نگاهی فرارویی،اشکالی فرارویی
میترا سلطانی
عباس مهران متولد ۱۳۲۵ و دانش آموخته مدیریت بازرگانی از دانشگاه تهران، هنرهای بصری از استرالیا و همچنین نقاشی از دانشگاه فلوریدا است.آن طور که او خود می گوید، از سال ۱۳۵۱ با خواندن کتاب شور زندگی و داستان زندگی ونگوگ به شدت به نقاشی علاقمند شده و حالا حدود ۱۶ سال است که به شکل حرفه ای نقاشی می کند. در ۴۰ نمایشگاه گروهی و ۱۴ نمایشگاه انفرادی درایران و کشورهای دیگر همچون آلمان، چین و استرالیا شرکت داشته است. دیوارنگار «فلسطین به پرواز در می‌آید» سال گذشته از میان ۷۳۰ نقاشی نامزد دریافت جایزه بین‌المللی celested prize برگزیده شد و در برلین به نمایش در آمد. آخرین نمایشگاه نقاشی وی با عنوان “رازهای فرارویی” از چندی پیش در گالری آریای تهران برپاشده است. همکارمان در تهران نگاهی انداخته است به این نمایشگاه که می خوانید…
گرمای رنگ در گرمای قهوه خانه…
نقاشی قهوه خانه ای هنریست که به محروم ترین و در عین حال اصیل ترین مردم سرزمین تعلق دارد . عصر صفویه شاهد بنیانگذاری این مکتب هنری بود، هر چند که برخی از صاحبنظران خاستگاه این هنر را از روزگار ایران باستان و سنگ نبشته های آن دوران می دانند.
با شکل گیری قهوه خانه ها دردوران حکومت صفویان درایران وتبدیل شدن آن به مکانی فرهنگی ،هنری درکنارمیراثی همچون نقاشی وپرده خوانی ،نقاشان کاشی کار به ترسیم روایات متعدد نمایش وحکایات پرداختند.
تحول نقاشی ایرانی به مفهوم ومعیارمعاصر،گذشته از مباحث عرفانی درهنرتذهیب کاری ،سوای افزون ومعجزه نقشهای پررنگ وزیبای کاشیکاری وسایرتجلیات هنرهای قومی وسنتی ،آن وقت شکل می گیرد که با افسانه ها وداستان های ملی وبومی پیوند می خورد.دراین پیوند بی تردید اندیشه عالمانه حکیم توس ،فردوسی ،نقشی اساسی وکارساز دارد.چه نقاشان با ذوق به مدد حکایات شاهنامه وبا به تصویر درآوردن آنها به سهم وتوان خویش برحفظ ونگهداشت میراث پربارفرهنگ ایرانی ادای دین می کنند.
مکتب نقاشی قهوه خانه ای در اواخر دوره قاجاریه و ظهور نهضت مشروطه در ایران به مرز شکوفایی خود رسید . در این زمان بود که برای نخستین بار هنر نقاشی از زندان دیوارهای کاخ عبور کرد و به اماکن عمومی وارد شد و زینت بخش تکیه ها ، حسینیه ها ، قهوه خانه ها و بالاخره دیوان شاعر و کتاب های ارزشمند شد . و امروز عده ای از نقاشان معاصر سبک نقاشی قهوه خانه ای را به عنوان سنتی در هنر برگزیده و با سینه ای آکنده از شوق و عشق سعی در استمرار این هنر دارند.
عباس مهران یکی از هنرمندانی است که درمسیر پویش واستمرار این هنرایرانی تلاش دارد تا جلوه ای نوین ازاین شکل کاری را به صورت خلاق در معرض عموم قرار دهد. در این نمایشگاه ۳۰ اثر ۱۰۰×۱۰۰ و ۱۸۰×۲۵۰ رنگ روغن و اکریلیک روی بوم در دو سالن نگارخانه آریا به نمایش در آمده است.
تالوهای این نقاش در گالری آریا به سه بخش نقاشی‌های گوناگون در ابعاد بزرگ، تابلوهای ترکیبی نقاشی و اینستالیشن حاوی ۱۲ پرتره از بچه های چند فرهنگی در استرالیا و شش اثر چاپ دستی تقسیم می شود.
مهران درطراحی های اولیه خود ازاین پرتره ها اشکال واسکیس های حجیمی را برای رنگ گذاری نهایی انتخاب می کند.او با انتخاب این گزینه درصدد تاثیرگذاری بیشتر برمخاطبانی است که به دیدن تابلوهایش می روند.با دقت به تابلوهای این نمایشگاه متوجه می شویم که او در سبک کاری خود به دنبال نوعی نوگرایی است.مسیر خلاقانه درترسیم تابلوهای قهوه خانه ای که شاید نمونه آن کمتر دیده است.مهران دررنگ گذاری های نهایی تابلوهایش به شدت ازگرما وهیجان روانشناسانه رنگ ها سود می برد وبه بهترین نوع ممکن از رنگ به عنوان ابزار اصلی تابلوهایش استفاده می کند.قلم گذاری رنگ های ثانویه همچون سبز،زرد وآبی درزمینه کلی آثارش و ساماندهی طرح ها وخطوط روایات مهم به وسیله رنگ های اصلی به خوبی قابل تشخیص است.
استفاده از موتیف های فیگوراتیو در پس زمینه های رئالیستی شامل طرح ونقش ایرانی در خودنگاری های ایرانی ازبارزه های اصلی کارهای مهران به عنوان یک نقاش قهوه خانه ای است.اوضمن تاثیرپذیری از آداب ورسوم غرب وخاورمیانه درآثارش به شدت درخدمت محتوای ایرانی ومینیاتوری نقاشان بومی قراردارد.
خط گذاری های نقاش در اغلب تابلوها شکلی چندبعدی به خود می گیرد وبا درون رفت های متعدد درآثار متوجه حضورعمده پرسپکتیو وشکل گذاری های این چنینی می شویم.استفاده ازخطوط منحنی،برش ودرهم رفتگی های متعدد اشکال،خط گذاری های نامنظم درجهت رشد حجم گذاری،ایجاد فضا واتمسفر رنگی بادرهم تنیدن رنگ،خط و سطوح گوناگون به عنوان مشخصه های اصلی کارهای مهران درگالری آریا است.
نقاش درانتخاب روایت های متنوع هم تلاشی ستودنی دارد.او با به تصویر کشیدن داستان های شناخته شده فردوسی و شاهنامه منظومه اش، مخاطب را درگیر پیچیدگی های روایی شکل نقاشی نمی کند.بنابراین بازدیدکنندگان از تابلوهای مهران زمینه های ذهنی وفکری مناسب رااز روایت تابلوها درخاطر داشته واندیشه های هنرمند درگونه نقاشی هایی که گهگاه شکل مینیاتوررا هم به خود گرفته اند،دارند.
گفتنی است نمایشگاه “رازهای فرارویی”درگالری آریا واقع در خیابان ولی عصرتهران همه روزه به جز شنبه ها از ساعت 14 تا 19 پذیرای علاقمندان است.