راجر هاردی
ایران در توافق اخیر برای آتش بس در شهرک صدر بغداد نقش عمده ای را ایفا کرد؛ نظیر آنچه پیشتر برای متارکه جنگ در بصره انجام داده بود، تاثیر این کشور در فرونشاندن زبانه های جنگ میان احزاب شیعه، میزان نفوذ ایران در عراق را بیش از پیش نمایان ساخت.
ضمناً به نظر می رسد جلال طالبانی، سیاستمدار کرد و رییس جمهور عراق، میانجی گر کلیدی میان دولت عراق و ایرانی ها بوده است.
آخرین دور از کشمکش ها در عراق از ماه مارس و بدون اخطار قبلی شروع شد. نوری المالکی، نخست وزیر عراق، نیروهای خود را برای درهم شکستن قدرت شبه نظامیانی فرستاد که کنترل بصره را در دست گرفته بودند.
هدف مقدماتی آنها هم ارتش مهدی- شبه نظامیانی تحت رهبری روحانی جوان شیعه مقتدی الصدر- بود. اما ارتش مهدی توانست در این جنگ شش روزه سر پای خود بایستد. ترک خدمت صدها تن از نیروهای عراقی نیز مایه شرمساری نخست وزیر شد.
ایران با نفوذی که هم در دولت عراق و هم در میان احزاب شیعه داشت، برای پایان بخشیدن به خشونت ها پا به میدان گذاشت.
بنا بر آنچه قبلاً در نشریه کریستین ساینس مانیتور به تفصیل اشاره شده، دخالت ایران پس از درخواست طالبانی رییس جمهور عراق از فرمانده سپاه قدس- سردار قاسم سلیمانی- صورت گرفته است.
مقامات ایالات متحده سپاه قدس را که بخش خارجی سپاه پاسداران ایران است، به تجهیز و آموزش شبه نظامیان شیعه متهم کرده است.
مرحله دوم
سرانجام آتش جنگ در بصره فرونشست اما دامنه نزاع درونی شیعه ها به شهرک صدر در حومه بغداد کشیده شد. این منطقه حاشیه ای بغداد منزلگاه بیش از 2 میلیون شیعه و قویاً تحت اختیار ارتش مهدی است.
جنگ شدید بود و هفته ها به درازا کشید. بیش از هزار نفر کشته شدند و خیل عظیمی ار مردم آن شهرک را ترک کردند. نیروهای دولتی از پشتیبانی نیروهای زمینی و هوایی ایالات متحده برخوردار بودند.
با وجود سخنان سرسختانه نخست وزیر، به نظر می رسد او عزم جدی برای پذیرش خطر پایان بخشیدن به تمامی تهدیدات در شهرک صدر را نداشت. در اینجا هم درخواست دیگری از ایران به عمل آمد.
هیاتی از نمایندگان نزدیک به المالکی روانه تهران شدند تا شواهدی از دخالت ایرانی ها در عراق را ارایه دهند ، اما منظور محرمانه این سفر درخواست کمک از ایرانی ها برای پایان بخشیدن به خشونت ها در شهرک صدر بوده است.
این که به باور عموم مقتدی الصدر در ایران به سر می برد، باعث اشاعه این دیدگاه شده که ایران بر روی او نفوذ دارد. هرچند آتش بس امضاء شده در روز دوشنبه بسیار شکننده است، اما این خود شاهدی بر این ادعاست که ایران اگر بخواهد، می تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
پیامی برای پترایوس
کریستین ساینس مانیتور گزارش می دهد در اقدامی با ابعاد مخفی کارانه بیشتر، طالبانی در اوایل ماه آوریل دیدار دیگری نیز با سردار سلیمانی برگزار کرده است.
به گفته این روزنامه، این دیدار پیامی برای ژنرال پترابوس- فرمانده آمریکا در عراق، دربر داشته است. آهنگ این پیام به نحو اعجاب انگیزی صلح طلبانه بوده است.
این گزارش به نقل از سردار ایرانی می گوید: «ما همگی باید با هم کار کنیم- عراق، ایران و ایالات متحده- تا اوضاع را تثبیت کنیم».
موضوع وقتی بیشتر تعجب برانگیز می شود که او مقتدی الصدر را به عنوان «بزرگترین تهدید برای عراق» توصیف می کند و می گوید جنبش او «خارج از کنترل هرکسی» شده است. قضاوت در مورد اهمیت این پیام مشکل است و گفته می شود آمریکایی ها هم درباره آن مردد هستند.
به طور علنی، هیچ تردیدی در مخاصمه میان ایران و ایالات متحده وجود ندارد و هریک دیگری را مسوول خشونت ها در عراق معرفی می کنند. اما در مجموع به نظر می آید که صحنه گردانی ایران در عراق، چیزی نیست که بتوان آن را دست کم گرفت.
منبع: بی بی سی- 15 مه