امید معماریان
نیروهای پلیس تجمع کنندگانی را که برای همراهی پنج تن ازفعالان حوزه زنان به جلوی دادگاه رفته بودند دستگیر کردند. این دادگاه برای رسیدگی به اتهامات سوسن طهماسبی، پروین اردلان، نوشین احمدی خراسانی، فریبا داوودی مهاجر وشهلا انتصاری درخصوص شرکت درتجمع مسالمت آمیز 22 خرداد ماه گذشته برگزار شد. افراد یاد شده - به جز فریبا داوودی مهاجر که برای دیدارفرزند خود در خارج از کشور به سر می برد - هم اکنون به بند 209 زندان اوین منتقل شده اند.
هادی قائمی محقق سازمان دیده بان حقوق بشر مستقردرنیویورک در مورد دستگیری دیروز فعالان جنبش زنان زنان به “روز” گفت: “بازداشت هایی دراین سطح گسترده، بی سابقه وفوق العاده نگران کننده است ودرسطح بین المللی انعکاسی بسیار منفی برای ایران خواهد داشت.” او نحوه این دستگیری ها را حاوی پیام های متعددی دانست که به اعتقاد وی: “زنگ خطری است برای فعالان حقوق بشر درایران، زنگ خطری برای برخوردهای شدید و بی مهابا با فعالانی که خواستار فعالیت های مسالمت آمیز هستند.” به گفته قائمی، چنین برخوردهایی “نشان دهنده نهایت عدم تحمل حکومت دربرابر مدافعین حقوق زن ونهادهای مدنی است، چرا که آنها با این شدت با کسانی که هیچ عمل خلافی انجام نمی دهند، فقط وفقط به خاطر ابراز عقیده شان برخورد می کنند”. او می افزاید: “دیده بان حقوق بشر مصرا از دولت ایران می خواهد به رفتارهایی که مخالف قوانین ایران و قوانین بین الملی است پایان دهد، چرا که خواسته های زنان ایران خواسته های نیمی از مردم ایران است و دولت به سادگی نمی تواند از کنار آن بگذرد. درهیچ کشوری تمامی نخبگان وپیشاهنگان جامعه مدنی به این روند بی رویه و خودسرانه دریک روز بازداشت نمی شوند.”
سایت زنستان که برخی ازگردانندگان آن درمیان بازداشت شدگان هستند در خبری درهمین زمینه آورده است: “اخبار ضد ونقیضی که از دستگاه قضایی و نیروی انتظامی به بیرون درز کرده است، سمت و سوی مشخصی نداشته که این امر نگرانی خانواده ها و وکلای دستگیر شدگان را به همراه دارد. از ساعت نه صبح تاکنون (شش و نیم بعدازظهر) جمع زیادی از خانواده های دستگیر شدگان، وکلا و فعالان جنبش زنان در مقابل بازداشتگاه وزرا جمع شده و در انتظار آزادی زنان به سر می برند.” وضعیتی که تا نیمه شب نیز ادامه داشت. قراراست برخی دیگر ازفعالان زنان امروز(دوشنبه) درجلوی زندان اوین دراعتراض به این دستگیری وپیگیری وضعیت بازداشت شدگان دست به تجمع بزنند.
درحالی که لیست های مختلفی ازدستگیر شدگان منتشر شده، سایت زنستان اسامی زیر را به عنوان بازداشت شدگان ذکرکرده است: “فاطمه گوارایی، محبوبه عباسقلی زاده، پرستو دوکوهکی، نوشین احمدی خراسانی، پروین اردلان، ناهید کشاورز، سوسن طهماسبی، نیلوفر گلکار، مریم میرزا، مریم حسین خواه، ناهید جعفری، مینو مرتاضی، شهلا انتصاری، آزاده فرقانی، ژیلا بنی یعقوب، محبوبه حسین زاده، ناهید انتصاری، آسیه امینی، شادی صدر، ساقی لقایی، ساغر لقایی، الناز انصاری، سارا ایمانیان، جلوه جواهری، زارا امجدیان، زینب پیغمبرزاده، نسرین افضلی، مهناز محمدی، سمیه فرید، فریده انتصاری، رضوان، مقدم، سارا لقمانی”.
یکی از فعالان مطبوعاتی که جریان این دستگیری را دنبال کرده به “روز” گفت: زندان اوین 33 تن اززنان شرکت کننده درتجمع را تحویل گرفته است. به گفته وی، مامورین مدعیند تا فردا تحقیقات لازم را نسبت به وضعیت افراد بازداشت شده به عمل می آورند و برخی ازدستگیرشدگان را آزاد می کنند.
دربین دستگیرشدگان افرادی همچون پروین اردلان، محبوبه عباسقلی زاده، ژیلا بنی یعقوب، نوشین احمدی خراسانی و… پیش ازاین نیز به دلیل فعالیت های اجتماعی وفرهنگی خود دستگیر شده بودند. محبوبه عباسقلی زاده سال 1384 به مدت یک ماه دربازداشت نیروهای امنیتی به سر می برد. پاسپورت برخی از افراد یاد شده همچون سوسن طهماسبی هنگام بازگشت ازایران ضبط شده بود. پرستو دوکوهکی، آسیه امینی، محبوبه حسین زاده، نسرین افضلی، مریم میرزا ومریم حسین خواه ازجمله وب لاگ نویسان فعال حوزه زنان هستند که درجمع دستگیر شدگان دیده می شوند. خانواده دوکوهکی وبرخی دیگراز دستگیر شدگان ازوضعیت فرزندان خود تا پایان شب گذشته هیچ خبری نداشتند.
درجریان تظاهرات 22 خرداد ماه گذشته فعالان زنان در تهران نیز بیش از چهل نفردستگیرشدند که در میان آنها، علی اکبرموسوی خویینی ها نیز حضور داشت که مدت پنچ ماه در زندان به سر برد. این تجمع نیز که دراعتراض به قوانین ضد زن در ایران برگزار شد، با دخالت نیروهای پلیس به خشونت کشیده شد.
روزگذشته نیز، هنگامی که ده ها تن ازفعالان حوزه زنان و شرکت کنندگان تجمع خرداد، با حمل پلاکاردهایی به برگزارکنندگان دادگاه یادآوری می کردند که آنها نیز چون پنج فعال احضار شده به دادگاه در تجمع خرداد شرکت داشته اند، توسط نیروهای پلیس دستگیر شدند. روی این پلاکاردها نوشته شده بود: “اصل 27 قانون اساسی تجمع آرام حق مسلم ماست.”
اعتراض به بازداشت های یک سال گذشته
یکی ازفعالان حوزه زنان که خواست نامش فاش نشود به “روز” گفت: تجمع کنندگان دراعتراض به روند بازداشت های یک ساله اخیر، که هم اکنون به یک روال تبدیل می شود، دستگیری های اخیری که درفرودگاه انجام شد وهمچنین محاکمه پنج تن از کسانی که بی وقفه زندگی شان را وقف حل مسائل حوزه زنان کرده اند، به جلوی دادگاه رفته بودند. به گفته وی ماموران پلیس با حمله به آنها پلاکاردهایشان را شکستند و با لحن تحقیر آمیزی گفتند: “اگر متفرق نشوید از درخت آویزانتان می کنیم”. برخی از مامورین نیز با به کارگیری کلمات توهین آمیز ازتجمع کنندگان - که از گروه های مختف سنی بودند - خواستند متفرق شوند.
آنها سپس بازداشت شدگان را با ضرب و شتم به دو مینی بوسی سوار کردند که به همین منظور به منطقه اعزام شده بود. همه دستگیر شدگان ابتدا به ساختمان اداره مفاسد اجتماعی درخیابان وزرای تهران برده شدند.
خشن ترین برخورد روزگذشته با ناهید جعفری صورت گرفته است که هنگام سوار کردن وی سرش را به مینی کوبیدند که این برخورد موجب شکسته شدن دندان وی شد. این موضوع با اعتراض افراد حاضر روبه رو شد. آنها از نیروهای پلیس خواستند یک دکتر به وضع او رسیدگی کند، اما توجهی به خواسته آنان نشد.
روایت یک شاهد عینی
یکی ازکسانی که دراین تجمع حضور داشته است با شرح مشاهدات خود دروب سایت “زنان صلح” آورده است: “بعد از بلند کردن پلاکاردها کم کم سرو کله نیروهای لباس شخصی و پلیس که یکی از آنها خانم بود پیدا شد. پلیس‌ها به طرف ما آمدند و گفتند از آنجا بروید تجمع شما مجوز ندارد. یکی از دوستان گفت طبق قانون اساسی تجمع مسالمت آمیز مجمز نمی‌خواهد. بحث در گرفت که توقف شما رفت و امد ماشین ها را در خیابان معلم مختل می کند صف معترضان را به هم ریختند و بعد سرهنگ (…) شروع کرد به پاره کردن پلاکاردها و و با نوک بی سیم اش به سر و روی برخی از مردان حاضر کوبید و آنها را با خشونت از صف زنان دور ساخت…دوباره سرهنگ (…) که از اضافه شدن تعداد نیروهای اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده بود گفت: یا علی برید گم شید! و و به جمع حمله کرد. دوستان به پیاده‌رو رفتند و از جایشان تکان نخوردند. یک سرهنگ که محترمانه تر رفتار می‌کرد به جمع پیشنهاد کرد که نایستید در پیاده‌رو راه بروید. دوستان از او هوشیارتر بودند.”
این شاهد عینی درادامه آورده است: “اگر راه می‌رفتند می‌شد تظاهرات و پلیس می‌توانست بهانه قانونی! پیدا کند. بعد سرهنگ بد اخلاق شروع کرد به تهدید که اگر نروید همین الان می گویم که مینی بوس ها بیایند شما لجن ها را ببرند. در حمله بعدی سرهنگ و نیروهایش چند تایی از دوستان از جمع جدا ماندن. جدا ماندن همان و رانده شدن به سر خیابان همان. بچه‌های باقی مانده که حدود 40 نفر بودند تصمیم گرفتند روی زمین و کنار همدیگر بنشینند. دوستان جدا شده سر خیابان جمع شدند و چند پلیس مامور شدند که از ملحق شدن آنها به جمع خودداری کنند…..بقیه بچه‌ها همانجا نشستند. کم کم به تعداد نیرو های لباس شخصی اضافه شد. دو تا وان (از این مینی‌بوس‌های سفید کوچک که در تجمع 22 خرداد هم بکار گرفته شده بود) به جلوی دادگاه انقلاب رسیدند و همانجا منتظر ماندند. ساعت نزدیک 11 بود که شادی صدر و نوشین احمدی و پروین اردلان و سوسن طهماسبی از دادگاه بیرون آمدند به محض بیرون آمدن آنها و حضور مرد کت و شلواری گویا دستور رسید.”
در ادامه “ماموران کسانی را که روی زمین نشسته بودند به زور سوار 2 وان کردند و بردند. اول گفتند آنها را به پادگان ولیعصر برده‌اند. اما آنجا نبودند. بچه‌هایی که موبایل‌هایشان همراهشان بود با دیگران تماس گرفتند. ژیلا می گفت هوای وان خیلی گرم است دارند خفه می‌شوند. 20 نفر در یک وان کوچک بودند….یکی دیگه از بچه‌ها می‌گفت که دارند بیخودی آنها را در خیابان‌ها می‌چرخانند. ساعت نزدیک یک بود که معلوم شد آنها را به خیابان وزرا برده‌اند. محبوبه گفت ما را تو حیاط اداره منکرات وزرا نگه داشته‌اند. نیم‌ساعت بعد بالاخره بچه‌ها در آخرین تماس تلفنی‌شان گفتند که دارند ما را تحویل می‌گیرند. 36 نفریم. ساعت یک بعد از ظهر بود.”
برگزاری دادگاه فعالان زنان
برخورد دیروز با تجمع زنان در حالی صورت گرفت که دادگاه رسیدگی به اتهامات نوشین احمدی، پروین اردلان، شهلا انتساری و سوسن طهماسبی روزگذشته درشعبه ششم دادگاه انقلاب برگزار شد. موارد اتهامی که علیه انها اقامه شده تبلیغ علیه نظام، اقدام علیه امنیت ملی وشرکت درتجمع غیرقانونی اعلام شده است. محمدشریف، نسرین ستوده ومحمددادخواه وکلای افراد یاد شده بودند که به دفاع ازآنها پرداختند.
محمد شریف، وکیل مدافع فریبا داودی مهاجر درخصوص دادگاه موکلش که متهم ردیف اول پرونده تجمع روز ۲۲ خرداد در میدان هفتتیر است به ایلنا گفته است: “با توجه به اینکه موکل قبل از ابلاغ برگه قضایی مربوط به تاریخ تشکیل جلسه رسیدگی به اتهاماتش، جهت یک دیدار خانوادگی به خارج از کشور عزیمت کرده بود، بنده از دادگاه تقاضای تجدید جلسه را کردم که دادگاه باید در مورد تصمیم بگیرد. در عین حال با توجه به اینکه بنده پیش از این ضمن ارایه وکالتنامه به دادگاه در تاریخ نهم اسفند ماه جاری، تقاضای مطالعه پرونده را کرده بودم ولی دفتر شعبه ششم دادگاه انقلاب به لحاظ اینکه معتقد بود علاوه بر وکالتنامه تنظیمی باید قرارداد جداگانهای که بین بنده و موکل منعقد شده به دادگاه ارایه شود. با توجه به اینکه چنین قراردادی بین بنده و داودی مهاجر وجود نداشته و دادگاه نیز معتقد بود که ارایه این قرارداد الزامی است، بنابراین پرونده اتهامی موکل جهت مطالعه در اختیار بنده قرار نگرفت و به همین علت دلایل انتساب اتهامات موضوع تشکیل پرونده برای من نامعلوم ماند.”
شریف با بیان اینکه به علت عدم مطالعه پرونده امکان دفاع برای وی وجود نداشت، اتهامات موکلش را تبلیغ علیه نظام و اجتماع و تبانی جهت ارتکاب جرم علیه امنیت کشور عنوان کرد و گفت: امیدوارم دادگاه با توجه به عدم مطالعه پرونده و الزامی نبودن انعقاد قرارداد جداگانه غیر از وکالتنامه تقدیمی به دادگاه، جلسه رسیدگی را تجدید کند تا پس از مطالعه پرونده امکان دفاع فراهم شود.
نسرین ستوده، وکیل مدافع پروین اردلان و نوشین احمدی از متهمان دیگر این پرونده نیز، با بیان اینکه دادگاه موکلانش به علت بازداشت آنها در جریان تجمع صبح امروز فعالان مسایل زنان مقابل دادگاه انقلاب، بدون حضور اردلان و احمدی برگزار شد به ایلنا گفت: “در این جلسه لایحه دفاعیه خانم عبادی از وکلای پرونده تقدیم دادگاه شد. بنده و لیلا علی کرمی از دیگر وکلای پرونده نیز به طور شفاهی به دفاع از موکلانمان پرداختیم. در این جلسه آخرین دفاع در مورد پرونده نوشین احمدی اخذ شد و ما به علت عدم مطالعه پرونده درخواست تجدیدجلسه را کردیم.”
محمدعلی دادخواه، وکیل مدافع سوسن طهماسبی از دیگر متهمان این پرونده نیز گفته که در این جلسه اتهام موکلم قرائت شد و ما نیز به دفاع از اتهام انتسابی پرداختیم. در این جلسه همچنین آخرین دفاع از موکل اخذ شد. وی، انتساب اتهام مزبور را فاقد وجاهت قانونی عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه برابر قانون اساسی اصل اجتماع آزاد است، بنابراین انتساب این اتهام فاقد وجاهت قانونی است.
بیانیه زنان در آستانه هشتم مارس
جمعی ازفعالان زنانی که درجریان حضور دردادگاه دستگیر شده اند، طی روزهای گذشته وبه مناسبت فرارسیدن روزجهانی زن (هشتم مارس) دربیانیه ای از اینکه برای حل مسائل حوزه زنان به آینده نگاه می کنند سخن گفته بودند. آنها همچنین ازحضور خود درجریان دادگاه فعالان زن خبرداده بودند: “ما فعالان جنبش زنان محاکمه تعدادی از فعالان این جنبش را در آستانه ۸ مارس، روز جهانی زن، نشانه تداوم سیاست های سرکوب گرانه علیه مطالبات بر حق زنان ایران می دانیم و ضمن محکوم کردن این سیاست ها و اقدامات، نسبت به تبعات منفی امنیتی نمودن فضای مسالمت آمیز فعالیت های مدنی جنبش زنان هشدار می دهیم و با تأکید دوباره بر خواسته های دموکراتیک و خود جوش ملت ایران، به ویژه جنبش زنان، برای ابراز همبستگی با پنج نفر از فعالان جنبش زنان که به اتهام دعوت به تجمع مسالمتآمیز ۲۲ خرداد در میدان هفت تیر، درست چند روز مانده به روز جهانی زن برای شرکت در جلسه دادرسی به دادگاه انقلاب فراخوانده شده اند (شهلا انتصاری، فریبا داوودی مهاجر، پروین اردلان، نوشین احمدی خراسانی و سوسن طهماسبی) و نیز همه فعالانی که در یک سال گذشته مورد آزار، تحقیر و توهین قرار گرفته، کتک خورده اند، احضار و بازجویی شده اند (از جمله ژیلا بنییعقوب، دلارام علی، عالیه اقدامدوست، آزاده فرقانی، بهاره هدایت، نسیم سلطانبیگی، مریم ضیاء، لیلا موسی زاده، فاطمه حاج حسینی، معصومه ضیاء، فریده فرهی و… که به دلیل شرکت در تجمع ۲۲ خرداد دستگیر و محاکمه شده یا در انتظار محاکمه هستند) و فعالان زنی که دستگیر شده و در انتظار پروندهسازی هستند (از جمله طلعت تقی نیا، منصوره شجاعی و فرناز سیفی که به خاطر قصد به شرکت در یک کارگاه آموزشی در هند در فرودگاه بازداشت شدهاند)، روز یکشنبه، ۱۳ اسفند ساعت ۸ و نیم صبح در مقابل دادگاه انقلاب (واقع در خیابان شریعتی، ابتدای خیابان معلم) حضور می یابیم و اعتراض خود را نسبت به هر گونه برخورد امنیتی و قضایی با فعالیت های مدنی و مبارزات مسالمت آمیز زنان برای احقاق حقوق خویش ابراز می داریم.”
دربخش دیگری ازاین بیانیه آمده بود: “فشار جامعه جهانی را بر گرده خود احساس کنیم که حلقه محاصره خود را با تهدید و تحریم و کابوس جنگ هر روز تنگ تر می کند. ما، جمعی از فعالان جنبش زنان، در آستانه روز جهانی زن ( 8 مارس/ 17 اسفند 1385)، و با تبریک این روز به همه زنان ایرانی، اعتراض خود را به کلیه سیاست های پدر سالارانه خواه به نام تفسیر ناصواب از اسلام، یا به نام حقوق بشر و دموکراسی اعلام می کنیم و اعتقاد داریم آنچه جامعه جهانی باید بر آن پافشاری کند، بحث دموکراسی و حقوق بشر است و نه انرژی هسته ای، آن هم از طریق گفتگوی دیپلماتیک و صلح آمیز و نه جنگ و ویرانی.”
برخی تحلیلگران زنان دستگیری دیروز زنان را بی ارتباط با نزدیک بودن روزجهانی زن مصادف با هشتم مارس طی روزهای آینده نمی دانند. آنها با یادآوری اینکه طی سالهای گذشته دولت نسبت به برگزاری مراسم هشتم مارس درایران بسیار حساس بوده و فشارهای زیادی را بر افراد دست اندرکاربرگزاری مراسم وارد کرده است، نتیجه می گیرند که احتمال دارد برخی دستگیر شدگان تا بعد از مراسم هشتم مارس تحت نظر باشند.
(عکس: آرش آشوری نیا، وب سایت کسوف)