حمید احدی
دو هفته بعد از اوج گیری سرما و قطع گاز و کمبود نان و کالاهای اساسی، برای اولین بار طی 900 روز ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد وی از صحنه های خبری دور نگاه داشته شده تا مخالف اعتراض های عمومی مردم استان های مختلف کشور نباشد که از عدم مدیریت و بی کفایتی مدیران بی تجربه دولت وی به فغان آمده اند، در همین حال زیان راه حل های مقطعی که رییس جمهور و مشاورانش برای پوشاندن بی کفایتی های دولت مطرح کرده اند، یکی یکی آشکار می شود.
محمود احمدی نژاد که از ابتدای آغاز به ریاست جمهور شعار خود را رفتن به میان مردم قرار داد و با پخش پول در سفرهای استانی کوشید برای خود رای بخرد، در دو هفته گذشته در حالی از صحنه های خبری غیبت کرده که در اولین روزهای قطع گاز و سرما سفری سه ساعته به مازندران کرد و وقتی خبر یافت که احتمال برپاشدن شورش وجود دارد، که باعث عریان شدن میزان محبوبیت وی خواهد شد، به توصیه مشاورانش نه تنها از سفر دست شست بلکه با لغو برنامه های دیگر کوشید در برنامه خبری حضوری نداشته باشد.
اما مردم وی را و وعده هایش را فراموش نکردند چنان که روز سه شنبه نماینده سقز و بانه با قرائت نامه ای در پشت تریبون مجلس احساسات یک دختر 11 ساله سقزی را اشکار کرد که خواستار توجه رئیس جمهور و دولت بـه مـشـکلات قطع و کاهش فشار گاز در سقز در دمای 27 زیر صفر شد.
به نوشته روزنامه همبستگی فخرالدین حـیـدری نماینده سقز و بانه نامه خطاب به محمود احمدی نژاد را چنین خواند: من هیوا کلاس چهارم هستم. پدرم کارگر است. پدرم چهار روز است مریض است آخر گاز نداریم، نفت نداریم و مادرم نمی‌تواند خیاطی کند چون اتاق او گــرم نیسـت. آقـای حیـدری شمـا چـرا در تهـران نمی‌گویید که ما گاز نداریم تا پدرم بتواند خوب شود و برود سر کار. ما سردمان است من از شما می‌خواهم به خانه ما و مدرسه ما بیایید که شما هم سردتان شود. آن وقت شما به آقای احمدی نژاد می‌گویید که گاز برای ما بفرستد و من به امید شما هستم. حتما به آقای احمدی نژاد بگو.
نماینده سقز و بانه با اشاره به سفر سه ساعته احمدی نژاد به مازندران پرسید پس چرا بعد از چهار سال قطع گاز و بحران در استان کردستان به ویژه شهرستان‌های سقز و بانه و پیگیری‌های مداوم مردم و آگاهی مسئولا ن ذیربط هرگز چنین اتفاقی نیفتاد. دریغ از سفرحتی معاون وزیر. سوال اینجانب این است که آیا ما دیده نشدیم یا مهم نبودیم و یا فراموش شده ایم؟
این نماینده کرد در ادامه اظهار داشت همه شما کوه و کوهستان را دیده‌اید و شنیده‌اید و مطمئنم اگر یک بار فقط یک بار اجساد زغال شده آن دختر و پسر خردسال و جوان 18 ساله سقزی که در عید قربان پارسال به علت استفاده از سیستم معیوب گرمایی و قطع گاز جان خود را از دست دادند را می‌دید بیشتر توجه می‌کردید.
در جلسه سه شنبه نماینده کاشمر هم به صدا در آمد و با تاکید بر این که 14روز است که مردم شهر و روستاهای کاشمر با افت شدید فشار گاز مواجهند گفت مردم این مناطق با سرمای 17 درجه زیر صفر و با حداقل وســایــل گـرمـایشـی، وقتی اکثریت مردم در سرمای شدید و با قطع گاز مواجهند، مسئولان اجرایی نگویند 80 درصد مردم گاز دارند.
در مقابل تذکرها و سئوالات نمایندگان که زیر فشار شدید مردم از دولت میخواهند از دادن آمار نادرست و اغراق آمیز دست بردارد و حقایق را به مردم بگوید و از جمله علت واقعی قطع گاز را، هواداران دولت به تکنیک جالبی دست زده اند. آنان بدون مطرح کردن نام خود به تهدید نمایندگان افشاگر دست می زنند چنان که ایسنا در خبری از قول سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری، که نام وی در تمام خبر افشا نشده نوشته ماموران دولت کار خود را خوب انجام می دهند سفر رئیس‌جمهورمان به استان‌های شمالی کمک موثری به حل مساله در آن مناطق کرد . به گفته این سخنگو دولت تمام سعی و تلاش خود را برای حل مشکلات کشور به کار می‌گیرد اما اخیرا برخی از نمایندگان متعلق به جناح رقیب در سخنرانی‌های خود به صورت غیرمنصفانه دست به تخریب و سیاه‌نمایی می‌زنند در حالی‌که اینان نباید برای تبلیغات انتخاباتی تلاش‌های دولت برای حل مشکلات را نادیده بگذارند.
مافیا برعکس
در میان اخبار و گزارش هائی که از سرما و کمبودها منتشر می شود تاکید بر ناهماهنگی هائی است که بین ارکان دولت وجود دارد و یک سال بعد از طرح های مدیریتی برای دادن استقلال تصمیم گیری به استان ها و مدیریت های شهری، میلیاردها زیان اولین نشانه های اولین بحران است. بی عملی سیاست خارجی در برابر ترکمنستان – که از نشانه های روشن سیاست خارجی غوغائی دولت احمدی نژادست – که به باج خواهی علنی در زمستان پرداخته و ناگهان طلب دو برابر بهای گاز کرده است، یکی از دلایل غیبت احمدی نژاد از صحنه های خبری است. چرا که به طور طبیعی چنین رخدادی بیانگر ناکامی سیاست خارجی دولت وی است. آخرین باری که احمدی نژاد در این باره سخنی گفت پشت درهای بسته ملاقات با نوحه خوانان و وعاظ شیراز بود که آن جا ادعا کرد اسنادی در دست دارد که نشان می دهد کسانی از داخل به ترکمنستان توصیه کرده اند گاز ایران را قطع کند.
این ادعا درست در زمانی اتفاق افتاد که ادعای پرسروصدای قبلی رییس دولت در مورد مافیای نفت به جای مضحکی رسیده است چرا که دو سال بعد از ادعاهای دولت و روزنامه کیهان، درست زمانی که دادگاهی علیه دو مدیر بخش گاز به اتهام رشوه حکمی صادر کرد، وزیر نفت به اعتراض نسبت به اخباری که درباره تخلف ها در نفت و گاز منتشر می شود.
دیروز به گزارش ایسنا سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به اظهارات اخیر وزیر نفت در مورد اعلام تخلف مدیران سابق شرکت گاز از سخنان نوذری ابراز تعجب کرد و گفت انتظار این بود که دوستان در وزارت نفت از رسیدگی به این تخلف که از سوی سازمان بازرسی کل کشور کشف شده، ابراز خوشحالی کنند نه آن‌که با ابراز گلایه، خستگی همکاران قضایی را در روند رسیدگی به پرونده‌های مفاسد اقتصادی مضاعف کنند.»
صادرات بی جا
دومین موضوعی که ناکامی دولت احمدی نژاد را آشکار ساخت بلاتکلیفی این دولت در برابر مساله صادرات گازست که به گفته کارشناسان قدیمی با توجه به نیازهای داخلی و نیاز چاه های نفت به تزریق گاز، گسترش صادرات آن توجیه ندارد. امری که دو سال بعد از انتشار آن از قول اقتصاددانان و استادان دانشگاه، مرکز پژوهش های مجلس هم تائید کرد و از دولت خواست از بستن قراردادهای بیش تر خودداری کند.
هفته گذشته و درست در زمانی که کمبود گاز روشن شده بود خبرگزاری دولت خبر داد که وزیر نفت در سوریه قرارداد تازه ای برای صادرات گاز امضا کرد.
پروژه های صادرات گاز که هر از گاهی دولت و وزارت نفت با هیاهوئی تبلیغاتی از به ثمر رسیدن آن خبر می دهند، همواره با نگرانی کارشناسان توام می شود چنان که وقتی با وجود خارج شدن هند از خط لوله صلح که قرار بود بین ایران و پاکستان و هند امضا شود، دولت احمدی نژاد مشغول مذاکره برای دادن تخفیف به پاکستان بود نژاد حسینیان عضو قدیمی کابینه های مختلف که تا همین اواخر این پروژه را پیش می برد افشا کرد که تخفیفی خارج از اندازه دارد داده می شود فقط برای تبلیغات و نشان دادن کارآمدی دولت. این افشاگری که با واکنش عصبی و توهین آمیز وزیر سابق نفت همراه شد اما تلنگری بود که سازمان های بازرسی و ناظر را وارد ماجرا کرد. گرچه از فشارهای رییس جمهور و مشاورانش که بدون توجه به نتایج کار خود مدام در جست و جوی منابع مالی جدید هستند، کمتر نشده اما گویا در بدنه کارشناسی وزارت نفت جرقه ای خورده است. چنان که روز سه شنبه در جلسه مجلس غلامحسین نوذری وزیر نفت در پاسخ نمایندگان اقلیت فریاد زد «با شیوه‌ای که در حال حاضر گاز مصرف می‌کنیم حتی یک مترمکعب هم برای صادرات گاز باقی نمی‌ماند . زمانی که جواد جهانگیرزاده نمایندهء ارومیه و رشید جلالی، نمایندهء شاهرود در خصوص کمبود گاز تزریقی به چاه های نفت گفتند و به صدمه ای اشاره کردند که از این راه به اقتصاد کشور وارد می شود جواب این بود «حساسیت من در خصوص تزریق گاز کمتر از شما نیست»، و بعد از آن آماری فاش شد که کارشناسان بر ان انگشت می نهادند و دولت تکذیب می کرد. به گفته وزیر نفت در دو سال گذشته تزریق گاز به چاه های نفت نسبت به برنامه کاهش داشته چرا که به گفته وی «بخش عمدهء میزان گازی که در کشور تولید می‌شود برای مصرف خانگی و تجاری اختصاص می‌یابد و با این وضعیت گاز تولیدی در راستای برنامهء اصلی که برای صنایع انرژی‌بخش که تولید ثروت می‌کنند، مصرف نمی‌شود.
در همین زمان وزارت نفت خبر داد با افزایش مصرف گاز، تزریق گاز به چند میدان نفتی در جنوب کشور قطع یا کاهش یافت. گاز تزریقی به میدان‌های نفتی کرنج، پارسی و کوپال به طور کامل قطع شده ولی در میدان مارون به یک سوم کاهش یافت. جالب تر این که اعلام شد براساس برنامهء رسمی وزارت نفت، تراز گاز تولیدی کشور در قبال مصرف کنونی حداقل تا 10 سال آینده منفی است. و این جا بود که سردبیر آفتاب یزد پرسید پس چرا با این وجود وزارت نفت با کشورهای مختلف برای صادرات گاز وارد مذاکره و قرارداد می شود.
صدمه اساسی
سومین نکته ای که کارشناسان درباره آن تذکر می دهند و از آن به عنوان “هزینه مردم فریبی” یاد می کنند، تصمیم های خلق الساعه ای است که دولت در مقابل سرما اتخاد کرد که بدون توجه به توجیهات فنی و کارشناسی آن ها در حقیقت مشکل را به جای دیگر با چند برابر انتقال داد.
همزمان با بازدید سه ساعته احمدی نژاد از مازندران نهاد تبلیغاتی دولت اعلام داشت که به دستور رییس جمهور قرار شده خط لوله عسلویه به استان قدس رضوی انشعاب تازه ای برپا کند که به مازندران برود. این دستور که فقط در یک بخش خبری پخش شد و بلافاصله با تذکر متخصصان و یادآوری غیرممکن بودن چنین کاری از دستور تبلیغات خارج شد، به گفته یک کارشناسان طراحی صنعت نفت چنین نشان می داد که هیچ بررسی کارشناسی و علمی برای لوله کشی وجود ندارد و کاری است در حد لوله کشی اب انبار که آن هم البته نیاز به محاسبات پیچیده دارد. چه رسد که روزنامه تبلیغاتی ایران نوشته بود که رییس جمهور دستور داده لوله تازه گاز تا دومین سفر استانی دولت به مازندران آماده شود.
اما دستوری که امکان اجرا پیاده کرد قطع گاز مراکز تولیدی و کارخانه ها بود که همزمان با آن میلیاردها برای واردات کالاهای اساسی از صندوق ذخیره ارزی برداشت شد. کاری که به گفته کارشناسان روزی ششصد میلیارد تومان به اقتصاد ایران لطمه می زند. حسین عبده تبریزی اقتصاد دان و مدیر سابق بورس تهران در مقاله ای سرما و برف را با بخش خصوصی سنجیده و نوشت “دست‌اندرکاران بازار سرمایه و به ویژه سرمایه‌گذاران به طور دایمی شکایت کرده‌اند که پس از فروش سهام شرکت‌های دولتی، دولت حمایت‌های خود را از این شرکت‌ها قطع کرده و منافع سهامداران را در نظر نمی‌گیرد.
مدیر سابق بورس تهران تاکید کرده که با تصمیم جدید دولت به قطع گاز و برق کارخانه‌ها و به ویژه واحدهای تولیدی انرژی‌بری چون فولاد و سیمان، نگرانی جدیدی برای سهامداران به وجود آورده است. سهامدار سیمانی که سال‌های طولانی شاهد واگذاری منافعش به بازار سیاه بوده است و تحمل کرده که با اعمال سیاست کنترل قیمت، سود شرکت‌های سیمانی کاهش یابد، اکنون شاهد تحول دیگری است. دولت تصمیم گرفته است گاز کارخانه‌های سیمان را قطع کند تا حداقل گاز به واحدهای مسکونی برسد.
به نوشته آقای عبده هرچند این تصمیم که کارخانه‌ها تعطیل شود تا منازل گاز و برق داشته باشند، از دید اقتصاد سیاسی قابل فهم است، اما سهامداران این واحدها به هیچ‌وجه منطق اقتصادی این تصمیمات را نمی‌پذیرند و نمی‌دانند که چرا باید هزینه‌های چنین تصمیمات غیراقتصادی را بپردازند که در عین حال به زیان اشتغال است و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را هم کاهش می‌دهد. برف و سرمای زمستان 1386، به دلیل زیان‌هایی که به واحدهای تولیدی وارد کرده است، مشکل دیگری از فرآیند خصوصی‌سازی واحدهای دولتی در ایران را به نمایش گذاشته است
اغراق تبلیغی
در غیبت رییس جمهور از صحنه خبری، مصطفی پورمحمدی که با سخنگوئی گهگاه خود مسئولیت
وزیر کشور در حالی که مردم مناطق مختلف هنوز گاز ندارند و نان و کالاهای اساسی شان هم دچار مشکل و گرانی و کمیابی شده ادعا کرده در حوادث غیرمترقبه بروز دو تا سه درصد مشکلات ، طبیعی است و مردم باید با صبر و بردباری به مسوولان روحیه دهند تا وظیفه شان را درست به انجام برسانند.
وزیر کشور بار دیگر ادعائی را مطرح کرد که در روزهای گذشته هر بار که مطرح شده کمی از ارتفاع و اغراقش کاسته می شود. وی گفت بارش چنین برف سنگینی در شهر انزلی در ۳۳سال گذشته بی‌سابقه بوده و همین مسوولان را غافلگیر کرده است . در روزهای اول گفته شد چنین برقی در سراسر کشور در پنجا سال نباریده بود و وقتی ارشیوهای هواشناسی چنین چیزی را نشان نداد حالا مقامات دولتی به آمار جزئی بسنده کرده اند مثلا میزان برف در انزلی.