ایران در حدود ۲۰ زیردریایی دراختیار دارد که طی ۱۵ سال اخیر در داخل کشور ساخته شده اند. این زیردریایی ها هیچگاه در وضعیت جنگی مورد آزمایش قرار نگرفته اند. آیا می توان آنها را به مثابه تهدید دانست؟
حضور این ناوگان در خلیج فارس به عنوان یک اهرم غیرقابل پیش بینی و خطرناک محسوب می شود.
ایالات متحده که ناوگان پنجم اش در بحرین مستقر است و ناوهای هواپیمابرش نیز به طور مرتب در منطقه حضور دارند، در مورد توان زیردریایی های ایران اظهارنظری نکرده.
کارشناسان نظامی معتقدند آمریکا برای ردیابی این زیردریایی ها و نظارت بر فعالیت های آنها در دریا، از هواپیماهای جاسوسی، ماهواره ها، زیردریایی ها و گیرنده های ضبط کننده در عمق دریا بهره می برد.
آمریکا درصورتی که قصد واکنش نسبت به این زیردریایی ها را داشته باشد، باید به سواحل ایران وارد شود. ولی بی شک جمهوری اسلامی ورود یا خروج ناوهای آمریکایی به سواحل ایران را نخواهد پذیرفت.
درخلال مانورهای اخیر آمریکا در زمینه های دریا-هوا، توان مبارزات هوایی، و پیاده شدن در کشوری فرضی شبیه به مختصات ایران، عملیاتی نیز به منظور مبارزه با زیردریایی ها انجام شد.
ولی توان کلی زیردریایی های ایران همچنان نامعلوم است، زیرا اکثر مدل های این زیردریایی ها هرگز در نبردها مورد آزمایش قرار نگرفته اند.
روسیه در سال ۱۹۹۶ پذیرفت که فروش زیردریایی های نوع “کیلو” را متوقف کند و همین مسأله باعث شد تا تهران خود به تولید زیردریایی مبادرت ورزد. ایران ۳ نوع زیردریایی طراحی و تولید کرده.
حکومت تهران پس از ۱۰ سال آزمون و خطا در سال ۲۰۰۵ توانست زیردریایی های نوع “قادر” را تولید کند که می تواند تا ۱۰۰ تن را جابجا کند. ایران درحال حاضر ۱۲ فروند از این نوع زیردریایی کوچک دیزلی- برقی دراختیار دارد. این زیردریایی ها تا حدودی شبیه به انواع قدیمی و همچنین “کیلو” روسی هستند.
ازنظر تحلیلگران نظامی، آنها بسیار شبیه زیردریایی های “کوسموس SX-506B” ایتالیایی اند که در سال های ۸۰ به کلمبیا فروخته شد. توان جابجایی زیردریایی SX-506B نیز ۱۰۰ تن است. تصاویر منتشر شده از آن نشان می دهد که می توان این زیردریایی را به دو لوله اژدرافکن تجهیز کرد.
روسیه در سال های ۹۰ تعدادی زیردریایی ازنوع SX-756 که بزرگ تر از SX-506B است به پاکستان فروخت. این می تواند یکی از دلایل طراحی زیردریایی نوع “قادر” باشد. زیردریایی های نوع “سانگ او” ساخت کره شمالی نیز به نوع “قادر” بسیار نزدیک اند.
در سال ۲۰۰۷ کره شمالی ۴ فروند از زیردریایی های کوچک نوع “یوگو” را به ایران فروخت. ظرفیت آنها ۹۰ تن و طول آنها ۲۰ متر است.
ایران همچنین ۵ زیردریایی بزرگ تر، از نوع “نهنگ” دارد که ظرفیت جابجایی آنها ۵۰۰ تن است. این زیردریایی ها بسیار شبیه به زیردریایی های قدیمی U-206 آلمانی در سال های ۶۰ هستند که برای عملیات در آب های نه چندان عمیق دریای بالتیک ساخته شده بودند.
اندازه U-206 این امکان را می دهد تا بتواند ۸ اژدر را حمل کند ولی نسخه ایرانی آن چندان دیده نشده و دستگاه های اطلاعاتی می گویند که تولید زیردریایی نوع “نهنگ” درواقع یک شکست بوده است.
اکنون تهران درحال فعالیت برای تولید نوع سوم زیردریایی هاست. ساخت زیردریایی “قائم” در سال ۲۰۰۸ آغاز شد. این زیردریایی توان جابجایی ۱۰۰۰ تن را دارد و به اندازه کافی بزرگ است تا بتواند لوله های اژدرافکن به همراه مهمات آنها را حمل کند. این درواقع مدلی است که جایگزین نوع “کیلو” روسی خواهد شد.
زیردریایی های ایران از نوع “کیلو” مهم ترین تهدید ازسوی ناوگان زیردریایی های ایران محسوب می شود. شعاع عملیاتی این زیردریایی های ۲۳۰۰ تنی به راحتی می تواند کل اقیانوس هند را پوشش دهد.
این نوع زیردریایی قادر است تا ۶ لوله اژدرافکن ۵۳۳ میلیمتری و ۱۸ اژدر یا ۲۴ مین را حمل کند. این زیردریایی به مانند یک دشمن واقعی شناخته می شود و می تواند تا ۴۵ روز در دریا بماند. خدمه آن بیش از ۱۰ سال تجربه دارند، ولی درخصوص عمر زیردریایی ها باید اذعان داشت که درواقع بیش از ۱۵ سال است که نیمی از عمر عملیاتی شان گذشته.
سؤال اصلی در اینجاست که آیا جمهوری اسلامی به شیوه هایی دست پیدا کرده که بتواند تجربه محدود و عدم برخورداری از فن آوری در ساخت شناورهای دریایی به صورت کلی و زیردریایی به صورت خاص را جبران کند.
زیردریایی های نوع “غدیر” مشکلات بسیاری دارند و امنیت شان پایین است. ازنظر برخی تحلیلگران نظامی، این زیردریایی ها نمونه آشکار “زیردریایی بدون کیفیت” ایرانی محسوب می شوند.
اینکه این زیردریایی ها چگونه در برابر نیروی دریایی ایالات متحده یا زیردریایی های اسراییلی به مقابله خواهند پرداخت همچنان سؤالی بی پاسخ است، مگر اینکه جنگی به وقوع نپیوندد.
منبع: کورلوب، ۱۰ می
