تنها دو ماه پس از انتشار گفتگوی روزنامه شرق با نماینده ولایت فقیه در سپاه پاسداران و اظهارات جنجالی او در مورد دامنه اختیارات سپاه، وی یک بار دیگر اما اینبار در جمع مسئولان و هادیان سیاسی نیروهای مسلح، بر حق دخالت سپاه در امور سیاسی تاکید کرد.
علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران در اولین گردهمایی مشترک مسئولان و هادیان سیاسی نیروهای مسلح، ضمن منع ارتش از دخالت در امورسیاسی، موضع گیری سپاه را امری عادی خواند و حتی تاکید کرد که در پارهای موارد خودداری این نهاد نظامی از دخالت در سیاست دارای “اشکال” است.
سپاه ابزار دست آدم ها نیست
به گزارش ایسنا، خبرگزاری دانشجویان ایران، علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران، صبح روز سه شنبه با توصیف سپاه به عنوان “پاسدار انقلاب” گفت: “در حوادثی ممکن است لازم باشد که سپاه موضع‌گیری کند و حتی بعضا اگر موضع‌گیری نکند، اشکال دارد، ولی شاید لازم نباشد که مثلا ارتش این کار را انجام دهد.”
او برلزوم “موضع‌گیری” سپاه به عنوان بخشی از وظایف این سازمان نظامی تاکید کرده و گفته است: “ما اجازه نخواهیم داد که سپاه ابزار دست آدم‌ها قرار بگیرد، ولی سپاه بازوی ولایت است. ما را متهم می‌کنند که در انتخابات دخالت کرده‌ایم، ولی ما دخالت نکرده‌ایم، بلکه ما فقط شاخص‌ها و اصول را بیان می‌کنیم و این دخالت در انتخابات محسوب نمی‌شود.”
قبل از انتخابات مناقشه برانگیز دور دهم ریاست جمهوری، برخی از جناح های مقابل اصولگرایان نسبت به احتمال دخالت سپاه پاسداران و بسیج در انتخابات هشدار داده بودند؛ پس از آن نیز رهبران جنبش سبز از جمله میرحسین موسوی و مهدی کروبی بارها از مداخله سپاه در سیاست، افزایش نقش این نهاد در امور اقتصادی و سرکوب معترضان انتقاد کرده‌اند.
در برابر این انتقادات، برخی از مقامات جمهوری اسلامی از جمله معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح، ادعای دخالت نیروهای مسلح را در انتخابات تکذیب کرد و آنرا “کذب” و “جفای به انقلاب” خواند. در مهر ماه گذشته هم سردار همدانی، فرمانده سپاه محمد رسول‌الله تهران، گفته بود: “این تدبیر و سیاست که نظامیان وارد عرصه‌های سیاست نشوند شامل نظامیان می‌شود، اما شامل بسیجیان نمی‌شود.”
مدتی پس از این بحث ها، در شبکه های اجتماعی فایل صوتی سخنان فردی منتشر شد که از او به عنوان “سردار مشفق” یاد شده بود. سخنانی که در پاییز سال گذشته در جمع تعدادی از روحانیون مشهد ایراد و در آن نحوه دخالت نهادهای امنیتی و نظامی وابسته به اصولگرایان در جریان انتخابات سال گذشته مطرح شده بود.
اینک نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران، آنطور که ایسنا نوشته “دانش سیاسی”، “بینش سیاسی”، “گرایش سیاسی”، “موضع‌گیری سیاسی”، “فعالیت سیاسی” و “دخالت سیاسی” را از جمله مولفه‌های مهم برای سپاه و دیگر نیروهای مسلح برشمرده و بر این اساس گفته است: “اسلام ناب در هر عصری یک نماد دارد و ما امروز اگر می‌خواهیم اسلام ناب در کشور پیاده شود باید مسیر را از رهبری بگیریم و نیروهای مسلح نیز باید نزدیک‌ترین گرایش، ارتباط و همسویی را با رهبری داشته باشند.”
تاکید علی سعیدی بر “دخالت سیاسی” به عنوان یکی از مولفه های مهم سپاه پاسداران در حالی صورت می گیرد که در اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، این نهاد صراحتا از دخالت در امور سیاسی منع شده است.
در ماده 47 اساسنامه سپاه تصریح شده است: “سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از نظر سیاسی و عقیدتی تابع ولایت فقیه بوده و از کلیه احزاب و گروههای سیاسی مستقل می‌باشد‌و خود نیز هرگز نباید درجامعه شخصیت حزبی پیدا کرده به صورت یک حزب یا سازمان سیاسی عمل نماید”.
بر اساس ماده 48 همان اساسنامه نیز “اعضاء سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حق عضویت در هیچ حزب و گروه یا سازمان سیاسی را ندارند و ادامه عضویت آنها موجب اخراج از سپاه خواهد شد.”
ورود سپاه به سیاست
اما این نخستین بار نیست که نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران، در خصوص اجازه دخالت سپاه در امورات سیاسی سخن می گوید. وی در مهرماه سال جاری نیز یک بار دیگر در مصاحبه جنجالی روزنامه شرق به این موضوع پرداخته بود.
علی سعیدی، در پاسخ به سوال خبرنگار این روزنامه که پس از چندین بار توقیف موقت، اولین ماه های انتشار دور جدید خود را از سر می گذراند، در مورد دخالت و تاثیر سپاه در سیاست گفته بود: “وجه تمایز سپاه با دیگر نیروهای مسلح می‌تواند مبین جایگاه، جهت‌گیری و نقش این نهاد در مسائل مختلف باشد. اصولاً نیروهای مسلح برای استقلال و تمامیت ارضی کشورها شکل می‌گیرد. در تعریف ارتش خود ما هم چنین وظیفه‌ای ذکر شده است. در مورد سپاه، قانون اساسی در اصل 150 یک ویژگی در نظر گرفته – که می‌تواند وجه تمایز آن باشد – که آن پاسداری از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن است. این وظیفه می‌تواند پایه‌گذار بسیاری از تفاوت‌ها باشد. این نهاد در حقیقت برای این انقلاب و پاسداری از آن به وجود آمده، طبیعی است که نسبت به انقلاب، چرخش جریانات و فعل و انفعالات کاملاً باید حساس و مراقب باشد. لذا وظیفه سپاه صرفاً سخت‌افزاری و نظامی نیست یعنی در بخش اطلاعات، معین وزارت اطلاعات است.”
اشاره نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران به اصلی در قانون اساسی بود که به موجب آن سپاه به عنوان یک نهاد حقوقی و قانونی تعریف شده است. بر اساس اصل 150 قانون اساسی جمهوری اسلامی “سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روزهای پیروزی این انقلاب تشکیل شد، برای ادامه نقش خود در نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن پابرجا می ماند. حدود وظایف و قلمرو مسئولیت این سپاه در رابطه با وظایف و قلمرو مسإولیت نیروهای مسلح دیگر با تاکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه میان آنها به وسیله قانون تعیین می شود.”
با اینکه در این اصل هیچ اشارهای به مجاز بودن سپاه در حوزه سیاست نشده است، اما آقای سعیدی در این مصاحبه براین ادعا پافشاری می کند که: “مجموعه بسیج در جای جای کشور به اطلاعات زیادی دسترسی دارند که در این زمینه معین وزارت اطلاعات هستند. در بخش نیمه سخت، سپاه معین نیروی انتظامی است و در بخش تهدید سخت معین ارتش است. در بخش سازندگی معین دستگاه‌های مربوطه است. بالاخره یک نهادی است که انعطاف بسیار زیادی دارد. هم نهاد است، هم منعطف است و متناسب با تهدیداتی که متوجه انقلاب است، می‌تواند خودش را بازسازی کند و در آن تهدید وارد شود. چنین نهادی اقتضائاتی دارد و کارکنان آن نسبت به آنچه در نظام و انقلاب می‌گذرد نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند، یعنی باید در اوج درک قوی سیاسی جریاناتی که در کشور و منطقه و جهان می‌گذرد، باشند.”
در مقابل اظهارات نماینده ولی فقیه در سپاه، خبرنگار شرق، این نظر را مطرح کرد که “این تعریفی که شما فرمودید آفاتی هم می‌تواند داشته باشد و آن خلاف اساسنامه سپاه (اصول 47 و 48) و وصیتنامه امام مبنی بر اینکه سپاه نباید وارد هیچ حزب و بازی سیاسی شود، عمل کردن است.” اماعلی سعیدی در پاسخ گفت: “جمله امام را باید با کلمات دیگر ایشان مقایسه کرد که منظور ایشان از جریانات سیاسی چیست. در واقع ما یک چارچوبی داریم که مناطق ممنوعه و تکلیفی در آن تعریف شده است. سپاه نباید جولانگاه احزاب شود. نه سپاه باید وارد حوزه احزاب و جریانات سیاسی شود و نه جریانات سیاسی باید از سپاه بهره‌برداری حزبی بکنند. سپاه متعلق به نظام و انقلاب است و شأن و جایگاه این نهاد بالاتر از آن است که اهرمی شود برای فلان حزب یا فلان گروه یا فلان شخص. لذا سپاه باید به روند جاری در کشور حساس باشد و به آن آشنا و فعل و انفعالات را بشناسد. همان‌طور که اطلاعات نظامی او می‌گوید شما باید تحرکات دشمن و تهدیدات خارجی و جریانات خارجی را بشناسید و کشورهای دوست و دشمن و معارض و بی‌تفاوت را بشناسید و فرق بگذارید، در مورد جریانات داخلی هم همین‌طور است. سپاه باید احزاب و جریانات، خودی‌ها و غیرخودی‌ها را بشناسد. ما از محارب داریم تا مخالف، تا معارض، تا منتقد، تا جریان‌هایی که همسو با نظامند. این شناخت مستلزم سیاسی بودن است. ما موظفیم آموزش دهیم، توصیه کنیم و مواضع را بشناسیم. ملاک ما هم آن چیزی است که اسلام برای یک نظام دینی در نظر می‌گیرد. سپاه باید با آن چارچوب و معیار، خودش را تراز کند.”
آیت الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، در ۲۴ اسفند ۱۳۶۰طی سخنانی، ورود قوای نظامی و بسیج به عرصه مناقشات سیاسی حتی به نفع خالص ترین جناح ها و جریان های صددرصد اسلامی را نیز صراحتا نهی کرد.
او در این سخنرانی با بیان اینکه “ورود سیاست در ارتش، شکست ارتش است”، تاکید کرده بود: “من عرض می کنم به همه این قوا و به فرماندهان این قوا که این افراد در هیچیک از احزاب سیاسی، در هیچیک از گروه ها وارد نشوند. اگر ارتش یا سپاه پاسدار یا سایر قوای مسلحه در حزب وارد بشود، آن روز باید فاتحه آن ارتش را خواند. در حزب وارد نشوید، در گروه ها وارد نشوید اصلا. تکلیف الهی - شرعی همه شما این است که یا بروید حزب یا بیایید ارتش باشید؛ مختارید از ارتش کناره گیری کنید بروید در حزب، میل خودتان، اما هم ارتشی و هم حزب، معنایش این است که ارتشی باید از ارتشی اش دست بردارد، بازی های سیاسی باید توی ارتش هم وارد بشود. در هر گروهی که وارد هستید باید از آن گروه جدا بشوید، ولو یک گروهی است که بسیار مردم خوبی هم هستند، ولو یک حزبی است که بسیار حزب خوبی هست، لکن اصل وارد شدن در حزب برای ارتش، برای سپاه پاسداران، برای قوای نظامی و انتظامی وارد شدنش جایز نیست.”
سپاه و سیاست؛ از وصیت تا عمل
موضوع ورود سپاه پاسداران به حوزه سیاست، موضوع تازهای نیست. پیشتر زمانی که محمود احمدی نژاد برای اولین در 1384 رئیس جمهورشد، رقیب انتخاباتی وی مهدی کروبی و شماری از مخالفان، سپاه پاسداران را به دخالت گسترده در این انتخابات به سود احمدی نژاد متهم کردند.
حضور فرماندهان نیروهای بسیج و سپاه پاسداران در عرصه سیاست به‌ویژه در پنج سال گذشته که محمود احمدی‌نژاد به ریاست جمهوری رسیده تا آنجا پیش رفته است که در اوایل خرداد ماه جاری، سرلشکر محمدعلی جعفری، سپاه پاسداران را قبل از نظامی بودن، سازمانی امنیتی - سیاسی خواند.
مهدی کروبی، از رهبران مخالفان ایران، دو هفته بعد از اظهارات سرلشکر جعفری در حالیکه یک هفته به سالگرد انتخابات مناقشه برانگیز دور دهم ریاست جمهوری باقی مانده بود،
با اشاره به اینکه “نیروهای مسلح اسلحه در دست دارد و سرنوشت انتخابات هم دست بسیج و سپاه است” یک باردیگر این دو نیروی نظامی جمهوری اسلامی را متهم کرد که به نهادهای مختلف آسیب زده اند.
میرحسین موسوی، نخست وزیر سابق و از رهبران مخالف دولت هم که همراه با مهدی کروبی به نتایج انتخابات معترض است، در نامه‌ای سرگشاده به آیت‌الله خامنه‌ای که روز ۲۱ خرداد ۱۳۸۸ منتشر شد نوشت: “شواهدی از مداخله تعدادی از فرماندهان و مسئولان سپاه و بسیج در انتخابات واصل گردیده و به نظر می‌رسد این عمل در صورت صحت خبر، علاوه بر نقض قوانین، شکاف بین فرماندهان و مسئولان رسمی و بدنه سالم و صادق نیروهای بسیج و سپاه را دامن می‌زند”.
با این حال بحث دخالت سپاه پاسداران و دیگر نهادهای نظامی در امر سیاست در شرایطی از زبان نماینده ولی فقیه در این نهاد بیان می شودکه برخی از ناظران سیاسی وصیت نامه آیت الله خمینی را بهانه ای برای دخالت سپاه در سیاست می دانند.
همزمان با اوج گیری بحث دخالت سیاسی سپاه در دوران قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته، علی آلفونه پژوهشگر “مؤسسه آمریکن اینتر پرایز” در واشینگتن به رادیو فردا گفته بود که: “در وصیت نامه آقای خمینی، ایشان سپاه را موظف به مقابله با دشمن داخلی کرده است که این هم خودش بهانه‌ای می‌شود برای سپاهیان برای تداخل در سیاست داخلی جمهوری اسلامی و در ضمن در عمل هم آقای خمینی و هم آقای خامنه ای، همواره از سپاه پاسداران برای سرکوب مخالفین داخلی خودشان استفاده کرده‌اند. در این انتخابات هم انتظار می‌رود که سپاه پاسداران بدون عنایت و توجه به انتقادی که به این نهاد در سیاست و انتخابات شده است به این امر ادامه خواهد داد و تا حدی هم ممکن است که تعیین کننده نتیجه انتخابات باشد”.
