همگان می دانند یکی از دلایل افزایش ناگهانی بهای نفت، ترس از مقابله با ایران بر سر بلندپروازی های مشکوک آن کشور به تولید بمب هسته ای است. خطر فقط این نیست که صدور نفت از ایران - چهارمین کشور بزرگ صادر کننده نفت- قطع شود، بلکه به یک تهدید مزمن در منطقه خلیج فارس باز می گردد که محل تولید 40% ازنفت بازار جهانی است. ضمناً همه این موضوع را نیزمی دانند که تا وقتی هیاهوی ایران و منتقدانش در جریان است، بهای نفت همچنان بالا خواهد ماند.
از سوی دیگر، روزنامه های ایران به چاپ گزارش هایی پرداخته اند که از طرح ارتش برای حفر 320000 گور در نزدیکی مرزها حکایت می کند. این در ظاهر یک اقدام بشردوستانه برای به خاکسپاری اجساد سربازان دشمن و “کاستن از درد و رنج خانواده سربازانی است که در جنگ احتمالی کشته خواهند شد.” یکی از فرماندهان هم به مهاجمان توصیه کرده با خود پای مصنوعی همراه داشته باشند، زیرا نخواهند توانست روی پاهای خود به خانه بازگردند.
سردار محمد علی جعفری فرمانده سپاه پاسداران انقلاب هم با وجهه ای واقع گرایانه در مصاحبه ای گفته است احتمال حمله آمریکا به ایران در واپسین ماههای عمر دولت بوش افزایش یافته است، زیرا “جمهوری خواهان از پیروزی نامزد خود در انتخابات ناامید هستند.” جعفری گفت پاسخ ایران برق آسا و کوبنده خواهد بود و شامل حملاتی به اسرائیل و کشورهای میزبان پایگاههای آمریکا در خلیج فارس نیز می شود. ضمناً به افزایش کنترل تنگه باریک هرمز به عنوان معبربخش عمده عبور نفت منطقه به سوی بازار جهانی خواهد انجامید. او گفت: “مطمئناً اگر جنگی درگیر شود، محدوده آن به نفت کشیده خواهد شد، یعنی بهای آن به طور فاحشی افزایش خواهد یافت.“
اظهارات آقای جعفری در پاسخ به رویدادهایی بوده که در تهران به عنوان اقدامات تحریک آمیز ارزیابی شده اند. گزارش های مربوط به مانورهای اسرائیل در فاصله دوری از کشور و نیز سر و صدای مربوط به بودجه مخفی صرف شده از سوی آمریکا برای گروه های مخالف ایرانی از این جمله اند. اظهارات مقامات ارشد اسرائیلی و آمریکایی نیز به گوش رسیده است مبنی بر اینکه فرصت موجود برای انجام اقدام نظامی علیه ایران ممکن است ظرف یکسال از دست برود، زیرا ایران تا آن موقع احتمالاً یک بمب را ساخته است یا دفاع هوایی خود را برای دفع حملات ارتقاء داده است.
بااینحال، دولت های اسرائیل و آمریکا خود را از چنین بیانات تحریک آمیزی دور نگه داشته اند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره گفته های یک مقام ناشناخته پنتاگون در مصاحبه ای تلویزیونی که از حمله قریب الوقوع اسرائیل سخن گفته، اظهار داشت اگر چنین سخنانی معتبر بود، منبع آن نمی بایست ناشناخته باقی می ماند. در حقیقت دیپلمات های آمریکایی از گفتگوی مستقیم با ایران بر سر موضوع عراق سخن می گویند و حتی بحث فرستادن اولین دیپلمات های آمریکایی به ایران پس از بحران گروگانگیری سال های 1979 تا 81 به میان کشیده شده است. ضمناً گزارش شده است که پنتاگون از ارسال جنگنده های جدید اف 22 به خلیج فارس به دلیل نگرانی از “سوء تعبیر استراتژیک” از سوی ایران، خودداری کرده است.
در بحبوحه نواختن طبل جنگ، از ایران بوی مصالحه به مشام می رسد. چهره های بلندپایه نظام در موقعیت های فراوانی به سرزنش رئیس جمهور پوپولیست کشور، محمود احمدی نژاد، پرداخته اند. ضمناً برخلاف خط مشی که درگذشته در ایران دربرابر پیشنهادات بین المللی وجود داشت، آنچه دیپلمات های غربی در ماه گذشته به ایران ارائه دادند با بحث و گفتگوهای عمومی و حتی اظهارات مثبت برخی مقامات همراه شده است.
علی ولایتی که در سال های 1981 تا 1997 وزیر خارجه ایران بوده و درحال حاضر نیز مشاور ارشد آیت الله خامنه ای رهبر عالی ایران است، علناً خواستار قبول پیشنهاد غرب از سوی ایران شد. بر اساس این پیشنهاد، دوره گفتگوهای مقدماتی شش هفته ای آغاز می شود که ایران در جریان آن از هرگونه توسعه برنامه غنی سازی خودداری می کند و درعوض جلوی هرگونه تحریم جدیدی گرفته خواهد شد. به گزارش منابع خبری، رئیس سازمان انرژی هسته ای ایران نیز بر وزن این سخنان افزوده است. او به کمیسیون انرژی مجلس گفته که تصمیم برای آغاز گفتگوها گرفته شده است. به هرحال این موضوع همچنان نامشخص است که آیا ایران به تعلیق کامل غنی سازی گردن خواهد گذاشت یا خیر. این پیش شرط آمریکا، انگلستان، فرانسه، روسیه و چین- پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل- بعلاوه آلمان برای خارج نمودن ایران از زیر سایه تحریم ها بوده است.
برخی افراد غیر خوش بین می گویند احتمالاً این یک تاکتیک تأخیری دیگر از سوی ایران است، درحالیکه برخی دیگر می گویند بالا گرفتن تنش ها و دور جدید تحریم های اتحادیه اروپایی که شامل توقف معاملات با بزرگترین بانک ایرانی شده از جمله علل کوتاه آمدن ایران بوده اند. تحلیلگران ایرانی طرفدار این دیدگاه هستند که رهبران ایران به فرونشستن خطر پس از انجام انتخابات آمریکا دل بسته اند و می خواهند اوضاع را تا نوامبر آرام نگاه دارند.
منبع: اکونومیست- 3 ژوئیه