ماریون کوکه
البته ایده خوبی بود. یک اقدام نمادین کارآمد که می توانست ایرانیان را تحت تأثیر قرار دهد. در تاریخ ۲۵ سپتامبر، در حاشیه سفر رییس جمهور جدید ایران، حسن روحانی، به مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، هدیه ای ازسوی دیپلمات های آمریکایی به وی تقدیم شد: یک شیء تاریخی گرانبها از ایران باستان که به شکلی غیرقانونی وارد خاک آمریکا شده و ایران از ۱۰ سال پیش خواستار استرداد آن بود. حرکت تأثیرگذاری است، اینطور نیست؟ دو روز بعد، باراک اوباما با همتای ایرانی خود تلفنی گفتگو کرد. رسانه ها نزدیکی “تاریخی” دو کشور را پس از ۳۰ سال تنش جشن گرفتند و آرزو کردند که در پرونده مناقشه آمیز هسته ای ایران نیز پیشرفت هایی حاصل گردد.
فقط موضوع در اینجاست که به نوشته لیبراسیون، اجتمالاً این “گنجینه” گرانبها جعلی است. یک شیء جعلی که کارشناسان نتوانستند به هویت واقعی آن پی ببرند. این شیء یک گریفون است: موجودی افسانه ای با بدن شیر و سر پرنده که روی تن آن سه جام قرار گرفته. این شیء در سال ۲۰۰۳ در وسایل هیچام ابوتام، یک تاجر آثار هنری، به ایالات متحده برده شد. او در بازرسی گمرک فرودگاه نیوآرک ادعا کرد که این شیء از سوریه آمده. سه کارشناس براین باورند که این شیء از ایران می آید و دو تن از کارشناسان معتقدند که در زمان غارت یک غار که در سال های ۸۰ در غرب ایران و در نزدیکی مرز عراق کشف شده بود، دزدیده شده است. این تاجر به پرداخت ۵ میلیون دلار جریمه و شیء مورد نظر با دقت در انبار فدرال کوئینز نگهداری شد.
کارشناسان تاریخ ساخت آن را هفت قرن قبل از میلاد مسیح تخمین زده اند و ارزش آن حداقل یک میلیون یوروست؛ این مبلغی است که یک خانم میلیاردر مکزیکی قصد داشت به هیچام ابوتام پرداخت کند. مشکل: کارشناسان برجسته بسیاری، ازجمله اسکار ماسکارلا، کارشناس سابق مرمت آثار ایران باستان در موزه متروپولیتن نیویورک، معتقدند که این شیء اخیراً ساخته شده. اسکار ماسکارلا در مقاله ای در سایت سازمان “نجات عتقیقه جات برای همه” به اشتباهات، عمدی یا غیرعمدی، برخی کارشناسان در شناسایی آثار تاریخی اشاره کرده و گریفون ایرانی را به عنوان مثال ذکر نموده است. او به محل “نامناسب” قرار گرفتن یکی از جام ها در پشت این حیوان اشاره می کند و آن را دلیلی بر “تلاش بی فایده” سازندگان این اثر می داند.
اسب پیش کشی
به نوشته لوس آنجلس تایمز، که به بیان اقدامات دیپلماتیک درخصوص این گریفون پرداخته، مقامات ایرانی در زمانی که آن را طلب می کردند نمی دانستند که هویت این شیء زیر سؤال رفته. البته این تردیدها باعث نشد که ایالات متحده برای بهتر شدن روابط دیپلماتیک با ایران، تصمیم به بازگرداندن آن بگیرد. این روزنامه می نویسد که دیپلمات ها از ماه اوت در تأمل این موضوع هستند که چه اقدامی برای آرام شدن روابط میان دو کشور تأثیرگذارتر خواهد بود. آیا یک پیام ویدئویی ازسوی اوباما به ایرانیان ایده خوبی است؟ در سایت سفارت مجازی ایالات متحده در ایران، بیانیه ای در تاریخ ۲۵ سپتامبر دایر بر توجه و احترام واشنگتن به مردم ایران منتشر شد. در متن این بیانیه آمده است: “این شیء به عنوان اولین گریفون تاریخ باستان شناخته می شود و هدیه ای است ازسوی مردم ایران به جهانیان، و ایالات متحده خوشحال است که آن را به مردم ایران بازمی گرداند.” در ادامه متن آمده: “بازگرداندن این اثر هنری نشان دهنده احترامی است که ایالات متحده به میراث فرهنگی […] و مردم ایران قائل است.”
لوس آنجلس تایمز می افزاید که از فردای روزی که این شیء به رییس جمهور روحانی بازگردانده شد، محمدعلی نجفی، مشاور رییس جمهور در امور فرهنگی و سیاحتی، از روزنامه نگاران دعوت بعمل آورد تا این شیء را رؤیت کنند. عکس هایی در روزنامه های اصلاح طلب منتشر شد؛ و روزنامه های دیگر، مخالف با نزدیکی به واشنگتن، ترجیح دادند که به موضوع جعلی بودن این شیء دامن بزنند. محمد علی نجفی با تأکید بر “حسن نیت” چنین اقدامی ازسوی ایالات متحده گفت: “دندان اسب پیش کشی را نمی شمارند.” به هرحال دیپلماسی منطقی دارد که منطق از دانستن آن عاجز است.
منبع: لوپوئن، ۱۱ دسامبر
