در روزهای اخیر، فضای اینترنت فارسی، صحنه انتشار مطالب بی شماری بوده که موضوع آنها، انتقاد از حضور محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران، در اجلاس شورای همکاری خلیج (فارس) و نشستن او زیر آرمی بوده که بر آن، عبارت “شورای همکاری کشورهای خلیج عربی” نقش بسته است.
من خود نیز دیروز در این ارتباط مطلبی نوشتم و حضور رییس جمهور در اجلاس دوحه را، نخست از زاویه عدم واکنش مناسب هیات ایرانی به بیانیه پایانی (که در آن به تمامیت ارضی ایران تعرض شده) و سپس از زاویه عدم واکنش احمدی نژاد به نام “خلیج عربی” در لوگوی شورای همکاری خلیج (فارس) مورد انتقاد قرار دادم.
ولی امروز، به لحاظ قواعد دستوری زبان عربی، شکی به جانم افتاد (مشخصا: این شک که کلمه “الخلیج”، در عربی، مذکر است یا مونث) و با برسی بیشتر، متوجه اشتباهی شدم که من و بسیاری دیگر از هموطنان، در ارتباط با نام شورای همکاری یعنی “مجلس التعاون لدول الخلیج العربیه” مرتکب شده ایم. معنای این عبارت ”شورای همکاری کشورهای عربی خلیج” است، و نه “شورای همکاری کشورهای خلیج عربی”.
توضیح آن که کلمه “الخلیج” در زبان عربی، مذکر است و در نتیجه (مطابق قانون تبعیت صفت از موصوف در زبان عربی) صفت آن نیز باید مذکر باشد. و از آنجایی که صفت ذکر شده در پایان نام شورای همکاری (العربیه) مونث است، در نتیجه “العربیه” نمی تواند صفت کلمه مذکر “الخلیج” تلقی شود و در واقع، صفت کلمه مونث ماقبل آن (“الدول” به معنی کشورها) است. از اینجاست که ترجمه دقیق نام شورا، “شورای همکاری کشورهای عربی خلیج” است.
البته، خود این نام هم کماکان از نظر ملاحظات تمامیت ارضی ایران غیرقابل قبول است: چرا که ما در جغرافیای سیاسی، مکانی به نام “خلیج” نداریم و “خلیج فارس” داریم. اما به هر حال این، متفاوت است با شرایطی که در نام شورای مورد بحث، کلمه “خلیج عربی” ذکر شده باشد.
به این ترتیب، اگرچه انتقاد از دولت احمدی نژاد و شخص او به خاطر واکنش منفعلانه به بیانیه پایانی شورای همکاری، و نیز انتقاد به رسانه های دولتی به خاطر پنهان کردن متن ضدایرانی این بیانیه (که به ایران هشدار داده است که “یا جزایر سه گانه را به امارات متحده عربی باز پس دهد یا موضوع را به دادگاه بین‌المللی می کشاند”) کماکان به جای خود باقی است، اما به نظر می رسد انتقاد مرتبط به وجود عبارت “خلیج عربی” در نام شورای همکاری، از دقت کافی برخوردار نبوده است.
به این وسیله به خاطر عدم توجه کافی به این موضوع، از تمام خوانندگان عذرخواهی می کنم.