آیت الله علی خامنه ای رهبر عالی ایران هفته گذشته در دیدار با بشار اسد رییس جمهور سوریه تاکید کرد شرایط فعلی خاورمیانه به نفع “جنبش مقاومت” است و “روز به روز تیغ آمریکا در منطقه کندتر از قبل می شود.” گفتنی است بشار اسد برای تبریک “انتخاب” مجدد محمود احمدی نژاد طی سفری یک روزه به تهران رفت.
دیدار رییس دولت سوریه از ایران فرصت مناسبی را در اختیار خامنه ای قرار داد تا علی رغم نا آرامی های پس از انتخابات 12 ژوئن که بزرگ ترین تهدید داخلی علیه نظام 30 ساله جمهوری اسلامی به شمار می رفت، ادعا کند کشور در شرایط آرام و مناسبی بسر می برد. سخنان آیت الله خامنه ای هشداری بود تا کسی تصور نکند نظام اسلامی بدلیل مشکلات داخلی تضعیف می شود.
اما واقعیت این است که فضای سیاسی ایران آرام نیست. علی رغم کلیه اقدامات حکومت – از سرکوب جریان مخالف و برگزاری دادگاه های گروهی اصلاح طلبان گرفته تا تهدید به بازداشت نامزدهای اصلاح طلب انتخابات ریاست جمهوری- بدنبال ناآرامی ها و جریانات پس از انتخابات، فضای این روزهای ایران فضایی ملتهب و دگرگون است.
بدنبال سرکوب خشونت بار اعتراضات مردمی، حکومت ایران نزد افکار عمومی داخل مشروعیت خود را از دست داد. تقلب در نتیجه انتخابات و دست بردن در آرای مردم توسط افراد و روحانیون درون حاکمیت، وجاهت و تقدسی که جمهوری اسلامی طی سالها در خاور میانه کسب کرده بود را نیز از بین برد.
بهره برداری و استفاده از چند دستگی و نا آرامی های داخلی ایران مساله ایست که قدرت های غربی را به خود مشغول کرده است – باید گفت عمده ترین هدف کشورهای غربی این است که مانع دست یابی ایران به سلاح هسته ای شوند. متاسفانه، واکنش کشورهای غربی در قبال ناآرامی های پس از انتخابات در ایران از ابتدا چندان محکم و قاطع نبود.
و حالا که مراسم تحلیف محمود احمدی نژاد در تهران برگزار شده است، مسائل بین المللی جدی تری را پیش رو دارد. ماه آینده قدرت های برتر جهان در صورت عدم همکاری ایران با جامعه جهانی بر سر پرونده اتمی، اعمال تحریم های سخت تر علیه این کشور را مورد بررسی قرار می دهند.
ایالات متحده از جمهوری اسلامی خواسته است تا اواسط ماه سپتامبر تمایل خود را به آغاز گفتگو بر سر برنامه های هسته ای این کشور اعلام کند و این به معنای واکنش ایران به پذیرش مشوق های سیاسی و اقتصادی در قبال توقف غنی سازی خواهد بود.
پس از بروی کار آمدن باراک اوباما گزینه عادی سازی روابط ایران و ایالات متحده نیز در بسته پیشنهادی قرار گرفت. زمزمه هایی نیز از سوی واشنگتن به گوش می رسید مبنی بر این که در صورت اعتماد متقابل ایران و غرب، غنی سازی محدود اورانیوم در تهران به ضرر ایالات متحده نخواهد بود. با این حال، وقایع پس از انتخابات در ایران روند عادی سازی روابط بین دو کشور را تحت الشعاع خود قرار داد.
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چگونه واشنگتن با رژیمی که دچار مشکلات داخلی و توطئه است روابطی برقرار کند که بر اساس اعتماد متقابل باشد؟ آیا رهبری ایران در شرایط ناآرام کنونی حاضر به مذاکره با غرب خواهد شد؟
از سوی دیگر در کنگره آمریکا فشار برای اعمال تحریم های یک جانبه علیه ایران شدت یافته است. در خاور میانه نیز نگرانی بر سر حمله نظامی اسراییل به ایران رو به افزایش است.
برخی از کارشناسان مسائل ایران معتقدند بحران موجود در ایران – بدون نیاز به بازیابی مشروعیت دولت - منجر به همکاری بیشتر با غرب خواهد شد. آنها با اشاره به انتصاب علی اکبر صالحی که فرد میانه رویی است به ریاست آژانس هسته ای ایران و همچنین موافقت تهران با ورود بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به کارخانه آب سنگین اراک و نیروگاه نطنز، بر این باورند تهران همکاری با آژانس را پذیرفته است.
با این حال زیاد هم نباید به اقدامات تهران خوش بین بود. آقای صالحی طرف اصلی مذاکره با غرب نیست. موافقت تهران با ورود بازرسان آژانس به ایران درست قبل از انتشار گزارش تند آژانس علیه این کشور اندکی شبهه برانگیز است.
هرچند به احتمال بسیار آنچه که شاهد خواهیم بود تلاش دیگری است از سوی ایران برای دفع الوقت و پیشبرد برنامه هایش. سالهاست که ایران به همین منوال و بدون توجه به خواست جامعه جهانی برنامه های هسته ایش را پیش برده و تنها در حدی با آژانس همکاری کرده که چین و روسیه را متقاعد کند مانع اتخاذ اقدامات فلج کننده از سوی شورای امنیت سازمان ملل شوند.
بحران انتخابات در ایران موجب شد غرب با زیرکی بیشتری به اقدامات تهران واکنش نشان دهد. نظاره کردن جریانات و دست روی دست گذاشتن هم خطرناک است. چراکه اسراییل را تشویق به اقدام نظامی علیه ایران می کند. صدور تحریم های جدید به خصوص تحریم بنزین نیز پرمخاطره است.
جای آن دارد مردم ایران که متحمل فشار تحریم ها علیه این کشور می شوند واکنش جدی تری به دولت نشان دهند. البته فشار بیشتر ممکن است نتیجه معکوسی بدنبال داشته باشد و این بهانه را بدست آیت الله خامنه ای دهد که بیگانگان در امور داخلی کشور دخالت می کنند.
منبع : فایننشال تایمز، 24 اوت
