مقامات نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی و برخی نمایندگان مجلس ادعای حضور داعش در مرزهای غربی ایران از جمله مرز ارومیه را تکذیب کرده‌اند. جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که گروه “دولت اسلامی” در اندازه‌ای نیست که ایران بخواهد برای رویارویی با آن برنامه‌ریزی کند و نماینده ارومیه هم گفته است نیروهای این گروه اسلامگرا در صورت ورود به ارومیه با “جواب دندان شکن” مردم استان آذربایجان غربی روبرو خواهند شد.
با این حال گروه دولت اسلامی تا چه اندازه می‌تواند درون مرزهای ایران برای جمهوری اسلامی چالش و خطر محسوب شود؟ کامران متین، استاد یار دانشگاه ساکس بریتانیا در مصاحبه با روز می‌گوید این گروه “به لحاط ایدولوژیک و به طور فزایندهای به لحاظ نظامی و لجستیکی ظرفیت رسوخ و ایجاد چالش امنیتی در داخل ایران را دارد.”
در روزهای گذشته علاوه بر شایعاتی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، برخی منابع خبری عراق مانند شبکه تلویزیونی التغییر نیز مدعی شدند که نیروهای گروه دولت اسلامی در شمال غرب ایران و در مرز ارومیه با نیروهای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی درگیر شده‌اند.
روز شنبه، ۸ شهریور ماه، یکی از عالی‌رتبه‌ترین مقامات ارتش جمهوری اسلامی این خبر را تکذیب کرد.
سرتیپ کیومرث حیدری، جانشین جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی در پاسخ به سوال خبرگزاری ایرنا در مورد صحت خبر حضور پیکارجویان “دولت اسلامی” درون مرزهای ایران گفت: “گروهک تروریستی داعش عددی نیست که بخواهد ما را تهدید کند و ما برای رویارویی با آن برنامه‌ریزی کنیم.”
او در حاشیه مراسم آغاز دوره‌های بیست‌وپنجم و نهم آموزش حرفه‌ای دانشجویان دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش در مصاحبه با خبرنگاران گفت: “نیروی زمینی ولایی همواره پا در رکاب و در عالی‌ترین سطح ممکن آمادگی است. از مقام معظم رهبری یک فرمان و از ما به سر دویدن است تا طومار هر فتنه‌ای را در هم بپیچیم.”
در همین راستا خبرگزاری ایسنا، به نقل از یک منبع مطلع خبر داده که “به دلیل اشراف کامل اطلاعاتی و اقدامات تامینی چند لایه که در مرزهای جمهوری اسلامی” با عراق “امکان نزدیک شدن عناصر تروریست به مرزهای کشورمان کاملا محدود شده است.”
همچنین آنا، خبرگزاری دانشگاه آزاد هم به نقل از برخی از نمایندگان استان‌های کردستان و آذربایجان غربی، حضور داعش در مرزهای ایران را تکذیب کرده است.
هرچند محمد علی‌پور، نماینده ماکو و چالدران از حضور دولت اسلامی در مرزهای ایران ابراز بی‌اطلاعی کرده، اما نادر قاضی پور نماینده ارومیه با تکذیب این خبر گفته است: “آنها جرات این کار ندارند و اگر وارد ارومیه شوند مردم این استان و شهرهای آذربایجان غربی جوابی دندان‌شکن به آنها خواهند داد.”
سالار مرادی، نماینده سنندج گفته که پس از شنیدن این موضوع با مسئولان استانداری و فرمانداری تماس گرفته و آنها این درگیری را تکذیب کرده‌اند.
به گفته این نماینده مجلس “هر از چندگاهی این خبرها منتشر می‌شود اما پایه و اساسی ندارد وخوشبختانه مرزهای کشور امن است.”
شایعات در مورد حضور نیروهای نظامی گروه دولت اسلامی در مرزهای ایران، ابتدا زمانی وقت گرفت که برای اولین بار شهر جلولا در ۵۰ کیلومتری مرز خسروی ایران و مجاورت استان کرمانشاه را به تصرف خود در آورد.
در هفته‌های گذشته همچنین برخی منابع خبری از حضور متفرقه افراد و متورسوارانی در شهرهای کردنشین ایران خبر داده بودند که به صورت پراکنده با در دست داشتن پرچم‌های سیاه و سفید رنگ که نشانه گروه دولت اسلامی است، در سطح شهر رفت و آمد کرده‌اند؛ اخباری که آنزمان از سوی ساکنان برخی از این شهرها در شبکه‌های اجتماعی تکذیب شد.
تهدیدات گروه “دولت اسلامی” برای ایران
با توجه به شایعات و تائید و تکذیب‌ها در حضور داعش در مرزهای ایران، این گروه تا چه اندازه می‌تواند برای ایران یک خطر جدی و چالشی درون مرزهای این کشور تبیدل شود؟
کامران متین، دانشیار روابط بین الملل در دانشگاه ساسکس بریتانیا به روز می‌گوید این گروه به لحاط ایدولوژیک و به طور فزایندهای به لحاظ نظامی و لجستیکی ظرفیت رسوخ و ایجاد در داخل ایران را دارد.
به گفته این استاد دانشگاه “گزارشات رسیده از موضع‌گیری مبهم و حتی در مواردی همدلانه گروه‌های سلفی و تندرو اسلامی در کردستان ایران نشان می‌دهند که داعش می‌تواند روی درجه‌ای هر چند محدود از نفوذ سیاسی در کردستان ایران حساب کند.”
در سالهای گذشته و به ویژه بعد از ظهور شبکه اسلام‌گرای القاعده در افغانستان، شماری از اعضا و هواداران این گروه در برخی از شهرهای کردستان به صورت پراکنده فعال بوده‌اند. این افراد ابتدا بدون محدودیت فعالیت می‌کردند و حتی در شهری مانند سقز ده‌ها نفر از هواداران سلفی‌های تندرو بعد از مرگ بن لادن رهبر القاعده در قبرستان این شهر نماز میت خواندند.
پس‌مانده‌های نیروهای اسلامگرا از سال ۲۰۰۳، به ویژه بعد از بمباران مواضعشان در کردستان عراق از سوی نیروهای آمریکایی، به ایران پناه آوردند.
کامران متین می‌گوید نفوذ گروه‌های تندروی اسلامی در شهرهای کردستان ایران “بیش از هر چیز نتیجه سیاست آگاهانه جمهوری اسلامی در ۱۰-۱۵ سال اخیر در میدان دادن به فعالیت نسبتا آزادنه این گروهها به مثابه ابزاری برای تضعیف احزاب ریشه‌دارتر ناسیونالیست و چپ کرد ایرانی است.”
با این حال به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی سیاست واحدی در قبال فعالیت هوادارن این گروهها در مناطق کردنشین ندارد و برخورد با آنها همواره تابعی از عوامل و شرایط داخلی و منطقه‌ای بوده است.
در دو سال گذشته شماری اسلام‌گرایان افراطی سنی مذهب در شهرهای کردنشین ایران از سوی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت شده‌اند و در حال حاضر نیز ده‌ها زنانی وابسته به القاعده و گروه‌های زیر مجموعه آن در ایران زندانی هستند.
پیشتر صلاح‌الدین خدیو، تحلیگر مسائل سیاسی که ساکن مهاباد در کردستان ایران است، تحرکات داعش در عراق از جمله در استان سنی‌نشین دیاله را که در مرز ایران واقع شده، خطری برای امنیت ملی ایران دانسته بود.
به گفته او: “قبلا قرارگاه اشرف مجاهدین در همین استان قرار داشت و سران این فرقه به هر قیمتی و از هر راهی مایل هستند حضور جمعی و تشکیلاتی خود را در این کشور حفظ نمایند. هرچند تحقق این خواسته امری دور از ذهن است ولی نمی‌توان از عواقب صدور افراط گرایی و فرقه‌گرایی سنی به خارج از مرزهای عراق و تشکیل گروههایی چون جیش العدل در صورت باقی ماندن داعش در موقعیت کنونی غفلت کرد.”
این تحلیل‌گر مسائل سیاسی، به روز گفته بود که “ایران در فاصله سالهای ۱۹۹۵/ ۲۰۰۰ در مرزهای شرقی خود تجربه تلخی از این نوع با حکومت طالبان در کابل داشت. اهمیت حذف این تهدید برای ایران تا جایی بود که حاضر شد در حمله آمریکا به افغانستان به صورت مستقیم و غیر مستقیم به همکاری با واشنگتن بپردازد.”
