عدم تشکیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی با وجود وعده های مکرر حسن روحانی در زمان تبلیغات انتخاباتی اش و حتی اعلام احیای این سازمان در طی صد روز اول ریاست جمهوری، انتقادات زیادی برانگیخته است. محمدباقر نوبخت سخنگوی هیأت دولت در آخرین گفتگویش با خبرنگاران باز هم به توجیه این اقدام پرداخت و گفت: “این سازمان از همان ابتدا تشکیل شده بود زمانی که آقای رئیس جمهور به بنده مسئولیت معاونت برنامهریزی و هم مسئولیت توسعه منابع انسانی و اخیراً اختیارات مربوط به امور استخدامی را داد. مشخص است که این سازمان از همان ابتدا تشکیل شده است. اگر منظور شما از تشکیل این سازمان تعویض تابلو است این کار انجام خواهد شد.”
نوبخت دهم شهریور ماه نیز وعده داده بود که تا یک ماه آینده تکلیف سازمان مدیریت و برنامه ریزی معلوم خواهد شد. او تاکید داشت: “برای هویت‌بخشی به سازمان مدیریت سناریوهای متفاوتی مطرح است از جمله اینکه به صورت سازمان مدیریت احیا شود و یا سازمان برنامه و بودجه و یا اینکه به عنوان معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ادامه فعالیت دهد و یا وضع دیگری داشته باشد که تا ماه آینده برای انتخاب یکی از این حالت‌ها به جمع‌بندی خواهیم رسید.”
خلف وعده دولت درباره وضعیت سازمان برنامه، نارضایتی کارشناسان اقتصادی را برانگیخته است. خبرگزاری ایلنا، در گزارشی از قول دکتر بایزید مردوخی، کار‌شناس اقتصادی نوشت: “ قطعا باید این سازمان ایجاد شود چرا که تشکیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی در شرایطی که متغیر‌های کلان اقتصادی کشور به وضع اقتصاد را وارونه نشان می‌دهند وجود یک مغز متفکر و تمرکز یافته و فارغ از هر گونه جناح بندی را الزامی می‌کند.” او تاکید داشت: “سازمان برنامه تنها نهادی است که مسوولیت و امکان ارزشیابی پروژه‌های توسعه‌ای را در کشور دارد. سازمان برنامه همچنین این امکان را دارد که با اصلاح ساختارهای اقتصادی، شرایط کلان توسعه را تحلیل کند و راه اصلاح روش‌ها را به دولت و جامعه نشان دهد.”
دکتر مهدی تقوی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز معتقد بود: “سازمان مدیریت و برنامه نقش مهمی بر اقتصاد کشور دارد و به همین علت است که در خصوص این سازمان و اینکه چه سابقه یی داشته و چه اتفاقاتی بر آن گذشته، خیلی گفته شده است اما آنچه مشخص است، یکی از ابزارهای انتقادی شدید نسبت به دولت گذشته به خصوص در جمع نخبگان، روشنفکران و کارشناسان این بود که چرا این سازمان را منحل کردند و چرا کشور را به هرج و مرج اقتصادی کشاندند چرا که انحلال این سازمان عملا بی‌نظمی‌های جدی را در بودجه سالیانه وارد می‌کند و مجلس را به درد سر می‌اندازد.”
اما چرا دولت روحانی با وجود وعده های فراوانی که در این مورد داده است، حاضر به احیای سازمان برنامه نیست؟ عزت‌الله یوسفیان ملا عضو کمیسیون برنامه مجلس سال گذشته و پس از آغاز به کار دولت حسن روحانی، در گفتگو با خبرگزاری فارس علت عدم تمایل دولت را چنین شرح داده است: “قبلاً این طور بود که سازمان مدیریت قدرتی شده بود و هریک از وزرا برای درخواست بودجه باید نزد یکی از مدیران کل این سازمان می‌آمد و درخواست می‌کرد در حالی که الان وزیر تخصیص را انجام می‌دهد اما با تصویب این طرح مجدداً دست وزارتخانه‌ها از بودجه کوتاه می‌شود.”
واحد مرکزی خبر، وابسته به صدا و سیما نیز در گزارشی که هفته پیش منتشر کرد، نوشت: “موافقان انحلال سازمان مدیریت معتقد بودند؛ این نهاد اقتدارگراست و به راحتی نمی شود از آن بودجه گرفت. در اقتدارگرایی سازمان مدیریت همین بس که وزرا مجبور بودند برای متقاعد کردن این سازمان در اختصاص بودجه در صف انتظار دیدن یکی از مسئولان این سازمان بنشینند که در فصل بودجه این امد و شدها چشمگیر تر بود. به این ترتیب منتقدان سازمان مدیریت می گفتند دست و بال بخش اجرایی کشور در پاره ای موارد بسته می شود.” نویسنده گزارش اضافه کرده بود: “آنها همچنین معتقد بودند، تفکر حاکم بر سازمان مدیریت، لیبرالیستی است. منتقدان بخصوص به مستندات برنامه چهارم توسعه اشاره می کنند که در آن آمده بود، کلید حل همه مشکلات اقتصاد ایجاد رابطه با امریکاست.”
در بخش دیگری از این گزارش با اشاره به وعده های دولت جدید برای احیای سازمان برنامه و خلف وعده انجام شده در این مورد، آمده بود: “چند روز پیش خبری تأمل برانگیز از قول کردبچه از موسپیدان بودجه ای منتشر شد که گفته بود دستگاههای دولتی نمی خواهند کسی در کارشان دخالت کند. حرفش یادآور زمانی بود که وزرا باید پشت اتاق رئیس سازمان مدیریت صف می کشیدند.”
محمدعلی عبدالله زاده نماینده راستگرای مجلس و عضو کمیسیون بودجه اخیرا گفته است: “این سازمان در دولت نهم نبایستی منحل می‌شد و اگر هم مشکلی وجود داشت، دولت باید اصلاحش می‌کرد. درست است، انحلال سازمان مدیریت یک شبه اتفاق افتاد، اما یک شبه هم نمی‌‌توان آن را احیا کرد، احیای سازمان مدیریت باید همراه با حفظ شئون مالی و برنامهریزی آن باید باشد.” او تاکید داشت: “بهتر است دولت نسبت به احیای این سازمان عجله نکند تا با برنامه‌‌ریزی‌‌های جامعی که صورت می‌گیرد، سازمانی قدرتمند ایجاد شود و در آینده با مشکلی مواجه نشود.”
این سخنان در حالی است که مجلس پیش از این به دنبال احیای سازمان برنامه بود و حتی طرحی در این زمینه تصویب کرد که در نهایت به دلیل مخالفت شورای نگهبان مسکوت ماند. به نظر می رسد که حتمی مجلس نیز دیگر تمایلی به احیای این سازمان ندارد.
اواخر تیرماه گذشته، غلامرضا تاج گردون، نماینده اصلاح طلب مجلس و رییس کمیسیون برنامه طی گفتگویی با روزنامه اعتماد اعلام کرد: “دولت پاسخ دهد چرا سازمان مدیریت را احیا نمی‌کند؟”
او با اشاره به وعده های مکرر دولت و رئیس دولت برای احیای سازمان برنامه اضافه کرد: “در حال حاضر برداشت من شخصا این است که آقای روحانی یا پشیمان شده یا اینکه نمی‌خواهد چیزی را که گفته، اجرا کند.[..] بالاخره نبود این سازمان یک قدرتی را در یکجا متمرکز می‌کند و معمولا آدم این قدرت را خیلی کم دوست دارد پخش کند. آقای رییس‌جمهور هم باید به فکر این موضوع باشد، چون این مساله می‌تواند فرد رییس‌جمهور را به مسیر اشتباهی بیندازد.”
