمایندگان اصولگرا در نامه خود با اشاره‌ای که ضمیر آن مشخص است، تاکید کردند که: “روند پرونده هسته ای باید همچون گذشته یک روال منطقی را داشته باشد” و از تلاش‌ها و تدبیرهای لاریجانی نیز تقدیر کردند. اما نامه این 180 نماینده، برخلاف آیین‌نامه داخلی مجلس که 150 امضا را برای خوانده شدن نامه کافی می‌داند، از تریبون مجلس خوانده نشد. هیئت رئیسه مجلس، عمل خود را این‌گونه توجیه کرد که قرائت نامه از تریبون، ممکن است با واکنش علنی حامیان احمدی نژاد در صحن مجلس روبهرو شود.
دیدگاه دیگر منتقدان دولت
علاوه بر راست سنتی و محافظه‌کار، جناح های سیاسی دیگر از جمله اصلاح طلبان، کارگزاران و بخشی از نمایندگان غیر اصولگرای مجلس نیز از موفقیت جناح حامی احمدی نژاد در کنار گذاشتن لاریجانی ابراز نگرانی کردند.
محمد هاشمی، دبیر سیاسی حزب کارگزاران که عضو مجمع تشخیص مصلحت نیز هست، دیروز تحلیل قابل تاملی در این باره داشت و رفتن لاریجانی را “نشانه تنگ‌تر شدن حلقه مدیران نظام” دانست. وی به “آفتاب” گفت: ”استعفای لاریجانی نشان دهنده تنگ‌تر شدن دایره مدیران اجرایی در کشور است که به کاهش یافتن ضریب تعامل دولت برای استفاده از مدیران کشور و سلایق مختلف برمی‌گردد. لاریجانی از نظر تقسیم‌بندی در گروه اصولگرایان قرار دارد و جایگاه بالایی هم در این گروه دارد بنابراین وقتی در دایره اصولگرایی اشخاصی مانند لاریجانی و نظرات وی برای دولت قابل تحمل نباشد و با شیوه رایج خود با او برخورد حذفی کنند، واقعا جای تاسف دارد… روز به روز این دایره محدودتر می‌شود و ضریب تحمل دولت برای پذیرش نظرات حتی در دایره اصولگرایی تنگ‌تر می‌شود و معلوم نیست سرانجام این برخورد به کجا می‌رسد و سرنوشت کشور را به کجا می‌برد.“