شیرین عبادی، وکیل و برنده صلح نوبل، در مصاحبه ای با تاگس اشپیگل به بحث پیرامون مسایل مربوط به کشمکش هسته ای و سکوت کشورهای اروپایی نسبت به نقض شدید حقوق بشر در ایران پرداخته است. این مصاحبه را می خوانید.
خانم عبادی، علی رغم ارعاب ها و تهدیدهایی که نسبت به شما روا شده، هرگز نخواسته اید کشورتان را ترک کنید. با این حال، از سال ۲۰۰۹ جلای وطن کرده اید. این وضعیت برای شما چگونه است؟
واقعیت این است که من اکثر اوقات در حرکت هستم و گویی در فرودگاه ها زندگی می کنم. در سال ۱۰ ماه در سفر هستم و بقیه سال را در آمریکا بسر می برم. اخیراً مادربزرگ شده ام و به همین دلیل بیشتر با دخترم هستم. ولی به طور روزانه با مردم ایران در تماس ام.
چطور این کار را انجام می دهید؟
شماره های ثابت و شماره های همراه فعالان سیاسی تحت کنترل است. به همین دلیل راه های دیگری برای ارتباط پیدا می کنیم، به طوری که دولت نیز متوجه آنها نشود. ولی نمی خواهم در مورد این راه ها صحبت کنم.
با توجه به اینکه “جنبش سبز” پس از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۹ سرکوب شد، دیگر چیز زیادی از این جنبش نمی شنویم. این جنبش به عنوان یک جنبش دموکراسی خواهی در چه شرایطی بسر می برد؟
جنبش سبز به مانند یک صفحه است که روی آن همه گونه طیف مخالف با دولت جمهوری اسلامی به چشم می خورد و شامل گروه های مختلف، ایدئولوژی های مختلف و شیوه های متفاوت فکری. دلیل این واقعیت که مخالفان حکومت روز به روز زیادتر می شوند و جنبش قوی تر و قوی تر می گردد، همین تعداد فزاینده زندانیان سیاسی است. ولی دیگر اعتراضات خیابانی انجام نمی شود، زیرا سران حکومت مجوز آن را نمی دهند. کارگران ایرانی حتی روز اول ماه می نتوانستند به خیابان بروند.
شما اغلب می گویید که کشورهای غربی باید از مخالفان حمایت کنند. این حمایت چگونه باید باشد؟ آنها می گویند که تغییرات باید از جامعه آغاز شود.
درست است که مبارزه برای حقوق بشر و دموکراسی وظیفه مردم ایران است. ولی کشورهای غربی هم می توانند از دولت جمهوری اسلامی حمایت نکنند. چرا هیأت های اروپایی با حکومت تهران صحبت می کنند، ولی با اعضای جامعه مدنی هیچ ارتباطی ندارند؟ سران جمهوری اسلامی از ماهواره های اروپایی استفاده می کنند تا افکار عموم مردم را در مناطق مختلف جهان با تلویزیون تبلیغاتی شان تحت تأثیر قرار دهند. مسؤولان اختلاس گر حکومت جمهوری اسلامی پول های خود را در بانک های اروپایی نگاه می دارند. چرا قانون در اینجا با پولشویی مقابله نمی کند؟ چرا شرکت نوکیا زیمنس تا سال ۲۰۱۰ تجهیزات شنود به جمهوری اسلامی فروخت؟ اروپایی ها اغلب در زمان انعقاد قرارداد، مسایل مربوط به حقوق بشر را فراموش می کنند.
منظورتان این است که اروپایی ها دیگر با ایران قرارداد امضاء نکنند؟
خیر. مسلماً من موافق صادرات محصولات غذایی و تجهیزات پزشکی به ایران هستم. ولی مخالفم که چرا طی سال های اخیر فقط صحبت مسایل هسته ای بوده و در مورد حقایق مربوط به کشتار مردم و نقض حقوق بشر صحبتی نشده است. شاید هم فقط امنیت خودشان مهم است؟ آیا این مهم نیست که جوانان ما در زندان بسر می برند؟ ما کمپینی را آغاز کرده ایم برای آزادی دانشجویان زندانی. بسیاری از آنان به چندین سال زندان محکوم شده اند، صرفاً به این دلیل که خواستار برقراری دموکراسی هستند. نزدیک به ۵۰ وکیل دارند محاکمه می شوند یا بخاطر دفاع از موکلان خود مقصر شناخته شده اند.
کشورهای اروپایی چگونه می توانند در این زمینه اعمال فشار کنند؟
می توانند از همان راهکارهایی که برای بحران هسته ای ایران استفاده می کنند بهره ببرند.
منظورتان اعمال تحریم های شدید است؟
تحریم های هدفمند. به عنوان مثال، دیگر نباید به دولت جمهوری اسلامی اجازه داد تا از ماهواره استفاده های تبلیغاتی کند.
ولی آیا این مسأله واقعاً می تواند به حکومت تهران فشار وارد کند؟
باید حکومت تهران را تضعیف کرد، ولی مردم نباید متحمل تحریم شوند. اگر فکر می کنید که این اقدامات کسی را متقاعد نمی کند، فقط کافی است نگاهی به ورود گسترده اسلام گرایان افراطی به آمریکای جنوبی بیندازید.
شما تمرکز کشورهای غربی بر برنامه هسته ای را مورد انتقاد قرار می دهید. برنامه اتمی برای مردم ایران چه نقشی دارد؟
بسیاری از مردم، جدا از مسایل زیست محیطی، مخالف سیاست های اتمی دولت هستند. ایران مناطق آفتاب خیز بسیار دارد، ولی تاکنون در زمینه انرژی خورشیدی سرمایه گذاری نشده. کشور ما بر روی کمربند زلزله قرار گرفته و مردم نگران وقوع حادثه ای مانند فوکوشیما هستند. هنوز معلوم نیست تکلیف زباله های اتمی چه می شود. بعلاوه، چالش هسته ای جمهوری اسلامی با غرب که منجر به اعمال تحریم های شدید اقتصادی شده، نتیجه اش این بوده که مردم تحت فشار قرار گیرند. به همین دلیل بسیاری از مردم مخالف برنامه اتمی اند.
پس در میان مردم ایران اجماع بر سر داشتن حق انرژی اتمی غیرنظامی وجود ندارد؟
هر کسی می تواند ازنظر تئوریکی خودکشی کند، ولی الزاماً این کار را نمی کند. همه این مسایل تبلیغات دولت بوده. رسانه های ایران به مدت ۴ سال فقط از برنامه هسته ای نوشتند. در صورتی که اینها همه کار خود دولت بود.
در غرب این نگرانی وجود دارد که شاید اسراییل به ایران حمله کند. نظر شما در این باره چیست؟
نه ایران به اسراییل حمله می کند و نه اسراییل به ایران. اینها فقط بخاطر فروش تسلیحات بوده.
علی خامنه ای رهبر انقلاب گفته است که تولید و استفاده از سلاح اتمی مغایر با اسلام است. نظر شما درباره این اظهارات چیست؟
فقط زمان می تواند صحت این اظهارات را ثابت کند. من نظری در این زمینه ندارم.
آیا مردم ایران ضد آمریکایی هستند؟
مردم ایران هیچ مخالفتی با عادی شدن روابط ندارند. مردم فقط نمی خواهند به آن ها امر و نهی شود. مواضع دولت ایران علیه آمریکاست، زیرا می تواند از آن به عنوان یک حربه ای در منطقه استفاده کند. این وضعیت برای یک مدت طولانی طرفدار بسیاری داشت. پس از آنکه آمریکا در زمان بهار عربی، بن علی را در تونس و حسنی مبارک را در مصر رها کرد، احساسات ضدآمریکایی نیز در میان مردم منطقه قدری فروکش کرده است.
منبع: تاگس اشپیگل، ۶ می
