رابین رایت
جواد ظریف، از دیپلمات های بلند پایه ایرانی در آمریکا، ماه گذشته سفر غیر مترقبه ای را به واشنگتن داشت. زمان این سفر بسیار بحث بر انگیز است.
پنج روز قبل سپاه پاسداران ایران 15 ملوان انگلیسی را دستگیر کرد ودر همان لحظه سازمان ملل نیز قطعنامه جدیدی را برای تحریم های بیشترعلیه ایران و درپاسخ به عدم توقف ایران در غنی سازی اورانیوم صادر کرد.
ولی ظریف که دوران نمایندگی وی در سازمان ملل تقریبا رو به اتمام بود مورد استقبال آمریکا بود و حتی یک بار نیز به شرکت در کنگره آمریکا نیز دعوت شده بود.
جو بیدن نماینده دموکرات ها در این باره گفت: “ظریف یک فرد معتقد است ولی در عین حال بسیار عملی و غیر دگماتیک است. وی می تواند نقش مهمی در حل مناقشات با ایران ایفا کند.”
چند تن از دموکرات ها و نیز جان وارنر از جمهوری خواهان، وی را چهره ای مثبت در مذاکرات به شمار می آورند و از حضور وی در سازمان ملل استقبال می کردند. در میهمانی ناهار در شورای روابط خارجی آمریکا، مارتین ایندیک، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل، نیز به ظریف گفت: “جای شما خالی خواهد بود.”
در ضیافت شام در مرکز نیکسون، دیمیتری سایمز، رئیس این مرکز ظریف را به عنوان “یکی از نادر دیپلمات ها” معرفی کرد و گفت: “وی به خوبی از کشورش دفاع می کند ولی این کار را با اعتبار و ظرافت خاصی انجام می دهد.”
از سال 1979 و تیرگی روابط ایران و آمریکا، هم دموکرات ها و هم جمهوری خواهان خواسته اند با یک مقام ایرانی قابل اطمینان مذاکره کنند. برخی از مقامات سیاست خارجی آمریکا معتقدند ظریف یکی از این گونه دیپلمات ها بود.
بسیاری معتقدند سخنان وی به نحوی بود که افراطیون رژیم نیز با آن موافق بودند. کنت تیمرمن، رئیس بنیاد دموکراسی برای ایران می گوید : “ هدف همه آن ها روشن است و آن نابودی اسرائیل است. ولی در مورد تاکتیک تفاوت هایی بین آن ها وجود دارد. بعضی هامعتقدند می توانند با حربه هایی آمریکا وادار به حمایت از آن ها کنند و در قدرت باقی بمانند. برخی دیگر به رویارویی عقیده دارند. ولی همه در دست یابی به سلاح هسته ای متفق القول هستند.”
جان بولتون، نماینده آمریکا در سازمان ملل در مورد ظریف می گوید: “وی بهترین چهره برای یک دولت غیر موجه بود و رفتار های غربی را به خوبی می شناخت.”
در زمانی که کاندلیزا رایس یک سال پیش اعلام کرد آمریکا همراه با متحدان اروپایی با ایران مذاکره می کند، جان بولتون مامور شد این پیغام را به آقای ظریف بدهد ولی نیم ساعت بعد از آنکه قرار ملاقات گذاشته شد دولت ایران اطلاع داد که نیازی به ملاقات نیست و جان بولتون پیغام را با پیک برای وی ارسال کرد.
ظریف در میام تند رو های داخلی چندان محبوب نیست و عده ای معتقدند علت خاتمه دادن به کار وی نیز همین امر است.
ظریف قوانین جمهوری اسلامی را رعایت می کند: “با زنان دست نمی دهد و کراوات هم نمی زند. ولی انگلیسی را خوب صحبت می کند و لهجه ای آمریکایی دارد چرا که مدرک خود را از سانفرانسیسکو گرفته است. وی در زمانی که کوندلیزا رایس در دنور دوره دکترا را میگذراند در همان دانشگاه بود. وی به شوخی گقته بود: “ما استادان مشترکی داشتیم.”
سال گذشته ظریف در سمیناری در پرینستون شرکت کرد (به طریق ویدیویی) و در مورد هولوکاست و کنفرانس آن در تهران اظهار نظر کرد. وی همواره گفته است که وی معتقد است هولوکاست اتفاق افتاده است و این یک عمل جنایتکارانه علیه بشریت است. در این سمینار وی گفت معذالک فلسطینیان نباید تاوان قتل عام آلمان ها را بپردازند. یوری لوبرانی، که پیش از 1979 فرستاده اسرائیل به ایران بوده است می گوید: “من سوال مشکلی از او(ظریف) کردم و هر چند جواب او کاملا چیزی بود که روسای وی اعتقاد دارند، ولی من احساس می کردم او با روسای خود چندان هم توافق ندارد.”
ظریف بر خلاف بسیاری از نمایندگان ایران، جزو افرادی است که دائما در تلویزیون و در برنامه های مختلف ظاهر می شود. ولی این اصلا به این معنی نیست که از دفاع ار کشور خود دست برداشته است. وی تاکید می کند که ایران نمی خواهد اسلحه هسته ای تولید کند. وی می گوید ایران خواهان ثبات در عراق است و انکار می کند که ایران در حال تشکیل یک ائتلاف شیعه هوادارایران در عراق، سوریه و لبنان است.
در مورد تروریسم وی به طرفداری آمریکا از مجاهدین خلق در عراق اشاره می کند. آنچه مقامات آمریکا وتحلیل گران خاورمیانه را به سمت ظریف متمایل می سازد کوشش وی برای مذاکره در مورد تفاوت سیاست هاست. کارشناسان نظامی از ملاقات وی با دانشمندان آمریکایی برای بحث در مورد چگونگی غنی سازی اورانیوم توسط ایران بدون اینکه این کار منجر به ساختن بمب شود، حمایت کرده اند.
وی در حالی که سازمان ملل را ترک می کند گفته است: “زمان به سرعت می گذرد. مساله هسته ای ایران را دو سال پیش بهتر می توانستیم حل کنیم. این موضوع را حتی اکنون بهتر از دو ماه دیگر می توان حل کرد. با وضعیت فعلی شما به تعداد بیشتری قطعنامه خواهید رسید و ما هم به تعداد بیشتری ساتریفوژدر نطنز.” وی گفت: “نتیجه این روند حل مساله نیست بلکه رویارویی را بیشتر خواهد کرد و این مورد نظر ما نیست.”
دولت بوش همچنان با سوء ظن به این موضوع نگاه می کند. ظریف در مورد از میان برداشتن “دیوار عدم اعتماد” بین دو کشور موفق نبوده است. وقتی از وی پرسیدند دستاورد وی در دوره نمایندگی در سازمان ملل چه بوده است وی گفت: “چندان دستاوردی نیست. فکر می کنم غرب معنای گشودگی ما را خوب درک نکرده است. آن ها این را به عنوان عامل ضعف تلقی کردند در حالیکه منظور از آن نشان دادن خواست واقعی مردم ما به تغییر ماهیت این رابطه بوده است. با این سوء تفاهم عکس العمل های نادرستی هم نسان داده شده که تنها سبب تشدید تنش و عدم اعتماد شده است.”
وی گفت: “در ایران مرا به عنوان ایده آلیستی می شناسند که در زندگی دیپلماتیک خود جز دادن امتیازات موردی چیزی به دست نیاورده است.”
ایندیک می گوید: “تاریخ رابطه ما در دوران پس از انقلاب مانند حرکت کشتی ها در شب است؛ هر وقت ما آماده مذاکره بودیم آن ها آماده نبودند و هر گاه آن ها مایل به مذاکره بودند ما حاضر نبودیم. هرگز نتوانستیم پشت یک میز بنشینیم. با حضور ظریف این احتمال بیشتر بود؛ بدون او این کار به مراتب مشکل تر می شود.”
منبع: واشنگتن پست