درست همان است که روزهای انقلاب 57 در تهران می شنیدیم، مردمی که کار هر روزه شان رفتن به خیابانی بود که نامش انقلاب شد، و به همان نسبت نه فقط کار و کسب خیابان انقلابی ها به خطر افتاد بلکه خود انقلابی ها هم به خطر افتادند اما به دلشان بود که با انقلاب همه چیز بهتر می شود. حالا میدان التحریر قاهره هم به همان اندازه که تاریخ ساز شده، از نگاه اهل کسب و کار زندگی آنها و مردم را فلج کرده است. تحریر در مرکز کسب و کار قرار دارد و بر رود نیل تکیه کرده است و هفت ماهی است هیجان سیاسی آفریده است. بسیار مغازه ها، فروشگاه ها و مراکز کسب و کار که تحریر را در بر گرفته اند در این ماهها از نفس افتاده اند. مشتریان خود را از دست داده اند. مشتریان راهشان اغلب به این محدوده بسته است. راه عبور تاکسی ها و دیگر وسائل حمل و نقل عمومی بسته است. جای پارک وجود ندارد. کسبه دکان خود را می بندند و خانه نشین می شوند.
تازه داشتند جان می گرفتند که تحریر دیگر بار فعال شد. جنبش 6 آپریل از روز 8 جولای مردم را به حضور در میادین مهم کشوردعوت کرد تا هدف سرعت بخشیدن به محاکمه ی حسنی مبارک و افراد هم جرم او را دنبال کنند و موجبات گذار و انتقال قدرت را فراهم سازند. به این ترتیب تحریر و دیگر میادین مهم کشور دوباره محل سیاست های انقلابی شد و به تعطیل مجدد کسب و کار انجامید. این بار جمعیت فعال سیاسی با گدشته قابل مقایسه نبود. مردم اغلب می گویند ما کار خود را کرده ایم و بیش از این تجمع در تحریر را لازم نمی دانیم. این نقطه نظر مردمی است که دغدغه ی معیشت دارند و معتقد به ادامه ی تجمع نیستند و از تعطیل کسب و کار به هراس افتاده اند. هراسی که معمولا نظامیان در کشورهای غیردموکراتیک و انقلابی در نهایت از آن توشه بر می چینند.
مصر، برخلاف ایران، کشور ثروتمندی نیست. تاریخ کهن درخشانی دارد که آثار به جا مانده از آن برای توریست های جهان و بخصوص توریست های فرهنگی و دانشگاهی جذاب است. درآمد ملی مصر از صنعت توریسم تامین می شود. راننده ای که من را در شهر می چرخاند فقط آمادگی داشت از قحطی توریست بگوید. می گفت مصر مدت هفت ماه است درآمد ماهیانه یک میلیارد دلار آمریکائی را که از صنعت توریسم حاصل می شده از دست داده است. گرسنه مانده ایم. اینها که از 8 جولای دوباره تحریر را اشغال کرده اند معلوم نیست از جان ما چه می خواهند. می خواستیم حسنی مبارک را بیرون کنیم که کردیم.
راننده راههای بسته به سوی مراکز کسب در اطراف تحریر را نشان می دهد. سپس میان بر می زند تا از ترافیک وحشتناک بگریزد. با جمعیتی مواجه می شود که دور مرکز تلویزیون قاهره حلقه زده اند. محاکمه حسنی مبارک روز یکشنبه بر خلاف انتظار شروع شده و در حال پخش از تلویزیون قاهره است. شورای عالی نیروهای نظامی و سازمان قضائی کشور حسنی مبارک را با وجود ابتلا به افسردگی شدید به محاکمه فرا خوانده و او را از شرم الشیخ به قاهره باز گردانده اند. رئیس دادگاه به مردم قول می دهد قانونمند عمل کند.
همزمان با برگزاری دادگاه، شورای عالی نیروهای نظامی خبر می دهد که چک های مربوط به پرداخت به خانواده های شهدای انقلاب و آسیب دیدگان و مجروحین روز 25 ژانویه آماده و امضا شده است.
رویدادهای دیگری به این مجموعه ی اقدامات سیاسی که در تحریر و در دادگاه حسنی مبارک در حال وقوع است اضافه می شود. مصر مانند دیگر جوامع زیر فشاراختناق فقط آب و نان نمی خواهد. گرسنه است، تشنگی سیاسی که حسنی مبارک مدت 30 سال جان مردم را به لب رسانده ه افراد و گروههائی را برانگیخته تا حزب و سازمان سیاسی تشکیل داده و آن را با استفاده از تسهیلات قانونی که با رفتن مبارک ایجاد شده به ثبت برسانند. شورای عالی نیروهای نظامی پس از خروج حسنی مبارک از کاخ قدرت در فوریه گذشته و پس از انقلاب 25 ژانویه قانون جدیدی تصویب کرده که به موجب آن تشکلها و احزاب سیاسی به سهولت می توانند تاسیس شده و فعالیت سیاسی در حدود قانون داشته باشند. پیش تر حزب ناسیونال دموکراتیک که یکدست زیر کنترل حسنی مبارک بود به دیگران مجال نمی داد تا وارد فعالیت سیاسی بشوند.
همزمان با آغاز محاکمه ی حسنی مبارک دو حزب جدید سیاسی اعلام وجود کرده است :
“شهروند مصر” و “نگهبانان انقلاب”، گفته می شود این رویدادهای مدنی که از انقلاب ببعد به صورت وسیع آغاز شده کلیدهائی است که برای باز گشودن درهای گذار و انتقال به صورت مسالمت آمیز در اختیار مردم گذاشته می شود.
مجموعه ی رویدادهای این سه روزه ی پس از جمعه 29 جولای را تصمیم مهمی تکمیل می کند که نشان از درک وضعیت وخیم اقتصادی دارد. جنبش 26 آپریل که از سه هفته پیش تحریر و دیگر میادین کشور را با تظاهرات سیاسی باری دیگر شلوغ کرده بود همراه با 26 گروه سیاسی و اعتراضی دیگر اعلام کرد در ماه رمضان به صورت موقت و برای رفاه مردم، از تجمع در میدان تحریر و دیگر میادین کشور اجتناب می کند. این گروهها البته بر ادامه ی فشار خود بر شورای عالی نیروهای نظامی برای رسیدن به مطالبات انقلابی تاکید کرده اند. این گروهها در تظاهرات جمعه گذشته حضور داشته و درآثار و نتایج نامطلوب آن نقش ایفا کرده اند. انها اکنون گفته اند:
“مردم روزه دار هر روز در شهر و اطراف میادین در مراوده هستند. به محل کار می روند و با زبان روزه به خانه باز می گردند. باید موانع در مسیر رفت و آمدشان ایجاد نشود. همچنین علاقمندیم با این اقدام آرام کننده به دولت جدید فرصت بدهیم تا به مطالبات انقلابی سر و سامان بدهد.”
برخی از این گروهها عصر روز یکشنبه چادرهای خود را در میدان تحریر جمع آوری کردند. در مجموع و تا امروز اینگونه به نظر می رسد گذار و انتقال قدرت در مصر با هر سرنوشتی مواجه بشود در حال حاضر تحت کنترل است و عقل و درایتی از هر دو سو در کار است. احزاب و شورای عالی نیروهای نظامی چندان بی مسئولیت نسبت به خواسته های یکدیگر و بی گدار به آب نمی زنند. مذاکرات هرچند غیر علنی با شورای عالی نیروهای نظامی در جریان است تا شیرازه ی امور یکباره از دست نرود. آیا نیروهای سیاسی خواهان گذار و شورای نظامی که متصدی گذار است از معجزه ی مذاکره با یکدیگر آگاه شده اند؟
باز دل شوریده و نگران رهگذر ایرانی به سی و سه سال قبل می رود، آیا آن روزها هم چنین دلشوره هائی در کار بود.
