سعید برزگر
“ما نباید هزینه مذاکره با آمریکا را بپردازیم.اما اکنون می بینیم با اقداماتی که از سوی ما انجام می شود در واقع در حال پرداختن این هزینه هستیم. پیام تبریک آقای احمدی نژاد به مناسبت پیروزی اوباما در انتخابات از این جمله است.این پیام به هیچ وجه موضع ما را در مذاکرات احتمالی با آمریکا تقویت نکرد”.
محمد جواد ظریف نماینده پیشین ایران در سازمان ملل متحد که در سال جاری میلادی ماموریتش در نیویورک خاتمه یافت و اکنون استاد دانشکده روابط بین الملل و نیز مشاور ویژه منوچهر متکی وزیر امور خارجه است طی نشستی در بنیاد باران، ضمن طرح مسئله بالا به بررسی روابط ایران و آمریکا با توجه بخ انتخابات باراک اوباما پرداخت.
وی در این نشست از جمله اظهار داشت: “پیش از این سیاست ما به شکل دیگری بود.از جمله در زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی، موضع رسمی ایران و همینطور واکنش ایشان به روابط ایران و آمریکا در تریبون های رسمی به این شکل بود که می گفتیم مادامی که آمریکایی‌ها دارایی‌های بلوکه شده ایران را آزاد نکنند ما با آنها سر میز مذاکره نمی‌نشینیم. این اصل حتی در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی هم در پیش گرفته شد.بنابراین پیش از این شرایط به این ترتیب بود که ما برای مذاکره پیش شرط تعیین می‌کردیم در حالی که آمریکایی‌ها همیشه خواهان برگزاری مذاکره بودند.اما امروز شرایط به گونه‌ای شده است که آنها برای ما پیش‌شرط تعیین می‌کنند”.
محمد جواد ظریف در ادامه با اشاره به سخنان وزیر خارجه آمریکا درباره مذاکره با ایران، گفت: “پیش شرط گذاشتن از سوی آمریکایی‌ها هزینه مذاکره را به کشورمان تحمیل می‌کند.بطوریکه کاندولیزا رایس وزیر اورخارجه آمریکا پیش شرط می گذارد و اعلام می کند اگر ایران غنی‌سازی را متوقف کند من به تهران می‌روم.اما قبلا ما برای مذاکرات پیش شرط داشتیم”.
دیپلماسی مردمی
وی سپس به سخنرانی های احمدی نژاد اشاره کرد و با تائید ضمنی دیپلماسی گفتاری در دولت نهم گفت: “بدون شک دیپلماسی مردمی جزئی از اهرم های دیپلماتیک است و در پیشبرد سیاست ها و برنامه ها هم به آن توجه می‌شود اما اینکه فقط به دیپلماسی مردمی توجه کنیم در نهایت نمی تواند مشخص کند که تاکید بیش از اندازه به این اهرم تا چه اندازه اهداف ما را محقق می‌کند”.
وی در ادامه با اشاره به احتمال افزایش دامنه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی از سوی ایالات متحده افزود: “آمریکا هم اکنون نیز در حال وارد آوردن فشارهایی به مراتب بیشتر از دامنه تحریم های شورای امنیت بر ایران است. در این زمینه هم می توان به یکی از مواردی که ایالات متحده توفیق بیشتری در آن داشته اشاره کرد که با فشار مضاعف و خارج از محدوده تحریم ها توانست به جلب حمایت گسترده موسسات مالی برای همکاری نکردن با ایران بپردازد و به نظر من باراک اوباما نیز این راه را ادامه خواهد داد”.
وی در ادامه با اشاره به مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا گفت: “سیاستی که از سوی دولت دنبال می شود سیاست قابل دفاعی نیست. با تاسف باید گفت روشی که از سوی دولت نهم دنبال می‌شود در نهایت اگر مذاکره‌ای میان دو کشور را هم به دنبال داشته باشد، این ایالات متحده است که در مذاکرات دست بالا را خواهد داشت.بنابراین مذاکرات در شرایطی است که آنها فشارها را بر ایران به صورت مستمر تشدید می‌کنند”.
وی سپس با اشاره به مدل و الگوی مطلوب در مذاکره افزود: “اصلی که باید در مذاکرات به آن توجه کنیم این است که نشان دهیم هم امکان و هم توان و قدرت لازم را برای وارد آوردن فشار ویا ضربه به طرف مقابل داریم. اما در این حال نیز نباید با تندروی اجازه دهیم طرف مقابل علیه ما پرونده سازی کند.در واقع نباید بهانه دست آنها بدهیم”.
نماینده سابق ایران در سازمان ملل متحد با اشاره به چهره مثبت اوباما در صحنه جهانی یادآور شد: “ما باید در روابط خود با آمریکا و مناسباتی که در پیش خواهیم گرفت بسیار هوشیار باشیم چرا که با توجه به مشروعیتی که در حال حاضر اوباما به دست آورده است و آرای خوبی که کسب کرده هر اقدامی که علیه ایران انجام دهد و هر سیاستی را که دنبال کند با همراهی بین‌المللی همراه خواهد بود”.
وی در ادامه با اشاره به اینکه دولت ایران و آمریکا هم اکنون دو دولت دارای اختلاف هستند یاد آور شد: “روابط ایران و آمریکا از دید آمریکایی ها مبتنی بر پارادایم دشمن است. در حالی که ما به این رفتار آمریکایی ها واکنش نشان می دهیم.در واقع رفتار واکنشی ما در قبال عملکرد آمریکا مربوط به امروز نیست، از اشغال لانه جاسوسی در 13 آبان تاکنون همه روابط دو کشور و رفتارهای ما واکنش به اقدامات آمریکا بوده است”.
نامه شتابزده به اوباما
وی در ادامه با تاکید مجدد بر عدم نتیجه مثبت نامه تبریک احمدی نژاد به اوباما گفت: “ارسال نامه تبریک برای اوباما بسیار شتاب زده بود.اما به نظرم آقای رئیس جمهور به این خاطر دست به چنین اقدامی زد که نشان دهد تنها کسی است که می‌تواند این شرایط را عوض کند و تنها کسی است که امریکا باید با او صحبت کند”.
وی سپس ویژگی های دیپلماتیک ایران در چند سال اخیر را برشمرد و افزود: “نوع رفتارهای این دوره در سیاست خارجی به گونه‌ای است که ما برخی امتیازات را با هزینه کردن منافع ملی به دست می‌آوریم. نگاه من در رابطه با سیاست خارجی کشورمان کاملا مخالف دولت است.البته همه ما دلمان می‌خواهد شرایط عوض شود از این رو ریاست جمهوری پس از انتخابات پیش رو در کشورمان هزینه‌های زیادی دارد”.
وی همچنین تاکید کرد: “به نظر من آقای خاتمی کسی است که می‌تواند وضعیت کشور را از این شرایطی که در عرصه جهانی داریم تغییر دهد”.
وی همچنین با ذکر مساله ای که منجر به تولید تهدیدی تحت عنوان انقلاب مخملی در ایران شد و حتی چند نفر هم در این ارتباط در ایران بازداشت و به زندان محکوم شدند به تلاش امریکا برای انجام تغییرات اساسی در ایران اشاره کرده و گفت: “ما باید واقعیت را بپذیریم.حقیقت مساله این است که آمریکایی ها طی سالیان اخیر ایرانیان متعددی را به بهانه برگزاری سمینار و همایش علمی وغیره دعوت کرده وبه ایالات متحده و دیگر کشور ها می برند اما این افراد در حین برگزاری سمینار ناگهان متوجه می شوند که در سمیناری که در رابطه با تغییر رژیم ایران بحث می کند حضور یافته اند.از این رو آنچه به عنوان انقلاب مخملی در ایران مورد بحث است توهم نیست”.
امیراحمدی علاقمند است
محمد جواد ظریف همچنین در خلال سخنرانی خود با اشاره به تلاش‌های برخی افراد برای رایزنی رابطه میان ایران و آمریکا و اشاره به هوشنگ امیر احمدی گفت: “من آقای هوشنگ امیر احمدی را از نزدیک می‌شناسم و می‌دانم ایشان علاقه‌مند به برقراری رابطه میان ایران و آمریکا است اما باید توجه کنیم که برقراری رابطه میان دولت‌ها نیاز به واسطه ندارد. چون این واسطه‌ها به دنبال تامین منافع خودشان هستند و این مساله باعث می‌شود دیدگاه‌های دو دولت به اشتباه منتقل شود”.
وی تاکید کرد: “به نظر من سیاست خارجی غیرانتفاعی و (دلالی) رایگان وجود خارجی ندارد.از سوی دیگر دسترسی من به مقامات آمریکایی در سطحی است که آقای امیر احمدی نمی‌تواند فکرش را هم بکند”.