همزمان با انتشار متن کامل آئین نامه دولتی ساماندهی سایت های اینترنتی، روزگذشته نیمی از از خطوط اینترنت کشور قطع شد. علاوه بر این بر اساس خبرهای منتشره فیلترینگ در کشور نیز تشدید شده، و حتا سایت هایی چون ویکی پدیا و آمازون نیز از دسترس کاربران ایرانی خارج شده اند.
ساماندهی با نقض قانون
همزمان با اختلال سراسری اینترنت در کشور، روز گذشته متن آیین نامه ساماندهی سایت های اینترنتی مصوب هیات دولت منتشر شد. این آیین نامه هر سایت و وبلاگی را که در وزارت ارشاد به ثبت نرسیده باشد “پایگاه اطلاع‌رسانی با هویت نامعلوم” نام داده و تنها “پایگاه اطلاع‌رسانی اینترنتی که مسئول آن اطلاعات و مدارک شناسایی خود و پایگاه را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه و مطابق قوانین و مقرات از جمله مقررات مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی به ثبت رسیده و رسید آن را دریافت کرده باشد و امکان برقراری ارتباط با شخص مورد نظر وجود داشته باشد” را پایگاه اطلاع‌رسانی ثبت شده دانسته است.
علاوه بر این در فصل دوم این آئین نامه، که به وظایف وزارت ارشاد درباره سایت های اینترنتی و وبلاگ ها مربوط است تاکید شده که این وزارتخانه “پیش‌بینی و راه‌اندازی ساختار مناسب تشکیلاتی با استفاده از ظرفیتهای موجود برای ساماندهی، هدایت و حمایت از فعالیتهای اینترنتی مجاز و برخورد با فعالیتهای غیرمجاز… پیش‌بینی بودجه مناسب سالیانه به منظور سالم‌سازی و سامان‌بخشی به فعالیتهای اینترنتی در کشور… تعیین شرایط لازم برای پایگاه، مدیران مسئول سایت ها و نیز تعیین ساز و کار مناسب به منظور ثبت رسمی پایگاه های اطلاع رسانی و لغو آن و اعلام عمومی هر مورد” را بر عهده دارد.
همچنین کلیه “پایگاه ها و سایت های اطلاع رسانی اینترنتی ملزم به ثبت مشخصات مربوط و ثبت هویت مدیر مسئول خود” در وزارت ارشاد شده اند. این آئین نامه به “پایگاه های اطلاع رسانی که فعالیت خود را قبل از ابلاغ این تصویب نامه آغاز کرده اند” حداکثر دو ماه فرصت داده تا “برای ثبت” اقدام کنند، زیرا “پس از این مهلت در صورت عدم ثبت در وزارت ارشاد سایت اینترنتی و یا وبلاگ مورد نظر در ردیف پایگاه های اینترنتی با هویت نامعلوم” قرار خواهد گرفت. این در حالی است که بر اساس ماده ششم فصل دوم این آئین نامه “پایگاه های اینترنتی که با هویت نامعلوم” شناخته شوند مسدود خواهند شد.
فصل سوم این آیین نامه به “تخلفات و نحوه رسیدگی به آنها” اختصاص دارد. در این بخش که به نظر می رسد اصلی ترین بخش این آیین نامه نیز هست “انتشار و نگهداری هر نوع داده اعم از متن، صدا و، عکس، تصویر، کارتون، پویا نمایی، فیگور، کاریکاتور، فیلم و غیره که” بر اساس نظر وزارت ارشاد غیر مجاز یا غیر قانونی اعلام شود در”در پایگاه اطلاع رسانی ممنوع است”.
غیر از این فهرست دیگری از موارد ممنوع و قابل پیگیری که می تواند به مسدود شدن سایت یا وبلاگ و معرفی مدیران و نویسندگان آن به دادگاه منجر شود نیز عنوان شده است: “مطالب الحادی و نفی یا تضعیف اصول و ارزش های اسلامی و یا توهین به اسلام و مقدسان آن و اهانت امام و یا رهبری… توهین به ادیان آسمانی و کتب مقدس و انبیاء و معصومین و مقدسان… تحریک و تشویق به ارتکاب اعمال علیه امنیت، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی ایران… تحریف مطالب امام خمینی و مقام معظم رهبری… تحریف انقلاب اسلامی ملت ایران و توهین به ارزش های آن” از جمله این موارد هستند.
به علاوه، “هر گونه اقدام علیه قانون اساسی و یا تفرقه افکنی و خدشه در وحدت و وفاق ملی و استقلال و تمامیت ارضی و یا القاء بد بینی و نا کارآمدی در مردم نسبت به مشروعیت و کار آمدی نظام… . توهین به اقوام و اقلیت های مذهبی… افشای اسرار و اسناد طبقه بندی شده از قبیل نظامی، امنیتی وسیاسی دولتی و خصوصی… اشاعه منکرات و ترویج فحشا و مطالب مغایر با عفت و اخلاق عمومی” بر اساس آیین نامه ممنوع است. “انجام فعالیت های اقتصادی غیر قانونی از قبیل پولشویی، تجارت هرمی و غیر ” نیز در ردیف مواد ممنوع قرار دارد.
هیات دولت همچنین در این مصوبه مبارزه با سانسور و فیلترینگ اینترنتی را به هر شکلی و ممنوع و “تبلیغ یا آموزش پایگاه های اطلاع رسانی غیر مجاز”و “آموزش و ارائه هر نوع روش مقابله با مسدود سازی پایگاه های اطلاع رسانی غیر مجاز” را نیز در شمار موارد ممنوع معرفی کرده است.
“نشر اکاذیب و افترا… برقراری هر نوع پیوند که مبلغ و مروج پایگاه های اطلاع رسانی حاوی مضامین جزء های فوق الذکر باشد. . هر نوع اقدام خلاف شرع یا قانونی دیگر یا مخالف ضوابط و مقررات… انتشار هر نوع داده ممنوع “نیز” منجر به ارسال گزارش از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کار گروه تعیین مصادیق پایگاه های غیر مجاز اینترنتی ( مرکب از وزیران فرهنگ و ارشاد اسلامی، اطلاعات، ارتباطات و فناوری اطلاعات و دادگستری ) به منظور مسدود سازی پایگاه اطلاع رسانی خواهد شد”.
بر اساس این آیین نامه “رسیدگی به اداره فعالیت غیر مجاز پایگاه های اطلاع رسانی ثبت شده با توجه به نوع و آثار آن” ممکن است به “تذکر رسمی به مسئول پایگاه های اطلاع رسانی نسبت به حذف داده یا داده های ممنوع و جبران آن مانند اصلاح یا عذر خواهی” منجر شود. علاوه بر مسدود سازی سایت یا وبلاگ مورد نظر و سایر تصمیماتی که کمیته تعیین مصادیق پس از گزارش وزارت ارشاد خواهد گرفت در این آیین نامه تاکید شده که “اتخاذ تصمیم نسبت به پایگاه های موضوع این آیین نامه مانع طرح شکایت علیه آنها در مراجع ذی صلاح و جبران خسارت و مجازات قانونی نمی باشد”.
در این آیین نامه تنها در یک مورد به حقوق دارندگان سایت ها و وبلاگ های ثبت شده در وزارت ارشاد اشاره شده و آن اینکه به “مسئولان پایگاه های اطلاع رسانی ثبت شده که به دلیل تخلف مسدود شده اند”، اجازه داده شده در صورت مسدود شدن سایت و وبلاگ شان “رد خواست تجدید نظر خود را برای بررسی در کار گروه یاد شده به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه کنند”.
اختلال در اینترنت
بامداد دیروز کاربران ایرانی در حالی باردیگر شاهد کاهش سرعت اینترنت و قطع کامل آن در برخی مناطق کشور بودند که مسئولان وزارت ارتباطات می گویند اختلال در اینترنت کشور ناشی از قطع شدن فیبر نوری جاسک ـ فجیره در خارج از آب‌های ایران است که از ساعت سه و50 دقیقه صبح دیروز به اختلال در ارتباطات کشور منجر شده. محمد چهره قانی، مدیر روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت، در گفت و گویی با خبرگزاری ایسنا با تایید این خبر گفته است: “بازسازی ارتباطاتی که به دلیل قطع فیبر نوری جاسک ـ فجیره دچار مشکل شده بود، تا 50 درصد از سایر مسیرها تامین شده و تا غروب به 70 درصد می‌رسد”. او گفته که “مشکلات ارتباطات تلفنی که از مسیر این فیبر تامین می‌شد، رفع شده است، اما هنوز اختلالاتی در ارتباطات اینترنتی وجود دارد”.
چهره‌قانی گفته که کابل قطع شده 50 درصد ارتباطات شبکه را تامین و 50 درصد دیگر از جاهای دیگری تامین می‌شد. مدیر روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت دلیل تاخیر در بازسازی کابل قطع شده را نیز قرار گرفتن آن در خارج از مرزهای آبی کشور ذکر کرده و گفته: “برای ترمیم این فیبرها باید کشتی اعزام شود که در حال حاضر در حال تجهیز کشتی برای اعزام به آن منطقه هستیم”.
از یک سال پیش تاکنون این سومین باری است که کاربران شاهد قطع سراسری اینترنت هستند. دهم دی ماه سال 84 نخستین بار اینترنت در سراسر ایران دچار اختلال وسیع شد. مسئولان در آن روز نیز اعلام کردند که “در پی قطع کابل نوری مسیر جاسک - فجیره کیفیت اینترنت در ایران به نحو کاملا محسوسی افت کرد و از سرعت ارتباط بسیاری از کاربران کاسته شده است”.
اواخر مرداد ماه گذشته نیز کاربران اینترنت در اغلب نقاط کشور باردیگر دسترسی به اینترنت را غیر ممکن یافتند و اعلام شد بیش از 80 در صد شبکه ایتنرنت در ایران قطع شده است. سایت خبری بازتاب در آن هنگام به نقل از یک مقام مسئول نوشت: “مشکل اصلی اینترنت کشور ما این است که ما مسیر پشتیبان نداریم و طبیعی است که چنین مشکلاتی به وجود آید. این در حالی است که همه کشورهای دنیا دارای مسیر پشتیبان هستند و با روبه‌رو شدن با چنین مشکلات فوق‌العاده‌ای به راحتی آن را کنترل می‌کنند. گفتنی است، قطع و وصل شدن‌های پی در پی شبکه اینترنت در روزهای اخیر، به یکی از.”
اما نظرهای دیگری نیز درباره قطع اینترنت منتشر شده که از بارش برف تا آزمایش سیستم تازه فیلترینگ در کشور را در بر می گیرد. در میان کاربران اینترنت هم شایع شد که قطع مکرر اینترنت به نوعی سانسور فنی مربوط می شود و برخی از مقامات کشور به این نتیجه رسیده اند که اینترنت تنها رسانه ای است که کنترل آن از دست دولت خارج است و به همین دلیل برنامه هایی برای پیشگیری از افزایش کاربران و محدود سازی دسترسی آنان به اینترنت در حال اجراست.
اگر چه هنور به درستی معلوم نیست که قطع اینترنت در ماه های اخیر ناشی از مشکلات فنی و ناگهانی است و یا ارادی اما وقتی چند ماه پیش دستورالعمل عدم ارائه اینترنت پر سرعت به کاربران معمولی در کشور به شرکت های سرویس دهنده ابلاغ شد این گمان تقویت شد که برخی مراکز در کشور دل خوشی از افزایش دسترسی به اینترنت ندارند و اراده ای مبنی بر پیشگیری از نفوذ روز افزون اینترنت در کشور وجود دارد.