ورزقان در چهار روز گذشته بیش از 180 بار لرزید تا تعداد زمین‌لرزه‌های رخ داده در این منطقه پس از زلزله ویرانگر مرداد ماه به حدود سه هزار و 400 بار برسد. در شرایطی که سرمای هوا ساکنان روستاهای ویران شده را در شرایط بسیار سختی قرار داده است، وقوع این پس‌لرزه‌ها نیز کار بازسازی را به تاخیر انداخته و هربار تعدادی را مجروح و روانه بیمارستان می‌کند. در آخرین پس‌لرزه بزرگ که صبح چهارشنبه 17 آبان ماه و به بزرگی 5.1 ریشتر رخ داد، خانه‌های بازسازی شده نیز فرو ریخت و اکنون یک مقام مسوول محلی می‌گوید که مردم از بازگشت به خانه‌های بازسازی شده می‌ترسند اما کانکس کافی برای اسکان وجود ندارد و سکونت در چادر هم قربانیان سرما را افزایش خواهد داد. سرمایی که به پیش‌بینی سازمان هواشناسی از روز دوشنبه باعث بارش برف در منطقه خواهد شد.
منتقدان: قسط وام نداده را می‌گیرند
منطقه زلزله‌زده ورزقان از روز 21 مرداد ماه که زمین بر اثر زلزله‌ای 6.2 ریشتری لرزید، تاکنون روی آرامش به خود ندیده است. گزارش‌های رسیده از منطقه ضد و نقیض است و روایتی مستند و معتبر از نحوه خدمات‌رسانی دولت به آسیب‌دیدگان و روند بازسازی خرابی‌ها وجود ندارد. حتی پس از دو زلزله شدید چهارشنبه و پنج‌شنبه گذشته (یکی به بزرگی 5.1 ریشتر و دومی به بزرگی 4.2 ریشتر) آمار دقیقی از میزان تلفات انسانی، حیوانی و خسارات منتشر نشده است. رئیس شورای شهر ورزقان در روز حادثه به خبرگزاری مهر خبر داد که “عده‌ای از مردم که بالای داربست بوده و مشغول بازسازی خانه‌های خود بودند، به زمین افتاده و فوت کردند.” این خبر مورد استناد سایر رسانه‌ها و روزنامه‌ها(از جمله روزنامه همشهری 20 آبان) قرار گرفت اما خبرگزاری مهر، بی‌هیچ توضیحی این بخش خبر را از خروجی خود حذف کرد. این در حالیست که دبیر ستاد مدیریت بحران آذربایجان‌شرقی عنوان کرده که تعداد مصدومان زلزله شدید روز چهارشنبه 57 تن بوده و هیچ کس کشته نشده است.
در گفت‌وگوی فریبرز طرلانی، رییس شورای ورزقان عنوان شده است: “خرابی دوباره خانه‌های تعمیری نشان داد که نگرانی مردم در خصوص بازگشت به خانه های آسیب دیده خود، به حق است.این حادثه ثابت کرد خانه های آسیب دیده قابلیت تعمیر و بازسازی را نداشته و ضروریست که به تمامی زلزله زدگان اعم از افرادی که خانه هایشان تعمیراتی است و آنها که خانه هایشان تخریب شده کانکس اهدا شود.”
این مقام محلی تاکید کرده است: “خانه‌های تعمیراتی امکانات مناسب برای سکونت را نداشته و از سوی دیگر ترس و اضطراب مردم در بازگشت به خانه های تعمیراتی مانع از اسکان آنها در خانه هایشان می‌شود که با این اوصاف و با سرد شدن هر روزه هوا، سرما تلفات به جا خواهد گذاشت.”
نماینده منطقه هم در گفت‌وگو با روزنامه قانون از وقوع مشکلی عجیب برای زلزله‌زدگان خبر داده است؛ آنها هنوز وام‌های وعده داده شده دولت را به طور کامل دریافت نکرده‌اند اما دفترچه‌های اقساط برای بازپرداخت وام بینشان توزیع شده تا کمتر از 10 روز دیگر اولین قسط را پرداخت کنند.
الله‌‌وردی دهقانی، نماینده ورزقان مدعی تخلف در رابطه با بازپس‌گیری وام‌هاست: “دولت گفته بود سه سال به وام‌ها تنفس می‌دهیم. یعنی مردم تا سه سال هیچ مبلغی را لازم نیست پرداخت کنند اما هنوز مردم وام‌های تعمیری را دریافت نکرده‌اند که گفته شده باید قسط بپردازند. آنهایی که تعمیر کرده بودند هم دوباره در زلزله چهارشنبه خانه‌شان خراب شده و مشخص نیست چه طور باید حمایت شوند. خیلی‌ها هنوز وام نگرفته‌اند و دفترچه اقساط به آنها داده‌اند که از آخر آبان قسط پرداخت کنند.”
عباس فلاحی باباجان، نماینده اهر و هریس هم درباره وام‌های یک میلیون تومانی قرض‌الحسنه توضیح می‌دهد: “وام‌های یک میلیون تومانی که دولت مصوب کرده بود به حساب مدیران استانی ریخته شده است اما آنها بدسلیقگی می‌کنند و پول را به حساب مردم واریز نمی‌کنند؛ امروز فردا می‌کنند و هر روز طرحی می‌دهند. در حالی که این پول باید سریع‌تر واریز شود.”
این نماینده مجلس به نکته مهم دیگری هم اشاره کرده و از تبعات سپردن کار بازسازی به خود زلزله‌زدگان می‌گوید: “بنیاد مسکن فقط بازسازی واحدهایی را به عهده گرفته که صد در صد تخریب شده‌اند. بنابراین بازسازی‌های دیگر را خود مردم انجام دادند که اصولی نبوده است.”
به گفته او پس لرزه‌ها خسارت خانه‌های ترک خورده را روز به روز افزایش می‌دهد و فرصت کار تعمیراتی را به مردم نمی‌دهد. به طوری که بعضی خانه‌هایی که خسارت‌هایشان اصلاح شده بود دوباره در همان قسمت‌ها فرو ریخته‌اند.
این موضوع باعث نگرانی مردم و امتناع از دستور هلال احمر شده است. هلال احمر بر طبق آماری که از بازسازی‌ها دریافت کرده، 95 درصد خانه‌های آسیب‌دیده را بازسازی شده و قابل سکونت می‌داند. پس با توجه به خطرات زندگی در چادر، دستور به بازپس‌گیری چادرها کرده است. اما زلزله‌زدگان پس از ریزش دوباره خانه‌های مرمت شده اکنون کانکس را ترجیح می‌دهند و چون کانکس به تعداد کافی وجود ندارد، دوباره به زندگی زیر چادر به عنوان امکانی برای فرار از ماندن زیر آوار فکر می‌کنند.
زندگی در کانکس هم خطرات خاص خود را دارد. نماینده اهر و هریس در این باره می‌گوید: “مسئولان باید بدانند از کانکس‌هایی که در و پنجره ندارد نمی‌شود استفاده کرد چون باید وسیله گرمایش داشته باشد. اولا بخاری نداریم، ثانیا اگر بخواهیم لوله بخاری را بدهیم بیرون از لحاظ مونوکسید کربن خطر دارد. دائم گفته می‌شود به مردم بخاری می‌دهیم و 2000 تا آماده کرده‌ایم. اگر قرار است بدهند باید سریع‌تر اقدام کنند. مردم با وعده‌های آنها امیدوار می‌شوند و نمی‌روند با وام و قرض بخرند. درنتیجه فردا با مشکل رو به رو می‌شوند.”
اما نماینده ورزقان معتقد است که اوضاع در حوزه انتخابیه او بسیار بدتر از اهر و هریس است: “به 60 روستای وزرقان هیچ رسیدگی نشده و مردم حتی چادر هم نداشته و کاملا آواره‌اند. از بخاری‌های وعده داده شده خبری نیست، کانکس‌ها کامل توزیع نشده و هنوز نیاز به کانکس وجود دارد.” به گفته او خانه‌های آسیب دیده خطر بالقوه‌ای برای ورزقانی‌هایی هستند که حتی چادر هم ندارد.
مسوولان: هم وام دادیم، هم بازسازی شده
در مقابل اظهارات نمایندگان منطقه در مجلس و گزارش‌های برخی شهروند – خبرنگاران که بر بحرانی بودن وضعیت و عدم رسیدگی از سوی نهادهای مسوول دلالت دارد، اظهارات رسمی مسوولان حاکی از روند مثبت و قابل قبول ترمیم‌ها و کمک‌هاست.
از جمله استاندار آذربایجان شرقی با تکذیب پرداخت نشدن وام بلاعوض دولت به روستاییان مناطق زلزله‌زده می‌گوید: “ بر اساس آمار فرمانداری‌ها تاکنون این وام برای بیش از 9 هزار خانوار پرداخت شده و اگر افرادی هم باقی مانده‌اند اعتبار لازم موجود بوده و این وام قابل پرداخت است.” او حتی خطاب به “ساکنان دایمی روستاهای زلزله‌زده که کار فونداسیون خانه آنها تمام شده” تاکید می‌کند که “ در اسرع وقت برای دریافت وام یک میلیون تومانی بلاعوض دولت به فرمانداری‌های مربوطه مراجعه کنند.”
احمد علیرضابیگی در مورد مشکلات موجود در روند بازسازی‌ها توضیح داده است: “ با توجه به کمبود نیروی کار در منطقه، همکاری مردم قطعا ضروری است و اگر این مهم اتفاق نیفتد پیمانکاران و تیم‌های فنی نمی‌توانند به تعهدات خود عمل کنند. در برخی روستاها ساکنان دایمی به خاطر شرایط جوی در قبال ساخت خانه‌ها احساس مسئولیت می‌کنند؛ اما جماعتی هم هستند که چون در جای دیگری از مسکن برخوردارند دغدغه خاطری در این خصوص ندارند و آن‌طور که باید همکاری نمی‌کنند.”
فرماندار اهر نیز مدعی است: “طبق لیست سرشماری سال 90 و استنادات خانه‌های بهداشت روستایی به تمام افراد واجدالشرایط این وام پرداخت شده است.”
رضا صدیقی منتقد “اظهارنظرهای غیرکارشناسی برخی افراد” است که به نظر او “این افراد درصدد استفاده تبلیغاتی با سخنان غیرواقعی هستند که بدون اطلاع از روند امور اظهارنظر می‌کنند.”
او می‌گوید: “ خوشبختانه به علت مساعد بودن وضعیت جوی با بسیج تمام امکانات منطقه و استان در اکثر روستاها ساخت و ساز با سرعت ادامه داشته و مسئولان استانی به خصوص استاندار آذربایجان‌شرقی و معاونان به صورت هفتگی با حضور در مناطق زلزله‌زده از نزدیک بر روند ساخت و ساز نظارت داشته و پیگیر امور و رفع برخی مشکلات هستند.”
مدیر جهادکشاورزی اهر هم در آخرین اظهارنظر خود گفته که عملیات اجرایی 320 واحد اماکن دامی در مناطق زلزله‌زده این شهرستان به پایان رسیده است. به گفته آیت عبادپور، برای احداث این اماکن بیش از یک میلیارد و 500 میلیون تومانل از محل تسهیلات در نظر گرفته شده دولت و از طریق بانک کشاورزی شهرستان اهر پرداخت شده است.ضمن این که تاکنون 5 هزار و 500 پرونده متقاضیان احداث اماکن دامی تکمیل شده که از این تعداد سه هزار و 900 پرونده به بانک کشاورزی برای پرداخت تسهیلات و احداث اماکن دامی ارسال شده است.
اما آخرین وعده امیدبخش از سوی رئیس سازمان بسیج سازندگی اعلام شده که می‌گوید: “1000واحد مسکونی را تا هفته بسیج تحویل می دهیم”
سردار مجید خراسانی توضیح داده است: “ با توجه به شرایط آب و هوایی و نگرانی از زمستان زودرس در منطقه، از هشت هزار واحدی که بنیاد مسکن و دولت در اولویت خود قرار داده تا قبل از زمستان به اتمام برسد ما ساخت حدود هزارو 800 واحد را پذیرفتیم. همچنین به تدریج از 12 هزار واحد دام و طیوری که نیاز واقعاً ضروری مردم بود سپاه عاشورا هفت هزار واحد را پذیرفت که در حدود پنج هزار واحد آن نصب شده است.”
او وعده داده است: “ ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم در کار مشترک با سپاه عاشورا 1000 واحد در آستانه هفته بسیج به بهره‌برداری برسد و در اختیار مردم قرار گیرد و 8000 واحد باقیمانده را در طول آذرماه تحویل دهیم.”
رییس جمعیت هلال‌احمر شهرستان اهر هم می‌گوید که هر خانه‌ای که کار بازسازیش به پایان برسد، به طور رایگان فرش ماشینی، یخچال، اجاق گاز و بخاری دریافت می‌کنند. او خبر نگران‌کننده توزیع لباس کهنه بین زلزله‌زدگان را نیز تکذیب کرده و تاکید می‌کند که “البسه و اقلام توزیعی ویژه زمستان از سوی این جمعیت نو بوده و هیچ‌گونه لباس دست دومی در منطقه توزیع نشده است.”
