پیش نویس قطعنامه تحریم ایران شب گذشته مورد توافق پنج عضو دائمی شورای امنیت که شامل دو کشور همیشه شکاک روسیه و چین هم می شد، قرار گرفت. این پیش نویس فقط یک معنی می تواند داشته باشد: بیانیه ای که ایران اعلام کرد و بر مبنی آن قرار است نیمی از سوخت اتمی اش را در این کشور غنی سازی کند، برای اینکه تشدید تحریم ها را منتفی کند، کافی نبوده است.
در چشم روسیه و چین، ایران کشوری است که به معاهدات پایبند نیست و اصرارش بر تولید اورانیوم 20 درصد بمنظور استفاده در رآکتور های تحقیقات پزشکی، نشانه این ادعاست. از آنجایی که مقصود اصلی تبادل سوخت اتمی، توقف غنی سازی اورانیوم بوده است، به همین دلیل این ادعای ایران که غنی سازی اورانیوم صلح آمیز است بکلی زیر سووال می رود. به زبان دیگر اگر ایران به برنامه غنی سازی اورانیوم خود ادامه بدهد، امتیازش به عنوان مخالف تولید سلاح اتمی از بین خواهد رفت.
بیانیه تهران را چنین هم می توان تعبیر کرد: سیلی زدن به تلاش های قدرت های بزرگ برای مذاکره. یعنی در این دنیای چند قطبی، اوباما تنوانست این کار را انجام بدهد حالا ترکیه به عنوان یک قدرت منطقه ای سر بر آورد. ترکیه و برزیل، طرف های مبادله اتمی با ایران، هردو عضو غیر دائمی شورای امنیت و از امضا کنندگان توافقنامه منع تولید سلاح اتمی هستند. ژاپن هم متعهد شده است که راه حلی برای برنامه های اتمی ایران پیدا کند. این سه کشور نشان دادند که می توانند نقش معامله گر راستین را بازی کنند، جایگاهی که انگلستان و فرانسه و آلمان داشتند.
بعید به نظر می رسد که این قطعنامه جدید به چالش ایران اتمی خاتمه بدهد. از لحاظ سیاسی، پیشنهاد ایران و بیانیه تهران برای شکستن توافق بوجود آمده بر سر قطعنامه آمریکا در شورای امنیت ارائه شده است. اما از لحاظ فنی، توافقنامه ای که ایران بدان گردن نهاده تقریبا شبیه به همان است که در ماه اکتبر رد کرده بود. واقعیت این است که زمانی که این پیشنهاد داده شد، 1200 کیلوگرم اورانیوم نیمه غنی سازی شده، بخش اعظم اورانیومی بود که ایران داشت. اما امروز این مقدار از نصف هم کمتر است. به عبارت دیگر، ذخیره اورانیوم ایران حتی اگر معامله با ترکیه هم انجام شود؛ برای تولید یک بمب اتمی کافی است.
اما اگر به این روند در یک چشم انداز پنج ساله نگاه کنید، تفاوت بسیار کم می شود. توانایی ایران برای تولید بمب اتمی به مقدار سوخت اتمی بستگی ندارد بلکه بیشتر به سانتریفوژ ها بستگی دارد. این که ایران ادعا کرده است که به تولید اورانیوم 20 درصد ادامه می دهد، بیشتر برای ارضای غرور ملی است. هنوز هیچ نشانه ای وجود ندارد که ایران قصد تولید صنعتی اورانیوم را دارد. این یک قایم باشک بازی است اما معامله با ترکیه در حال حاضر نزدیک ترین مسیر برای رسیدن به راهی برای حل بحران اتمی ایران است.
منبع: گاردین 19 مه