تفاهمی که به نفع همگان است‏

هاروارد اینترنشنال ریویو
هاروارد اینترنشنال ریویو

» نشریه بین المللی هاروارد و روابط ایران و آمریکا

نیکولا کلیس

یکی از اولین اولویت های باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا این است که تضمین کند ایران به سلاح های اتمی دست ‏نخواهد یافت. ایران هسته ای نه تنها یک تهدید استراتژیک برای منطقه بلکه برای کل جهان خواهد بود و در عین حال، به ‏طور جدی نظام منع تکثیر و گسترش سلاح های اتمی را تضعیف خواهد کرد. قدرت های منطقه مانند مصر، عربستان ‏سعودی و ترکیه نیز احتمالا ً وسوسه خواهند شد به غنی سازی اورانیوم بپردازند، وضعیتی که منجر به بروز رقابت ‏تسلیحاتی در منطقه خواهد شد. همزمان با دستیابی حکومت های بیشتر به قابلیت اتمی، احتمال اینکه در آینده یک سازمان ‏تروریستی نیز به تسلیحات اتمی دست پیدا کند، بیشتر خواهد شد.‏

آمریکا از زمان پیدایش انقلاب اسلامی ایران در 1979 روابط دیپلماتیک با ایران نداشته است. نگرانی و بی اعتمادی میان ‏ایران و آمریکا آنقدر عمیق است که احتمالا ً سوء برداشت ها و مخالفت های پی در پی میان دو کشور حتی در دورۀ دولت ‏جدید آمریکا نیز ادامه خواهند داشت. این وضعیت ادامه خواهد داشت مگر اینکه تلاشی جدی از سوی هر دو طرف برای ‏مشخص نمودن منافع مشترکی که می تواند راه را برای یک برنامۀ کلی تر دیپلماتیک هموار کند، صورت گیرد.‏

ایران و آمریکا باید برای شرکت در یک برنامۀ کلی تر دیپلماتیک که منافع مشترک استراتژیک را شناسایی کند، آماده ‏باشند. چنین برنامه ای باید دربرگیرندۀ شرایط عراق و افغانستان باشد، اما به طور خاص به همکاری در خصوص مسائل ‏امنیت منطقه مانند پناهندگان، مبارزه با مواد مخدر و انرژی بپردازد.‏

ایران طبق سنت برای دفاع از منافع ملی خود در امور کشورهای همسایه دخالت می کند. بی تردید این موضوع دربارۀ ‏افغانستان نیز صحت دارد. منافع آشکار رژیم ایران در افغانستان باثبات تر است و این رژیم نمی خواهد شاهد به قدرت ‏رسیدن دوبارۀ طالبان باشد. افغانستان بی ثبات یک مشکل جدی امنیتی برای ایران در کوتاه مدت و بلندمدت بشمار می رود.‏

ایران پس از پاکستان، دومین جمعیت بزرگ پناهندگان جهان را داراست. اکثر پناهندگان اهل افغانستان هستند، اما شمار ‏قابل توجهی از پناهندگان عراقی نیز در ایران زندگی می کنند. پناه دادن به یک میلیون پناهندۀ قانونی افغان و شاید شمار ‏زیادی پناهندگان غیرقانونی، هزینه های سنگین اجتماعی و اقتصادی را بر ایران تحمیل کرده است. دولت ایران از اینکه ‏مجبور بوده است این تعداد پناهنده را برای مدت زمان طولانی پناه دهد، به شدت ابراز ناخرسندی کرده است. به گزارش ‏دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، اکثر پناهندگان در ایران در مناطق شهری سراسر کشور تجمع کرده اند. ‏برخلاف پاکستان که اکثر پناهندگان افغان در کمپ های پناهندگان زندگی می کنند، در ایران کمتر از پنج درصد این ‏پناهندگان در کمپ زندگی می کنند.‏

یک سال قبل، دولت ایران شروع به بازگرداندن اجباری پناهندگان غیرقانونی به افغانستان کرد. اما پس از اعتراض های ‏دولت افغانستان و جامعۀ بین الملل، سرعت بازگرداندن آنها کاهش یافت. بحران پناهندگان افغان و تحریم های جاری ‏اقتصادی بر ضد ایران تأثیرات بیش از پیش منفی بر اقتصاد ایران گذاشته است. مضاف بر این، کاهش چشمگیر بهای نفت ‏باعث کاهش درآمدهای نفتی خواهد شد و کاهش اثرات تحریم ها را برای دولت ایران دشوارتر خواهد نمود. ‏

علاوه بر این، سیاست بودجۀ دولت باعث افزایش نرخ بالای تورم گردیده است. بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، ‏تورم سالانۀ ایران در پایان سال 2007 از 20 درصد هم تجاوز کرد. اطلاعات بانک مرکزی ایران نیز نشان می دهد که ‏نرخ تورم ایران در ماه اوت 2008، 27.8 درصد بوده است. افزایش ناگهانی نرخ تورم باعث افزایش قیمت مواد غذایی و ‏اجاره بهای بالاتر شده است. این موضوع مشکلات شدیدی را برای بسیاری از مردم ایران بدنبال داشته است.‏

اما نتیجه اینکه ایران باید قانع شود که آمریکا بدنبال تغییر رژیم این کشور نیست. بهترین راه جلوگیری از دستیابی سازمان ‏های تروریستی نیز به تسلیحات اتمی، جلوگیری از دستیابی حکومت های ملی به این قبیل تسلیحات است. راه حل صلح آمیز ‏موضوع هسته ای ایران کمکی به تلاش های جامعۀ جهانی در خصوص منع گسترش سلاح های اتمی خواهد بود و از بروز ‏رقابت خطرناک تسلیحاتی در یک منطقۀ بی ثبات جلوگیری خواهد کرد. چنین نتیجه ای به نفع همه خواهد بود.‏

منبع: هاروارد اینترنشنال ریویو، 8 فوریه