محبوبه نیک نهاد
با اعلام همکاری بیشتر ائتلاف اصولگرایان با طیف نزدیک به محسن رضایی و اصولگرایان مستقل، طیف حامیان دولت احمدی نژاد دوباره از ائتلاف اصولگرایان دور شدند و بدین ترتیب احتمال می‌رود شکافی که در انتخابات شوراهای سوم منجر به ارائه لیست مجزا از سوی اصولگرایان و حامیان احمدی نژاد (تحت عنوان رایحه خوش خدمت) شده بود، در انتخابات مجلس هشتم نیز تکرار شود.
جبهه متحد اصولگرایان که در ماه‌های گذشته با رایزنی‌های گسترده تلاش کرده تا بین سه طیف سنتی، متمایل به احمدی نژاد و متمایل به قالیباف توازنی پایدار برقرار کند، در آخرین تلاش خود برای فرو نشاندن انتقادات طیف نزدیک به محسن رضایی (آبادگران جهادی)، نمایندگان اصولگرای منتقد دولت احمدی نژاد در مجلس هفتم (اصولگرایان مستقل) و حامیان سابق احمدی نژاد که اکنون از طیف حامیان دولت نهم منشعب شده‌اند (آبادگران جوان) با مقاومت شدید حامیان کنونی دولت روبرو شدند. این وضعیت، احتمال تکرار تجربه شوراها و جدایی اصولگرایان احمدی‌نژادی از دیگر اعضای جبهه اصولگرایان را نسبت به تمام چند ماهه گذشته، پررنگ‌تر کرده است.
این در حالی است که حامیان دولت هنوز اعتراض خود را در این باره علنی نکرده‌اند و همچنان امید دارند بر اساس قرار و مدار قبلی، وزن حامیان احمدی نژاد در لیست‌های اصولگرایان بیشتر از دو طیف سنتی و منتقد دولت نهم باشد؛ اتفاقی که با رخدادهای چند روز اخیر بسیار بعید به نظر می‌رسد.
نظر به راست
پس از پیروزی نسبی لیست اصولگرایان و شکست سنگین رایحه خوش خدمت در انتخابات شوراها، طیف دولتی اصولگرایان بیش از پیش به طیف سنتی نزدیک شدند و اگرچه شکاف بین دو طیف اصولگرای حامی احمدی نژاد و منتقد دولت (با شاخص‌هایی همچون قالیباف، رضایی، افروغ و …) همچنان ادامه یافت و بیشتر هم شد، اما طیف راست سنتی که اکثریت مجلس هفتم و تا حدی محوریت جریان اصولگرا را در اختیار داشت، مدیریت این جریان را بیش از گذشته در دست گرفت و در این راستا نزدیکی خود را با طیف حامی احمدی نژاد نیز حفظ کرد.
اما این ائتلاف به شدت شکننده می‌نمود و انتقادهای پیاپی به عملکرد دولت نهم و بحرانی شدن این عملکرد در عرصه‌های همچون سهیمه‌بندی بنزین، ناتوانی از مهار تورم و گرانی بی‌سابقه مسکن و کالاها نیز مزید بر علت شد. اصولگرایان که نگران بودند ناتوانی‌های دولت احمدی نژاد به مجموعه اصولگرایان نسبت داده شود و به اصطلاحی که بارها درباره سهمیه‌بندی بنزین و گرانی بیان شد، این ناکارآمدی‌ها “پاشنه آشیل اصولگرایان” در انتخابات مجلس هشتم باشند، رفته‌رفته ساز جدایی از حامیان دولت را کوک کردند.
در اولین مرحله، طیف‌های کوچک پیرامونی که به خاطر سهم‌خواهی حامیان دولت برای آنها جایی در لیست‌های اصولگرایان تحریک شدند تا به یکجانبه‌گرایی و انحصارطلبی در ائتلاف اصولگرایان انتقاد کنند و در مرحله بعد انشعاب‌هایی که به نظر ساختگی می‌رسید، ایجاد شد. جریان “حزب الله”، “اصولگرایان مستقل”، “اصولگرایان تحول‌خواه”، “اصولگرایان اصلاح طلب”، “آبادگران جهادی”، “خدمتگزاران مستقل”، “آبادگران جوان” و چند عنوان دیگر همگی سر بر آوردند و کلیت جریان اصولگرا و شیوه ائتلاف در آن را به باد انتقاد گرفتند، اما هدف همه این انتقادات در حقیقت جریان نزدیک به دولت احمدی نژاد بود.
گام بعدی اصولگرایان برای دوری‌گزینی از طیف حامی احمدی نژاد و دولت نهم، اعلام استراتژی “چتر فراگیر اصولگرایی” بود که به طور رسمی از زبان آیت الله مهدوی کنی، چهره سنتی و نوستالژیک اصولگرایان که سخنگوی طیف سنتی اصولگرا (ائتلاف خط امام و رهبری) کمی بعد او را “نعمتی برای اصولگرایان” نامید، مطرح شد. این اصطلاح سپس بارها از زبان فعالان اصولگرای درون و بیرون ائتلاف تکرار شد، تا کار به آنجا رسید که در هفته‌های اخیر، رایزنی‌های فشرده‌ای برای افزودن طیف‌هایی که دورتر از دولت بوده و بیرون از ائتلاف مانده بودند، به درون ائتلاف اصولگرایان، انجام شد. نزدیکان احمدی نژاد که دو عنصر غیرتشکیلاتی (محصولی و مصلحی) را به نمایندگی در شورای مرکزی جبهه اصولگرایان نشانده بودند، نیز عملا نتوانستند جلوی این روند را بگیرند.
نقطه آغاز جدایی
مهمانی افطار شنبه گذشته در مجلس هفتم را که بسیاری از نمایندگان و فعالان طیف‌های مختلف اصولگرا در آن حضور داشتند، می‌توان نقطه آغاز جدایی طیف حامی دولت احمدی نژاد از مجموعه اصولگرایان دانست. در این نشست که “احمد توکلی” (نماینده شاخص اصولگرا که در انتخابات ریاست‌جمهوری حامی قالیباف بود) و “علیرضا زاکانی” (نماینده اصولگرای مجلس و موسس اصولگرایان تحول‌خواه) آن را اداره می‌کردند، برنامه‌های انتخاباتی اصولگرایان مورد بررسی قرار گرفت و بر لزوم “وحدت هرچه بیشتر” اصولگرایان در انتخابات مجلس تاکید شد؛ و وحدت هرچه بیشتر در اینجا معنایی جز گسترش دایره ائتلاف به نفع طیف‌های سنتی و منتقد دولت و به ضرر حامیان احمدی نژاد نداشت.
دو روز پس از این جلسه، ربانی سخنگوی اصولگرایان مستقل گفت: “بر اساس رایزنی هایی که در چند روز گذشته صورت گرفته امکان ائتلاف بین چند گروه عمده اصولگرا قوت گرفته و این احتمال که اصولگرایان مستقل با جبهه متحد اصولگرایی به نتیجه برسند افزایش یافته است.” وی افزود: “تقریبا اکثر قریب به اتفاق گروه های اصولگرا نظرات و تلقی های نزدیک به هم دارند و بی دلیل است که به خاطر برخی اختلاف سلیقه های جزیی نتوانند با هم به وحدت برسند!” و ربانی در حالی این نظرات را ابراز می‌کرد که در دو ماه گذشته دست‌کم چهار بار در رسانه‌ها از ارائه قطعی لیست مستقل از اصولگرایان از سوی این طیف سخن گفته بود.
دیروز همچنین طلایی نیک، سخنگوی فراکسیون وفاق و کارآمدی مجلس هفتم و از نزدیکان محسن رضایی نیز اعلام کرد “منتظر باز شدن چتر اصولگرایان می‌مانیم و در غیر این صورت با گروه مرضی الاطراف وارد مذاکره می‌شویم.” این تهدید در حالی بود که سیدشهاب الدین صدر، دبیر اجرایی جبهه متحد اصولگرایان، روز قبل با اشاره به “تلاش این جبهه برای دربرگیری تمام اصولگرایان”، درخصوص برنامه دیدارهای این جبهه با محسن رضایی گفته بود: “دیدارهایی با وی داشته ایم و اساسا نظراتی که ایشان داشته باشند در برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و کارهای اجرایی استفاده می شود و حتی اگر ایشان نامزدهای خاصی را مدنظر داشته باشند، ما مشکلی نداریم.”
شاید در این میان، تنها طیف موسوم به حزب الله باشد که هنوز زیر “چتر اصولگرایان” قرار نگرفته و ساز جدایی می‌زند، اگرچه در صورت انشعاب حامیان دولت از جبهه اصولگرایان، احتمال آمدن این گروه به زیر چتر مذکور هم چندان دور نیست. با این حال در رایزنی‌های اخیر، این طیف هم طرف مذاکره با اصولگرایان بوده و هنوز مشخص نیست این مذاکره‌ها، به‌رغم همه مخالف‌خوانی‌ها، بی‌نتیجه باشد.
اینها همه در حالی است که اصولگرایان در ماه‌ها و هفته‌های گذشته کاملا از امکانات دولت در شهرستان‌ها برای سازماندهی ستادهای محلی و تشکیل گروه‌های شش نفره در استان‌ها و شهرستان‌ها بهره گرفتند و با همراهی‌های ظاهری و تبلیغاتی با دولت و نیز با مشغول کردن آنها به درگیری رسانه‌ای با اصلاح طلبان، کاملا حامیان احمدی نژاد را از کلاهی که بر سرشان رفته، غافل نگه داشتند.
اکنون این طیف در برابر جبهه متحد اصولگرایان که اختیار آن در دست شهاب الدین صدر (وابسته به طیف سنتی) قرار گرفته و محصولی مشاور احمدی نژاد و مصلحی رئیس اوقاف در آن هیچ‌کاره‌اند، فضای عمومی مجلس هفتم که ائتلاف باهنر و توکلی مهار آن را کاملا در اختیار اصولگرایان متحد اما منفصل با دولت قرار داده و ائتلافی که وزن حامیان احمدی نژاد در آن به مراتب کمتر از چیزی است که پیش‌بینی می‌شد.
حال باید دید حامیان دولت چه زمانی متوجه می‌شوند که نقش آنها در بازی‌های پنهان اصولگرایان چه بوده است.