چند هفته پس از تصادف یک دیپلمات عربستان در تهران، مرگ دو زائر ایرانی در فرودگاه جده، باعث به وجود آمدن جنجال جدیدی در روابط تهران ـ– ریاض شده است.
این حادثه پس از ورود تانکر خدمات آب به داخل سالن ترانزیت و برخورد با محل استقرار زائران ایرانی رخ داد که در نتیجه دو تن کشته و چهار تن دیگر مجروح شدند. حسن قشقاوی، معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان خارج از کشور وزارت امورخارجه، در این زمینه گفت: “در این سالن اعضای کاروان شماره ۲۸۴۲ تهران حضور داشتند… بعد از این واقعه مدیرکل حج و زیارت عربستان سعودی و سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در جده موضوع را مورد پیگیری قرار داد. طرف سعودی ضمن ابراز تاسف و عذرخواهی قول داده است که پس از بررسی دقیق و کارشناسانه حادثه فوق، نتایج آنرا به اطلاع طرف ایرانی برساند”.
با این وجود رسانه‌های اصول‌گرایان و همچنین شبکه خبری العالم، وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی، نوشتند که مسوولان عربستانی “برای فرار از مسئولیت خود در قبال جان زائران، یکدیگر را متهم می کنند”. العالم در سایت خبری خود نوشت: “سازمان هواپیمایی عربستان، مدیریت “خدمات فرودگاهی” را مسئول حادثه فرودگاه ملک عبدالعزیز در جده دانست. “خالد الخیبری”، سخنگوی رسمی سازمان هواپیمایی غیر نظامی عربستان، در این خصوص گفت که خوروی خدماتی که وارد سالن ترانزیت فرودگاه شد و با زائران ایرانی برخورد کرد، متعلق به شرکت خدمات فرودگاهی خطوط هوایی عربستان است و علت مرگ این زائران را باید از مسئولان این شرکت پرسید… از سوی دیگر “عبدالله مشبب الأجهر” معاون مدیر کل روابط عمومی خطوط هوایی عربستان سعودی نیز به این سخن اکتفا کرد که این مسئله به فرودگاه جده مربوط می شود”.
گرچه مسوولان کشور عربستان از نقص فنی به عنوان دلیل اصلی این حادثه یاد می‌کنند، اما برخی رسانه‌ها اعتقاد دیگری دارند. شبکه ایران، وابسته به موسسه دولتی ایران، به نقل از یک “شاهد عینی” نوشت: “خیلی از ما دیدیم که شخصی در داخل کامیون در هنگام شروع حرکت وجود دارد که بعد از حرکت از دید ما غایب شد که احتمالا از کامیون بیرون پریده است… فرمانده نظامیان حاضر در محل حادثه به بنده گفت که کامیون دنده اتوماتیک بوده و در حالیکه دنده در حالت دنده جلو بوده راننده هندی استارت زده است که از نظر کارشناسی غیر ممکن است زیرا هیچ اتومبیل اتوماتیکی در حالت دنده جلو استارت نمی خورد… بعضی هم می گفتند که کامیون روشن بوده و راننده در حالیکه دنده روی حالت حرکت بوده ترمز دستی کشیده و بعدا اشتباها ترمز دستی رها شده و کامیون حرکت کرده است این موضوع نیز از نظر حاضران مردود است، زیرا اگر ترمز دستی رها شود کامیون با چنین بار سنگینی این قدر سرعت نمی گیرد”.
شبکه ایران همچنین نوشته است: “در میان زائران ایرانی که در این روزها در عربستان به سر می برند، احتمال عمدی بودن این حادثه بسیار مطرح شده است. در فرودگاه حجاج جده تنها یک آمبولانس وجود داشت و با وجود نزدیکی به محل حادثه، نیروی امدادی پس از ۱۵ دقیقه به محل رسیدند. ابتدایی ترین کمک ها به زائران مثل آب آشامیدنی هم پس از یک و ساعت و نیم به حجاج ایرانی ارائه شده است”.
هم‌زمان با این رخدادها، عبدالله جوادی آملی، گفته است: “وقتی مقابل سفارت عربستان در تهران به خاطر مرگ نایف بن عبدالعزیز٬ ولیعهد این کشور شیرینی توزیع می‌شود نباید انتظار داشت ریاض برای حجاج ایرانی فرش قرمز پهن کند”.
اشاره جوادی آملی به حرکتی است که خردادماه گذشته برخی نیروهای حزب‌اللهی انجام داده بودندو آنها پس از مرگ شاهزاده عربستان سعودی، با حضور در مقابل سفارت این کشور، اقدام به پخش شیرینی کردند. رسانه‌های اصول‌گرا آن زمان از این افراد به عنوان “خانواده شهدای حج خونین” یاد کرده بودند.
حج خونین اشاره به درگیری میان زائران ایرانی و پلیس عربستان در سال ۶۴ دارد. در نتیجه این درگیری‌ها، ده‌ها تن از زائران ایرانی کشته وزخمی شدند. این درگیری‌ها پس از اصرار طرف ایرانی برای برگزاری مراسم “برائت از مشرکین” رخ داده بود. مقامات کشور عربستان، جمهوری اسلامی را متهم می‌کردند که با اعزام افراد مسلح به مراسم حج، حرمت این مراسم را نادیده گرفته و مقامات ایرانی می گفتند که درگیری در پی اقدام پلیس سعودی برای جلوگیری از تظاهرات سیاسی و مسالمت آمیز زائران ایرانی در جریان حج روی داد. در نتیجه این اتفاق ایران برای چند سال سفر زیارتی به عربستان را متوقف کرد.
حادثه تازه اما چند هفته پس از تصادف یک دیپلمات عربستانی در ایران رخ داده که منجر به کشته شدن یک شهروند ایرانی شد. مقام‌های پلیس گفته‌اند که این دیپلمات عربستانی در حال مستی رانندگی می‌کرده و به دلیل سرعت غیر متعارف و عدم تعادل، در مسیر شرق به غرب اتوبان ارتش، تصادف کرده و باعث مرگ یک شهروند شده است.
گرچه در روزهای گذشته شایعاتی پیرامون خروج وی از ایران وجود داشت، اما علاالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، گفته است که به این فرد اجازه خروج از ایران داده نشده است: “تخلفات دیپلمات عربستانی مضاعف است. اولاً چندین بطری مشروب در داخل ماشین این کارمند مشهود بود که چند تا از آنها هم باز بوده و براساس تستی که پلیس انجام داده وی در حال مستی این کار را انجام داده است. تا روشن شدن تکلیف و استیفای حقوق خانواده شهروند ایرانی از خارج شدن این دیپلمات از کشور ممانعت شده است.”
حسن قشقاوی نیز با حضور در مجلس و در پاسخ به سوال نمایندگان گفته است که “دیپلمات خاطی عربستانی همچنان در کشور حضور دارد و از کشور خارج نشده است.”
روابط جمهوری اسلامی و عربستان سعودی در ماه‌های گذشته رو به تیرگی گذاشته و در مواردی منجر به درگیری لفظی هم شده است. مواضع متفاوت دو طرف در مقابل مسایل منطقه هم‌چون سوریه و بحرین، از جمله عوامل این درگیری‌هاست. دولت عربستان در روزهای پایانی سال گذشته، خبر از آن داده بود که یک شهروند ایرانی را در این کشور به اتهام جاسوسی بازداشت کرده است.
